၁၇.အစၥလာမ္ဘာသာ
' အစၥလာမ္ သမိုင္း '
အစၥလာမ္ သမိုင္းသည္ အရဗ္ ၌ခရစ္သကၠရာဇ္ ၇ ရာစုတြင္တမန္ေတာ္မိုဟမၼဒ္(ဆြ) ပြင့္ေတာ္မူရာမွအစျပဳခဲ့သည္။ မိုဟမၼဒ္ (ဆြ) သည္ အလႅာဟ္ အရွင္ျမတ္ေစလႊတ္ေတာ္မူေသာတမန္ေတာ္ျဖစ္ၿပီးက်မ္းျမတ္ ကုရ္အာန္ သည္ လည္းကိုယ္ေတာ္ျမတ္ယူေဆာင္လာေသာ မို႔အ္ဂ်ဇာ တစ္ခုျဖစ္သည္။ အစၥလာမ့္ သမိုင္းသည္နိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာတို႔ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အစၥလာမ့္ ေလာကအတြင္းအျပင္အေပၚအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားရွိခဲ့သည္။
အစၥလာမ္ သာသနာသည္တစ္ပါးတည္းအရွင္ကိုကိုးကြယ္ေသာ အိဗ္ရာဟီမ္ ၏ကမာၻ႔သာသနာမ်ားထဲမွတစ္ခုျဖစ္ သည္။.ဤသာသနာ၏ေနာက္လိုက္မ်ားကို မြတ္စလင္မ္ ဟုေခၚသည္။ မြတ္စလင္မ္ တို႔သည္ အလႅာဟ္ အရွင္ျမတ္ မွတမန္ေတာ္ေပါင္းေျမာက္ျမားစြာကိုတိုက္ရိုက္ ဝဟီ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္မ်ားကိုပို႔ခ်ခဲ့သည္ မိုဟမၼဒ္သခင္(ဆြ)မွာေနာက္ ဆုံးပြင့္ေတာ္မူေသာတမန္ေတာ္ျဖစ္ေၾကာင္းယုံၾကည္ၾကသည္။ ယခုလက္ရွိတြင္အစၥလာမ္ သာသနာသည္ခရစ္ယန္ ၿပီးေနာက္ဒုတိယေျမာက္ဘာသာဝင္အမ်ားဆုံးသာသနာျဖစ္သည္။ မြတ္စလင္မ္ တို႔၏က်မ္းသည္က်မ္းေတာ္ျမတ္ ကုရ္အာန္ ျဖစ္ၿပီးတမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) ကအလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ထံမွ ဝဟီ ျဖင့္ရယူကာလူသားတို႔အားတင္ျပခဲ့ ျခင္းျဖစ္သည္။ အစၥလာမ္ သာသနာတြင္ၿခဳံငုံ၍တင္ျပရမည္ဆိုလွ်င္ ရွီအာ ႏွင့္ စြန္နီ မဇ္ဟဘ္ဟူၿပီးႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ မဇ္ဟဘ္ ႏွစ္ခုစလုံးအေသးစိတ္အခန္းက႑မ်ား၌ကြဲျပားမႈမ်ားရွိသည္။ ကမာၻ႔မြတ္စလင္မ္ လူဦးေရတြင္ စြန္နီ မဇ္ဟဘ္ ကမ်ားသည္။
အစၥလာမ္ စတင္ေပၚေပါက္လာပုံ.....
အရဗ္ မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား
အရဗ္ တို႔သည္မ်ိဳးႏြယ္အလိုက္ေတာင္ပိုင္းေခၚ ယမန္နီ ၌(ကို႔ဟ္သာနီ) ႏွင့္ေျမာက္ ပိုင္းတြင္(အဒ္နာနီ) တို႔ရွိၾကၿပီး၎တို႔အၾကားမ်ိဳးႏြယ္စုအမ်ိဳးမ်ိဳးအဖုံဖုံရွိၾကသည္၊ သဟာမာ၊ နဂ်္ဒ္၊ ယမာမာ၊ ေဟ ဂ်ားဇ္၊ စီးရီးယား ႏွင့္အီရတ္ တို႔တြင္ျပန႔္က်က္စြာေနထိုင္ၾကသည္။ ေတာင္ပိုင္းမွမ်ိဳးႏြယ္စု အေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ေျမာက္ပိုင္းသို႔ေျပာင္းေ႐ႊ႕သြားၾကၿပီးေျမာက္ပိုင္းကႏၲာရ မ်ားတြင္ေနထိုင္ၾကကာ မ်ားေသာအားျဖင့္ကုလားအုပ္ေမြး ျမဴျခင္းျဖင့္အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမႈျပဳၾကသည္။ အစၥလာမ္ ေပၚထြန္းခ်ိန္တြင္ အရဗ္ကြၽန္းဆြယ္၌ အရဗ္ မ်ားသည္ သုံးအုပ္စုရွိခဲ့သည္။
အရဗ္ေဗ ဘာေအဒဲ ~ ေရွးအက်ဆဳံးအရဗ္မ်ိဳးႏြယ္စုျဖစ္ၿပီး အရဗိစ္ၥသာန္ တြင္ဦးစြာေနထိုင္ခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္ သည္။ သို႔ေသာ္ထိုမ်ိဳးႏြယ္စုသည္မ်ိဳးဆက္ျပတ္ခဲ့သည္။
အရဗ္ေဗ နဂ်္ဒ္ ~ ၎တို႔သည္ အရဗ္ကြၽန္းဆြယ္၏အေရွ႕ပိုင္းတြင္ေနထိုင္ခဲ့ၾကၿပီး အရဗိစ္ၥသာန္ ၏အမည္ကို ၎တို႔၏အဘိုးအမည္ အရဗိစ္ၥသာန္စအူဒီ ဟုမွည့္ေခၚခဲ့ၾကသည္။ .
အရဗ္ေဗ ေဟဂ်ားဇ္ ~ အစစ္မွန္ဆုံး အရဗ္ မ်ိဳးႏြယ္စုျဖစ္ၿပီး အရဗ္ ကြၽန္းဆြယ္၏ေျမာက္ပိုင္းႏွင့္အေနာက္ပိုင္း တို႔တြင္ေနထိုင္ၾကၿပီး ယဥ္ေက်းမႈျမင့္မားျခင္း ၊ တမန္ေတာ္အိဗ္ရာဟီမ္(အစ) ၏မ်ိဳးဆက္မွဆင္းသက္လာျခင္း ႏွင့္ ကာအ္ဘာ ေက်ာင္းေတာ္အားထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ အရဗ္ မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားအၾကားေလးစားထိုက္ ေသာမ်ိဳးႏြယ္စုအျဖစ္ဆိုရေပမည္။
တမန္ေတာ္ျဖစ္ေၾကာင္းေၾကျငာျခင္းႏွင့္ အစၥလာမ္ သို႔ဖိတ္ေခၚျခင္း.....
အဘြလ္ကာစင္မ္မိုဟမၼဒိဗ္ေနအဗ္ဒြလႅာဟိဗ္ေနအဗ္ဒြလ္မြတ္သြလိဗ္ ဘင္န္ဟာရွင္မ္ (ဆြ)(၆၃၂-၅၇၀) သည္ အစၥလာမ္ သာသနာေတာ္ႀကီးကိုအုပ္ျမစ္ခ်ခဲ့ေသာတမန္ေတာ္ျဖစ္ၿပီးအရွင့္၏ တမန္ေတာ္မ်ားအၾကားအသာလြန္ ဆုံး၊ အျမင့္ျမတ္ဆုံးႏွင့္ေနာက္ဆုံးပြင့္ေတာ္မူေသာတမန္ေတာ္ျဖစ္သည္။မြတ္စလင္မ္တို႔သည္မိုဟမၼဒ္သခင္(ဆြ)ကို ေကာင္းကင္က် က်မ္းျမတ္ကုရ္အာန္ ကိုယူေဆာင္လာသူ စစ္မွန္ေသာသာသနာမ်ားျဖစ္သည့္တစ္ပါးတည္းအရွင္ ကိုသာကိုးကြယ္ေသာ (အာဒမ္ ၊ အိဗ္ရာဟိမ္ ၊ မူစာ ၊ ႏူးဟ္ ၊ အီစာ [ခရစ္ေတာ္] ႏွင့္က်န္တမန္ေတာ္အေပါင္း၏ သာသနာကိုအတိုးအေလွ်ာ့မရွိ ျပန္လည္ေဆာင္က်ဥ္းလာသူအျဖစ္ယုံၾကည္ထားၾကသည္။ ထိုနည္းတူစြာတမန္ ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ) သည္ နိုင္ငံေရး စီးပြားေရး အေတြးအေခၚပညာရွင္ အေဟာအေျပာႂကြယ္သူ ဥပေဒျပဳသူ ၿငိမ္း ခ်မ္းေရးလိုလားသူ စစ္အာဏာရွိသူ မြတ္စလင္မ္ အေပါင္းႏွင့္အျခားေသာ မဇ္ဟဘ္ အသီးသီးရွိလူမ်ားအား အလႅာဟ္ အရွင္ျမတ္၏ပညတ္ေတာ္မ်ားကိုလမ္းၫႊန္ျပသ သင္ၾကားေပးသူလည္းျဖစ္သည္။ တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) သည္ ဝဟီ မက်မီသို႔မဟုတ္တမန္ေတာ္အျဖစ္ေၾကျငာမႈမျပဳမီအရင္မိမိဘိုးေဘးမ်ား၏သာသနာျဖစ္ေသာ ဒီးေနဟ နီးဖွ္ တစ္နည္းဆိုရေသာ္တစ္ပါးတည္းအရွင္ကိုသာကိုးကြယ္သည့္ တမန္ေတာ္အိဗ္ရာဟီမ္(အစ) ၏သာသနာတြင္ ရွိခဲ့သည္။
ကိုယ္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) အားသက္ေတာ္ ၄၀ တြင္တမန္ေတာ္အျဖစ္သတ္မွတ္ေၾကျငာခဲ့သည္။ သို႔ရာတြင္အမ်ိဳးသား မ်ားထဲမွပထမဆုံး အီမါန္သက္ဝင္ယုံၾကည္ခဲ့သူမွာ အလီယိဗ္ေနအဘီသြာလိဗ္ ျဖစ္ၿပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားထဲမွပထမ ဆုံးသက္ဝင္ယုံၾကည္ခဲ့သူမွာ ခဒီဂ်ာ သခင္မျဖစ္သည္။ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) သည္ မဗ္အူးစ္ ျဖစ္ၿပီးသုံးႏွစ္အ ထိမိမိ၏ ဒါအ္ဝသ္ (အစၥလာမ္ သို႔ဖိတ္ေခၚျခင္း) အားထင္ထင္ေပၚေပၚမေဆာင္႐ြက္ခဲ့ပါ ၊ သုံးႏွစ္ျပည့္ၿပီးေနာက္အ ရွင္ျမတ္၏ ဝဟီ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္အရထင္ေပၚစြာ အစၥလာမ္ သို႔ ဒါအ္ဝသ္ လုပ္ခဲ့သည္။ ပထမဦးဆုံး ဗနီဟာရွင္မ္ မွ မိမိ၏အမ်ိဳးအေဆြမ်ားျဖစ္ေသာဦးရီးေတာ္မ်ားညီအစ္ကိုဝမ္းကြဲမ်ားကိုထင္ေပၚစြာ ဒါအ္ဝသ္ ေပးခဲ့သည္။ထို႔ေနာက္ ဆဖွာ ေတာင္ေပၚသို႔သြားေရာက္ၿပီး ကိုရိုရွ္ မ်ိဳးႏြယ္တစ္စုလုံးအားထင္ေပၚစြာ အစၥလာမ္ သို႔ဖိတ္ေခၚခဲ့သည္။
ပထမပိုင္းတြင္ ကိုရိုရွ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ (ဆြ) ၏ ဖိတ္ေခၚမႈကိုထင္သေလာက္အေရးမလုပ္ခဲ့ ၾကပါ ၊ သို႔ေသာ္တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) သည္႐ုပ္ထုမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးေျပာဆိုလာေသာအခါ သခင့္အားရန္လိုၾက ေလသည္။ ၎တို႔သည္ပထမဆုံးဆန႔္က်င္မႈအေနျဖင့္ အဘူသြာလိဗ္ မွတဆင့္ မိုဟမၼဒ္သခင္၏ အစၥလာမ္ သို႔ ဖိတ္ေခၚျခင္းအားရပ္တန႔္ခိုင္းေလသည္။ အဘူသြာလိဗ္ သည္ထိုအေၾကာင္းရင္းကို ကိုယ္ေတာ့္အားတင္ျပရာကိုယ္ ေတာ္သည္ျငင္းပယ္ခဲ့၏။ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာထိုကဲ့သို႔ေတာင္းဆိုမႈမ်ားကို ကြဖွ္ဖွားေရကိုရိုရွ္ ကျပဳလုပ္ခဲ့ေလသည္ ေနာက္ဆုံးကိုယ္ေတာ္ျမတ္သည္ဤလမ္း၌ခိုင္မာေသာသႏၷိ႒ာန္ျဖင့္ ေရွ႕ဆက္မည့္အေၾကာင္း အဘူသြာလိဗ္ အား ဖြင့္ဟေျပာဆိုရာအဘူသြာလိဗ္ သည္လည္းမားမားမတ္မတ္ရပ္တည္ကာကြယ္ျခင္းျဖင့္လက္ေတြ႕က်က်အေျဖေပး ကူညီေဆာင္မခဲ့သည္။
ကိုရိုရွ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အဘူသြာလိဗ္ မွတဆင့္ေတာင္းဆိုမႈမ်ား အက်ိဳးမထူးေၾကာင္းေတြ႕ျမင္ေသာအခါ မဒီနာ ၿမိဳ႕ရွိ ယဟူဒီ မ်ားအားအကူအညီေတာင္းၾကျပန္သည္၊ ယဟူဒီ ပညာရွင္မ်ားကေမးခြန္းသုံးခုကို မိုဟမၼဒ္ ထံ မွေမးျမန္းခိုင္း၏ အကယ္၍အေျဖေပးနိုင္ခဲ့ေသာ္သူ၏ တမန္ေတာ္ ျဖစ္ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးသံသယျဖစ္စရာအ ေၾကာင္းမရွိဟုဆိုၾကေလသည္။ ကိုရိုရွ္ မွအႀကီးအကဲမ်ားလည္း မကာ ၿမိဳ႕သို႔ျပန္လာၿပီးကိုယ္ေတာ္ျမတ္ထံဤသ တင္းကိုေပးေသာအခါ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္သည္လည္းအေျဖေပးမည့္အေၾကာင္းကတိေပးလိုက္ၿပီး ကိုရိုရွ္ အႀကီးအ ကဲမ်ား ၎တို႔နိုင္ၿပီဟုခံစားေနခ်ိန္ ၁၅ ရက္ေျမာက္ေန႕တြင္အေျဖေပးခဲ့သည္။ ဂ်ိဘ္ရအီလ္ ကလည္းအရွင္ျမတ္ကို သာ သဝကြလ္ ျပဳလုပ္ရန္တိုက္တြန္းေျပာၾကားခဲ့သည္။ တစ္ဖက္မွလည္း မြတ္စလင္မ္ အေရအတြက္မ်ားျပားလာသည္ႏွင့္အမွ်႐ုပ္ထုကိုးကြယ္ေသာ ကိုရိုရွ္ တို႔သည္လည္း မိမိတို႔၏ရက္စက္႐ုတ္မာမႈမ်ားကိုအရွိန္ျမႇင့္တင္ခဲ့ၾကသည္ ၊ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ရိုက္ႏွက္ျခင္းမ်ားျပဳခဲ့ရာ ထိုရက္စက္ မႈမ်ား၌ စိုမိုင္ယာ သခင္မသည္အသတ္ခံရၿပီး အစၥလာမ့္ လမ္းတြင္ပထမဆုံး ရွဟီးဒ္ ျဖစ္ခဲ့သည့္အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ သည္။ တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ၏ အဆြ္ဟားဘ္ မ်ားကိုလည္းညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ခဲ့ၾကၿပီး ေဘလားလ္ အမားရ္ ယာစီရ္ ဆိုသည့္ အဆြ္ဟားဘ္ မ်ားအားအလြန္ျပင္းထန္ေသာႏွိပ္စက္မႈမ်ားႏွင့္ရက္စက္ခဲ့ၾကသည္။
မြတ္စလင္မ္ မ်ား ဟဘရွဲ သို႔ ဟိဂ်္ရသ္ လုပ္ျခင္း.....
ကိုရိုရွ္ တို႔၏ညွင္းပန္းမႈရန္မွေဝးၿပီး တစ္ပါးတည္းအရွင္ကိုးကြယ္ေရးေႂကြးေက်ာ္မႈမ်ားကို ေအးခ်မ္းစြာေဆာင္႐ြက္ နိုင္ေရးအတြက္ မြတ္စလင္မ္ အုပ္စုသည္ မကာ ၿမိဳ႕အားစြန႔္ခြါရန္ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ၾကသည္။ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ သားသမီး ေဆြမ်ိဳးမ်ားကိုလည္းထားရစ္ခဲ့ရမည္၊ ဘယ္ကိုသြား၍ဘာလုပ္ရမည္မွန္းမသိသည့္အေျခအေနတစ္ခုက လည္းတုံလႈပ္ေျခာက္ျခားေနေစ၏။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အရဗ္ ကြၽန္းဆြယ္တစ္ခုလုံးသည္႐ုပ္ထုကိုးကြယ္ျခင္း မ်ားႏွင့္ဖုံလႊမ္းလွ်က္ရွိေနၿပီး ေသာင္ဟီးဒ္ ၏အသံကိုေႂကြးေက်ာ္ဖို႔ရာေနရာမရွိသေလာက္ျဖစ္ေနသည္။ သို႔ပါ၍ထို အေၾကာင္းအရာကို တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) ထံေလွ်ာက္ထားတိုင္ပင္ရန္ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုတမန္ေတာ္၏ သာသနာသည္ကား «إن أرضی واسعه فایّای فاعبدون» ( အလႅာဟ္ အရွင္ျမတ္၏ပထဝီေျမႀကီးသည္က်ယ္ဝန္း၏အရွင္ ျမတ္အားခဝပ္ကိုးကြယ္နိုင္မည့္ေနရာေဒသအားေ႐ြးခ်ယ္ၿပီးေနထိုင္ဘဝလုပ္ရေပမည္။ ) ဆိုသည့္အေပၚအေျခခံ ေနေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။
ကိုယ္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ႏွင့္ မြတ္စလင္မ္ မ်ား မဒီနာ သို႔ ဟိဂ်္ရသ္ လုပ္ျခင္း.....
တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ) သည္ မဗ္အူးစ္ ျဖစ္ၿပီး ၁၃ ႏွစ္အၾကာတြင္ မကာ မွ မဒီနာ သို႔ ဟိဂ်္ရသ္ လုပ္ခဲ့သည္။ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၆၂၂ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ (ရဗီအြလ္ေအာင္ဝလ္လ) (အီရန္လ- ရွဲဟ္ရီဝဲရ္) တြင္ ဟိဂ်္ရသ္ လုပ္ ခဲ့ၾကသည္။ မြတ္စလင္မ္ တို႔၏သကၠရာဇ္သည္ထိုအခ်ိန္မွစတင္ေရတြက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး အြမ္မဲရ္ရိဗ္ေနခသြါးဗ္ ေခလာ ဖွသ္ ရယူခ်ိန္တြင္ ဟိဂ်္ရီ သကၠရာဇ္ဟုသတ္မွတ္ေခၚေဝၚခဲ့သည္။
အစၥလာမ္၏ ေခလာဖွသ္.....
တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ၏ေနာက္ပိုင္း ခလီဖွာ ေလးဦးျဖစ္သည့္ အဘူဘက္ရ္၊ အြမ္မဲရ္၊ အြတ္ၥမါန္၊ အလီယိဗ္ေနအ ဘီသြာလိဗ္(အစ) တို႔အား ခြလ္ဖွာေယရာေရွဒီးန္ ဟုေခၚေဝၚသုံးႏႈန္းၾကသည္။ စြန္နီ မ်ားကတမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) သည္မိမိ၏ေနာက္ပိုင္းဆက္ခံမည့္သူအား မည္သူျဖစ္ေၾကာင္းသတ္မွတ္ခဲ့ျခင္းမရွိဟုယုံၾကည္ၾကသည္။ ရွီအာ မ်ား က တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ)သည္ အလႅာဟ္ အမိန႔္ျဖင့္အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ အလီယိဗ္ေနအဘီသြာလိဗ္(အစ) အားမိ မိ၏ေနာက္ ေခလာဖွသ္ ကိုဆက္ခံမည့္သူျဖစ္ေၾကာင္းေၾကျငာေပးခဲ့သည္။ ပမာအားျဖင့္ ေယာင္မြတ္ဒါးရ္-ေဆြမ်ိဳး ရင္းခ်ာမ်ားကိုသာစတင္ ဒါအ္ဝသ္ ေပးခဲ့ေသာေန႕- ႏွင့္ ဂဒီးေရခြမ္-တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ေနာက္ဆုံးဟဂ်္မွအျပန္ အလီ(အစ)၏ေဝလာယသ္ကို ဟဂ်္ လာေရာက္သည့္မြတ္စလင္မ္မ်ားအၾကားေၾကျငာေပးခဲ့သည္ေန႕-ေနရာ - တို႔ တြင္လည္းေၾကျငာေပးခဲ့သည္။ တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ဝဖွားသ္ ျဖစ္ခ်ိန္ အဘူဘက္ရ္ ႏွင့္ အလီ(အစ) သည္ ရစူလ္ (ဆြ) အား ဂြစ္လ္ ေပးရန္အလုပ္မ်ားေနခ်ိန္ အန္ဆြာရ္ အမည္ရ အဆြ္ဟားဗ္ တစ္စုကလည္း စကီဖွာ ဆိုသည့္ေန ရာတြင္ ခလီဖွာ ေ႐ြးခ်ယ္ရန္အတြက္စုေဝးေနၾကသည္။ ထိုသတင္း အဘူဘက္ရ္ နားေပါက္ေသာအခါ အြမ္မရ္ ႏွင့္ အတူထိုေနရာသို႔လိုက္သြားၾကေလသည္ ၊ အလီ(အစ) သည္ကား ကိုယ္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ကို ဂြစ္လ္ ေပးရန္တစ္ဦး တည္းအလုပ္ရႈပ္က်န္ေနခဲ့ရသည္။ စကီဖွာ တြင္အျငင္းအခုံမ်ားျဖစ္ၿပီးေနာက္ဆုံး အြမ္မရ္ ၏စကားမ်ားအနိုင္ရကာ အဘူဘက္ရ္ ကိုတင္ျမႇောက္ ဘိုင္အသ္ လုပ္လိုက္ၾကသည္။ သာရီးေခသြဗရီ ၏သမိုင္းစာမ်က္ႏွာမ်ားအရထိုေန ရာ၌အုပ္စုတစ္စုက အလီ(အစ) ကိုေထာက္ခံခဲ့ၾကသည္။ သမိုင္းေဖၚျပခ်က္မ်ားအရ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္၏သမီးေတာ္ ဖွာေသြမာ(စအ) သက္ရွိထင္ရွားရွိေနစဥ္ကာလတစ္ေလွ်ာက္ အလီ(အစ) အား အဘူဘက္ရ္ ကိုဘိုင္အသ္လုပ္ရန္ စြမ္းေဆာင္နိုင္ခဲ့ျခင္းမရွိခဲ့ၾကေပ။ အဘူဘက္ရ္ လက္ထက္တြင္ မြတ္စလင္မ္ စစ္တပ္သည္ တမန္ေတာ္ဟုလိမ္ညာ ေႂကြးေက်ာ္သူတို႔ကိုမႏွိမ္နင္းနိုင္ခဲ့ေပ၊ဒုတိယ ခလီဖွာ အြမ္မရ္ လက္ထက္၌ မြတ္စလင္မ္ တို႔သည္ ရွားမ္-စီးရီးယား ႏွင့္ အီရန္ ကိုသိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။ ဒုတိယ ခလီဖွာ သည္အျဖစ္အပ်က္တစ္ခု၌ ဒဏ္ရာအျပင္းအထန္ရၿပီးေနာက္ တတိယခလီဖွာ ေ႐ြးခ်ယ္ရန္အတြက္ ၆ ဦးေကာ္မတီကိုဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။၎အဖြဲ႕တြင္ အြတ္စမါန္ ၊ အဗ္ဒြရ္ရဟ္မါန္ ႏွင့္ အလီ(အစ) တို႔သုံးဦးကိုလည္းထည့္သြင္းခဲ့သည္။ အကယ္၍မဲညီေနခဲ့ေသာ္ အဗ္ဒြရ္ရဟ္မါန္ ကေထာက္ခံသူ သည္ ခလီဖွာျဖစ္ရမည္ဟုလည္းဆိုျပန္သည္ ၊ အဗ္ဒြရ္ရဟ္မါန္ သည္ အလီ(အစ) အားသတ္မွတ္ခ်က္သုံးခ်က္ျဖင့္ ေခလာဖွသ္ ကိုလက္ခံရန္အႀကံျပဳခဲ့သည္
၁- တမန္ေတာ္၏စြန္နသ္အတိုင္းလိုက္နာရမည္
၂- ကုရ္အာန္ အတိုင္း လိုက္နာေဆာင္႐ြက္ရမည္
၃- ပထမ ႏွင့္ဒုတိယ ခလီဖွာ တို႔၏အုပ္ခ်ဳပ္ပုံထုံးတမ္းအစဥ္အလာမ်ားအတိုင္းလိုက္နာ ေဆာင္႐ြက္ရမည္၊ အလီ(အစ) သည္အခ်က္ ၃ ကိုလက္မခံခဲ့ေပ၊ အြတ္စမါန္ ကလက္ခံခဲ့သျဖင့္ ေခလာဖွသ္ ကိုရ ရွိသြားခဲ့သည္။ ပထမ ဒုတိယ တတိယ ခလီဖွာ မ်ားေခတ္တစ္ေလွ်ာက္လုံး အလီ(အစ)သည္မည္သည့္ အစၥလာမ့္ စစ္ပြဲမ်ားမွပါဝင္ပတ္သက္ခဲ့ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။အြတ္စမါန္၏ ေခလာဖွသ္ သက္တမ္းသည္ ၁၂ ခန႔္ႏွစ္ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး အလီ (အစ)၏ ေခလာဖွသ္ ကာလမွာ ၅ ႏွစ္နီးပါးၾကာျမင့္ခဲ့သည္။
အိုမိုင္ယာ တို႔၏ေခလာဖွသ္ ကာလ.....
အဘူစိုဖွီယါန္ ၏သား မာအ္ေဝယာ သည္ အြမ္မရ္ ႏွင့္ အြတ္စမါန္ ၏ေခလာဖွသ္ အခ်ိန္တြင္ ရွာမ္ ၏ၿမိဳ႕စားျဖစ္ သည္။ တတိယ ခလီဖွာ အသတ္ခံရၿပီးေနာက္ အြတ္စမါန္ ၏ေသြးေႂကြးကိုရယူရမည္ဟူသည့္ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ အလီ ႏွင့္စစ္ခင္းခဲ့ေလသည္၊ မာအ္ေဝယာ ၏အႀကံေပးဝန္ႀကီးျဖစ္သူ အမ္ရိုအားစ္ က က်မ္းျမတ္ကုရ္အာန္ ကိုလွံထိပ္ တင္ရန္အႀကံေပးခဲ့သည္ ဤနည္းလမ္းျဖင့္ အလီ (အစ) ၏တပ္သားမ်ားစစ္တိုက္ျခင္းမွရပ္တန႔္သြားေအာင္လည္း လုပ္နိုင္ခဲ့ၾကသည္။ အေနအထားက ဟကမ္မီယသ္ ဘက္ဦးတည္လာၿပီျဖစ္၏ ဆိုလိုသည္မွာႏွစ္ဖက္စလုံးမွပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးစီေဆြးေႏြးရန္ေတြဆုံရမည္ျဖစ္ၿပီး တစ္ဦးမွာ အမ္ရိုအားစ္ ျဖစ္ၿပီး တစ္ဖက္မွ အဘူမူစာအရွ္အရီ ျဖစ္သည္။ ေဆြးေႏြးမႈ၏ရလဒ္မွာႏွစ္ဖက္စလုံးမွေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေခလာဖွသ္ အရိုက္အရာမွဖယ္ရွားရမည္ျဖစ္သည္ သို႔ ေသာ္ အဘူမူစာအရွ္အရီ က အလီ(အစ) ကို ေခလာဖွသ္ မွဖယ္ရွားလိုက္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္းေၾကျငာၿပီးခ်ိန္တြင္ အမ္ရို အားစ္က မာအ္ေဝယာ သည္ ခလီဖွာ ျဖစ္သည္ဟုေၾကျငာလိုက္ေလ၏။ ဤအေျခအေနမွာပင္ရပ္တန႔္ေနခဲ့ၿပီး မာ အ္ေဝယာ သည္ အလီ (အစ) သက္ရွိထင္ရွားရွိေနစဥ္ကာလတစ္ေလွ်ာက္ ခလီဖွာ အျဖစ္ရပ္တည္ေနေလေတာ့ သည္။ အလီ(အစ) ရွဟီးဒ္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္သားေတာ္ ဟစန္(အစ) ေခလာဖွသ္ အခ်ိန္သို႔ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီ၊ေအမာမ္ (အစ) သည္ မာအ္ေဝယာ ႏွင့္စစ္ခင္းရန္ဦးတည္ခဲ့ေသာ္လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္သာ ခ်ဳပ္ဆိုျဖစ္ခဲ့သည္။ဤေန ရာတြင္အျမင္မ်ားတင္ျပမႈမ်ားကြာဟမႈရွိသည္ တစ္မ်ိဳးမွာ ေအမာမ္ ကိုယ္တိုင္ကစစ္ကိုမလိုလားဟုဆိုကာေနာက္ တစ္မ်ိဳးမွာ ေအမာမ္ (အစ) သည္ေ႐ြးခ်ယ္စရာမရွိသျဖင့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ရသည္ဟုဆိုသည္။ ပသို႔ဆို ေစစာခ်ဳပ္ပါအခ်က္တစ္ခ်က္မွာ မာအ္ေဝယာ သည္မိမိ၏ေနာက္ ေခလာဖွသ္ ကိုဆက္ခံမည့္သူေ႐ြးခ်ယ္သတ္ မွတ္ျခင္းမျပဳရဟုပါရွိသည္။ သို႔ေသာ္စာခ်ဳပ္ကိုခ်ိဳးေဖာက္၍ မာအ္ေဝယာ သည္သူ၏သား ယဇီးဒ္ ကို ေခလာဖွသ္ အရိုက္အရာခန႔္အပ္ခဲ့သည္။ မာအ္ေဝယာ သည္ဟိဂ်္ရီ ၆၀ ခုႏွစ္တြင္ေသခဲ့ၿပီးသူ၏သား ယဇီးဒ္ (မလ္အူန္) ေခ လာဖွသ္ ကိုရယူခဲ့သည္။ ယဇီးဒ္ ၏ ေခလာဖွသ္ ကာလတြင္အလြန္ခါးသီးေသာလုပ္ရပ္မ်ားကိုလုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္ ၊ ဟိုစိုင္နိဗ္ေနအလီ(အစ) ကိုသတ္ျဖတ္ခဲ့ျခင္း ၊ မဒီနာရွိ မြတ္စလင္မ္ တို႔၏အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္မ်ားကို ဖ်က္ဆီး သတ္ျဖတ္ခဲ့ျခင္း ၊ ကာအ္ဘာ ေက်ာင္းေတာ္ကိုတိုက္ခိုက္(မီးရွို႔) ဖ်က္ဆီးျခင္းမ်ားလုပ္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ နာမည္ဆိုးႏွင့္ ေက်ာ္ၾကားေသာ ခလီဖွာ (မလ္အူန္) ျဖစ္သည္။
မရ္ဝါနီယါးန္ ဇိုဘိုင္ရီယါးန္ မြခ္သားရ္.....
မြခ္သားရ္ သည္ ဟိဂ်္ရီ ၁ ခုႏွစ္တြင္ မဒီနာ ၿမိဳ႕၌ေမြးဖြားခဲ့သည္။ သူ၏ဖခင္သည္ အီရန္ ကိုေအာင္နိုင္ခဲ့ခ်ိန္ကပ ထမ ဆုံးဂုဏ္ယူဝံ့ႂကြားနိုင္ခဲ့သူျဖစ္ၿပီး စစ္ပြဲတစ္ခုတြင္က်ဆဳံးခဲ့သည္။ မြခ္သားရ္ သည္ငယ္စဥ္က အလီ (အစ) ၏ ေနာက္လိုက္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးေလးျဖစ္သည့္ စအီးဒ္ ၏ထိန္းေက်ာင္းမႈေအာက္တြင္ႀကီးျပင္းခဲ့ရသည္။ စအီးဒ္ သည္ အလီ(အစ) ၏ေခလာဖွသ္ ကာလတြင္ မဒါယိန္ ၿမိဳ႕စားအျဖစ္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ေအမာမ္ဟိုစိုင္န္ (အစ) အား ကူဖွာ သားတို႔ကဖိတ္ၾကားေသာအခါေအမာမ္(အစ) သည္မိမိ၏ညီအစ္ကိုဝမ္းကြဲေတာ္သူ မြတ္စလင္မ္ဘင္န္ အကီးလ္ ကိုအေျခအေနအားေလ့လာရန္ေစလႊတ္လိုက္ခ်ိန္၌ ေအမာမ္ (အစ) အားကူညီရန္ပထမဆုံး ဘိုင္အသ္ လုပ္ခဲ့သူမွာ မြခ္သားရ္ ျဖစ္သည္။ ဟဇရသ္မြတ္စလင္မ္ ရွဟီးဒ္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ မြခ္သားရ္ ကို ဟဇရသ္မြတ္စလင္မ္ အားကူညီေသာပုဒ္မျဖင့္ေထာင္ခ်ခဲ့သည္၊ ေရဝါယသ္ တစ္ခုအရ ကဲရ္ဘလာ စစ္ပြဲျဖစ္ခ်ိန္၌ မြခ္သားရ္ သည္ေထာင္ ထဲ၌ရွိေနခဲ့သည္။ မြခ္သားရ္ သည္မိမိႏွစ္မ အမ်ိဳးသားႏွင့္ပတ္သက္ေနျခင္းေၾကာင့္ေထာင္မွလြတ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ေဟဂ်ာဇ္ သို႔သြား၍ အဗ္ဒြလႅာ အိဗ္ေနဇိုဘိုင္းရ္ ႏွင့္ပူးေပါင္းခဲ့သည္၊ ထိုအေျခအေနမွာပင္ အဟ္ေလဘိုက္သ္ ႏွင့္အ ၿမဲအဆက္အသြယ္ရွိခဲ့သည္ ေအမာမ္ဟိုစိုင္န္ (အစ) ၏ညီျဖစ္သူ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနဟနဖွီယာ ထံအႀကိမ္ေပါင္းမနည္း သြားေရာက္ေတြ႕ဆုံခဲ့သည္။ မြခ္သားရ္သည္ ေအမာမ္စပ္ဂ်ားဒ္(အစ) ထံ ကဲရ္ဘလာ ၏ေသြးေႂကြးကိုရယူရန္တိုက္ ခိုက္လက္စားေခ်ခြင့္ေပးပါရန္ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာခြင့္ေတာင္းသည့္စာမ်ားေပးပို႔ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေအမာမ္ ကခြင့္မျပဳခဲ့ ပါ ၊ ထို႔ေနာက္ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနဟနဖွီယာ ထံသြားေရာက္ခြင့္ေတာင္းျပန္သည္။ ဟနဖွီယာ ကလည္းတိုက္ရိုက္ခြင့္ျပဴခဲ့ ျခင္းမ်ိဳးမရွိခဲ့ေပ။ သုံးႏွစ္ျပည့္ၿပီးေနာက္ ကူဖွာ သို႔ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနဟနဖွီယာ ထံမွခြင့္ျပဳခ်က္ရရွိၿပီဟူသည့္ေႂကြးေက်ာ္ ခ်က္ျဖင့္ျပန္ေရာက္လာခဲ့ၿပီး ရွီအာ မ်ားအားမိမိကို ဘိုင္အသ္ လုပ္ရန္ဖိတ္ေခၚခဲ့သည္၊ဟနဖွီယာ ထံမွစာတစ္ေဆာင္ ကိုလည္းမိမိ၏ေနာက္လိုက္မ်ားအားျပသခဲ့သည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ မြခ္သားရ္ ၏ေနာက္လိုက္မ်ားကစာႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး သံသယရွိခဲ့ၿပီး စာကိုအတုဟုမွတ္ယူခဲ့ၾကသည္။ သို႔ပါ၍ မဒီနာ ၿမိဳ႕ေအမာမ္စပ္ဂ်ာဒ္ (အစ) ထံသို႔သြားေရာက္ခဲ့ၾက သည္ ၊ ထိုအခါ ေအမာမ္(အစ) က ကယာမ္-လက္စားေခ်ရန္ထႂကြမည့္ကိစၥ- ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးမိမိ၏ဦးရီးေတာ္ ဟန ဖွီယာ ဆီသို႔သာဆက္သြယ္ၾကပါရန္မိန႔္ၾကားလိုက္ေလသည္။ မြခ္သားရ္ ၏ေနာက္လိုက္ထိုအုပ္စုသည္ မကာ ၿမိဳ႕ သို႔သြားေရာက္ၾကေသာအခါ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနဟနဖွီယာ က မြခ္သားရ္ အားကူညီၾကရန္မွာၾကားေလသည္။ မြခ္သားရ္အိဗ္ေနအဗူအိုဘိုင္ဒ္စကဖွီ သည္ ကဲရ္ဘလာဝါေကယာ ၏ေသြးေႂကြးကိုရယူသည့္ကယာမ္ မ်ား၌စတၱဳထ ေျမာက္ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သည္။ ဟိဂ်္ရီ ၆၆ ခုႏွစ္တြင္ အိဗ္ရာဟီမ္အရွ္သဲရ္ ၏အကူအညီျဖင့္ ကူဖွာ ကိုသိမ္းပိုက္နိုင္ ခဲ့သည္။အိဗ္ရာဟီမ္အရွ္သဲရ္ သည္ မြခ္သားရ္ စစ္တပ္တစ္ခုလုံး၏ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးျဖစ္ခဲ့ၿပီးသူ၏အမိန႔္ျဖင့္ အိုဘိုင္ဒြလႅာ ကိုတိုက္ရန္လာခဲ့သည္ ၊ အိုဘိုင္ဒြလႅာဟိဗ္ေနေဇယာဒ္ သည္သူ၏ႀကီးမားေသာစစ္တပ္ျဖင့္ စီးရီးယား မွ အီရတ္ သို႔ ခ်ီတက္လာခ်ိန္တြင္ အရွ္သရ္ သည္ ကူဖွာမွထြက္ခြါလာခဲ့သည္ ၊ မြခ္သားရ္ ၏ရန္သူမ်ားကလည္းထိုအေျခအေနကို အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး ကူဖွာ ကိုဝိုင္းလိုက္ၾကသည္ မြခ္သားရ္ ေတာ့အညံ့ခံရေတာ့မည္ဟုေသြးေအးေနၾကခ်ိန္တြင္ အိ ဗ္ရာဟီမ္အရွ္သရ္ သည္ ကူဖွာ သို႔ျပန္လွည့္လာၿပီး ရန္သူမ်ားကိုေခ်မႈန္းနိုင္ခဲ့သည္။ ေအမာမ္ဟိုစိုင္န္ (အစ) ကိုစစ္ ခင္းခဲ့သည့္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာရန္သူတို႔သည္ ကူဖွာ ၿမိဳ႕အတြင္းေသပြဲဝင္ခဲ့ရသည္။ ကဲရ္ဘလာတြင္ရွိခဲ့သည့္ ရန္သူမွန္သမွ်အသတ္ခံရၿပီးက်န္အေတာ္မ်ားမ်ားကိုလည္းသုံ႕ပန္းအျဖစ္ဖမ္းဆီးနိုင္ခဲ့သည္။ ရန္သူမ်ားကိုတိုက္ခိုက္ ေခ်မႈန္းၿပီးေနာက္ အရွ္သရ္ သည္ အိုဘိုင္ဒြလႅာ အားတိုက္ခိုက္ရန္ျပန္ထြက္လာခဲ့သည္ အိုဘိုင္ဒြလႅာ သည္လည္း ကူဖွာ နားသို႔အလြန္နီးကပ္စြာေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္၏ ႀကီးမားေသာ ရွားမ္၏စစ္တပ္ႀကီးကိုအနိုင္ရခဲ့ၿပီးအိဗ္ေနေဇယာဒ္ ၏ေခါင္းကို မြခ္သားရ္ အတြက္ေပးပို႔ခဲ့သည္။ ရွာမ္ စစ္တပ္ႀကီးကိုေအာင္နိုင္ခဲ့ျခင္းသည္ အီရတ္ ကိုအုပ္ခ်ဳပ္သိမ္း ရန္ မြခ္သားရ္ အတြက္အေကာင္းဆုံးအခြင့္အေရးျဖစ္ခဲ့သည္။ ေဟဂ်ားဇ္ ၿမိဳ႕စား အဗ္ဒြလႅာဟိဗ္ေနဇိုဘိုင္းရ္ ကမိမိ အတြက္ မြခ္သားရ္ သည္ႀကီးမားေသာအန ၱရာယ္ဟုယုံၾကည္ထားသည္ သို႔ပါ၍မိမိ၏ညီအစ္ကိုေတာ္သူ မြတ္စ္အဗ္ အား ကူဖွာ ကိုတိုက္ခိုက္ရန္ေစလႊတ္လိုက္သည္။အရွ္သရ္ သည္ အိဗ္ေနေဇယားဒ္အားကြပ္မ်က္ၿပီးေနာက္ မူဆိလ္ တြင္ ၿမိဳ႕စားအျဖစ္ရွိေနခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ မြခ္သားရ္ ကိုကူညီဖို႔ရာေႏွာင့္ေႏွးခဲ့သည္ ၊ မြတ္စ္အဗ္ သည္ ကူဖွာ ကိုသိမ္း ပိုက္နိုင္ခဲ့ၿပီး ကူဖွာ၏နန္းကိုရက္ေလးဆယ္ၾကာဝိုင္းရံခဲ့သည္ ေနာက္ဆုံး မြခ္သားရ္သည္ေနာက္လိုက္ဗိုလ္ပါအနည္း ငယ္ျဖင့္တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ရာအင္အားမမွ်သျဖင့္ မြခ္သားရ္ အေရးနိမ့္ခဲ့ရသည္။
အဘာၻစီ ဆိုသည္မွာတမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ)၏ဦးေလး အဘာၻစ္ မွဆင္းသက္လာသည့္မ်ိဳးႏြယ္ကိုေခၚသည္၊ေအမာမ္ ဟိုစိုင္န္(အစ) ရွဟီးဒ္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ ရွီအာ မ်ားထဲမွအုပ္စုတစ္စုသည္ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနဟနဖွီယာ ကိုမိမိတို႔၏ေအမာမ္ အျဖစ္သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္ ၊ ထိုအုပ္စုကို ကိုင္စာနီယာ ဟုေခၚသည္။ ဟနဖွီယာ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္သူ၏သားျဖစ္ သူ ဟာရွင္မ္ ကိုေအမာမ္ အျဖစ္ယုံၾကည္ခဲ့ၾကျပန္သည္ ၊ ဟာရွင္မ္ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ေအမာမ္ သတ္မွတ္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီးပဋိပကၡမ်ားေပၚေပါက္ခဲ့ကာေနာက္ဆုံးတြင္ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနအလီယိဗ္ေနအဘာစ္ အားေအမာမ္ အျဖစ္ ခန႔္အပ္ေၾကျငာခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ အဘာစီ တို႔သည္ ေခလာဖွသ္ ေလာကထဲသို႔ဝင္ေရာက္လာခဲ့ၾကသည္။ မဲရ္ဝါနီယါးန္ ၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအေႏွာင္းပိုင္းကာလကတည္းက အဘာစီ တို႔သည္ေနရာေဒသအသီးသီး၌မိမိတို႔မ်ိဳး ႏြယ္အတြက္ေကာင္းစြာမဲစြယ္လႈပ္ရွားမႈမ်ားျပဳလုပ္နိုင္ခဲ့သည္ အထူးသျဖင့္ ခိုရာစါန္ တြင္ အရ္ေရသြာမင္န္အာေလ မိုဟမၼဒ္ ဆိုသည့္ ေႂကြးေက်ာ္သံျဖင့္ေတာင့္တင္းခိုင္မာေသာအင္အားစုႀကီးတစ္စုကို မရ္ဝါနီယါးန္ ႏွင့္ရွင္ၿပိဳင္နိုင္ရန္ စုစည္းနိုင္ခဲ့သည္။ ၁၃၂ ခုႏွစ္တြင္ မရ္ဝါနီယါးန္ တို႔၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာက်ဆဳံးခဲ့ၿပီး စဖွာဟ္ သည္ပထမဆုံး အဘာစီ ခလီဖွာ အျဖစ္ေနရာယူခဲ့သည္။ ၎၏ေနာက္ပိုင္းတြင္ မန္စူရ္ မွေခလာဖွသ္ ကိုရယူခဲ့သည္ သူသည္အင္ ႀကီးသူတစ္ဦးျဖစ္ၿပီးပုန္ကန္ထႂကြမႈမ်ားကိုေကာင္းစြာႏွိမ္နင္းနိုင္ခဲ့သည္။ အလဝီ မ်ားကလည္းအလြန္လွ်င္ျမန္စြာ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္မႈမ်ားျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ မန္စူရ္ သည္နန္းစိုက္ရာၿမိဳ႕ေတာ္ကို ဘဂ္ဒါဒ္ သို႔ေျပာင္းေ႐ႊ႕ခဲ့သည္။ ဟာ႐ူန္ရရွီးဒ္ သည္အဘာစီ ခလီဖွာ မ်ားအၾကားအင္အားအႀကီးမားဆုံး ခလီဖွာ ျဖစ္သည္။ ၎၏ေခတ္ကာလတြင္ အဘာစီ မင္းဆက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသည္အထြတ္အထိပ္သို႔ေရာက္ခဲ့သည္၊ သို႔ေသာ္ ဟာ႐ူန္ ေသၿပီးေနာက္ေဒသအသီး သီး၌ တိုက္ရိုက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ားေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ ပမာအားျဖင့္ မာအ္မူန္ ၏ေခလာဖွသ္ ကာလတြင္ ခိုရာစာန္ ၌ သူ႕သားျဖစ္သူ၏ သြာဟီရ္ရီယားန္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ အဘာစီ တို႔သည္ႏွစ္ငါးရာေက်ာ္ စိုးစံခဲ့ၿပီး ၎ တို႔၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာတြင္အနိမ့္အျမင့္မ်ားရွိခဲ့သည္ ၊
၁၂ ပါးေအမာမ္ကိုလက္ခံေသာရွီအာမ်ားလည္းျဖစ္သည့္ အာေလဘိုဝိုင္း ၏ေခတ္တြင္ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ားအၾကားရွိေနခဲ့ၿပီးအားနည္းခဲ့သည္ ၊ ဟာ႐ူန္ရရွီးဒ္ ၏ေခတ္တြင္အုပ္ခ်ဳပ္ ေရးအာဏာသည္အလြန္အားေကာင္းခဲ့သည္။ ေနာက္ဆုံး ၆၅၆ ခုႏွစ္တြင္ မဂိုလ္ မ်ားက ဘဂ္ဒါဒ္ ကိုခ်ီတက္တိုက္ ခိုက္သိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့ရာ အဘာစီ မင္းဆက္တို႔၏ ေခလာဖွသ္ လည္းအဆုံးသတ္ခဲ့ရသည္။
အစၥလာမ္ ျပန႔္ပြါးခဲ့ျခင္း ႏွင့္ အစၥလာမ့္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ား.....
ခလီဖွာ မ်ား၏ေခတ္ကာလ မိုဟမၼဒ္(ဆြ) လက္ထက္ အစၥလာမ္ ျပန႔္ပြါးမႈ ၆၂၂-၆၃၂ ခိုလဖွာေယရာေရွဒီးန္ လက္ထက္ အစၥလာမ္ ျပန႔္ပြါးမႈ ၆၃၂-၆၆၁ ခိုလဖွာေယ အိုမိုင္ယာ လက္ထက္ အစၥလာမ္ ျပန႔္ပြါးမႈ ၆၆၁-၇၅၀
အစၥလာမ့္တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) သည္ မကာမွ မဒီနာ သို႔ ဟိဂ်္ရသ္ ျပဳျခင္းျဖင့္ အစၥလာမ့္နိုင္ငံေရးကိုအုပ္ျမစ္ ခ်နိဳင္ခဲ့သည္။ မိမိ၏ရန္သူမ်ားမွခုခံကာကြယ္ျခင္း အထူးသျဖင့္ မကာဟ္ ၿမိဳ႕၏ရန္သူမ်ားေရွ႕တြင္မားမားမတ္မတ္ ရပ္တည္ခဲ့သည္။ အစၥလာမ္ ၏ပညတ္ေတာ္မ်ားကိုထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္ အတြက္စစ္ပြဲမ်ားလည္းဆင္ႏြဲခဲ့ရ သည္၊ မကာဟ္ သားတို႔ႏွင့္ ဟိုဒိုင္ဗီယာၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္၏ေနာက္ဆက္တြဲတြင္ မကာဟ္ ၿမိဳ႕အားေသြးစြန္းျခင္းမ ရွိဘဲေအာင္နိုင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္အိမ္နီးခ်င္း အင္ပါယာ မ်ားသို႔စာမ်ားေပးပို႔ၿပီးအစၥလာမ္ သို႔ဖိတ္ေခၚခဲ့သည္။ တမန္ ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ဝဖွားသ္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ပထမ ခလီဖွာ သည္(လိမ္ညာၿပီး)တမန္ေတာ္ေႂကြးေက်ာ္မႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ ၍စစ္ပြဲမ်ားခင္းခဲ့သည္။ သူ၏လက္ထက္တြင္ ေရာမ၊စီးရီးယားကိုေအာင္နိုင္ျခင္းႏွင့္ ပါလစ္ၥတိုင္း ကိုလည္းမြတ္စလင္ တို႔လက္ဝယ္သိမ္းပိုက္နိုင္မႈမ်ားရွိခဲ့သည္။ ဒုတိယ ခလီဖွာ လက္ထက္တြင္ ဒမရွ္က္ ႏွင့္ ယဲရ္မူက္ ကိုေအာင္နိုင္ခဲ့ သည္။ ဟဲရ္ကီလ္ သည္ ဒမရွ္က္ ကိုလႊတ္၍ အစၥသာန္ဘူးလ္ သို႔တိမ္းေရွာင္ထြက္ေျပးခဲ့သည္ ၊ တေျဖးေျဖးႏွင့္ ရွာမ္ တစ္ခုလုံး မြတ္စလင္မ္ တို႔လက္ဝယ္က်ေရာက္လာခဲ့သည္။ ဘိုက္သြလ္မိုကဒပ္ၥ သည္ထိုအခ်ိန္က (အီလီယာအ္) အမည္ရွိခဲ့သည္၊ အြမ္မရ္ သည္ ရွာမ္ သို႔ခရီးထြက္ခ်ိန္ မစီးဟီးအႀကီးအကဲေခါင္းေဆာင္မွ လႊဲအပ္ေပးခဲ့သည္။ ထို႔ ေနာက္ အြမ္မရ္ သည္ အီဂ်ိဘ္ ႏွင့္ အာဖရီးကားေျမာက္ပိုင္းဘက္သို႔နယ္ခ်ဲ့ခဲ့သည္။တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)လက္ ထက္တြင္အေနာက္ အရဗ္ ကြၽန္းစြယ္တစ္ခုလုံး မြတ္စလင္မ္ တို႔လက္ဝယ္က်ေရာက္ခဲ့သည္။ အဘူဘက္ရ္ ေခတ္ တြင္ ကြၽန္းစြယ္တစ္ခုလုံးကိုသိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။အြမ္မရ္ ၏လက္ထက္တြင္ မာဝရာအြန္နဟ္ရ္ ေျမာက္ပိုင္းပင္လယ္ အီရန္၊ အီရတ္၊ စီးရီးယား၊ အီဂ်ိဘ္၊ လီဘီး တို႔ကိုသိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။ အြတ္စမါန္ ၏ေခတ္တြင္ အာရာျမစ္ငယ္ ကာစဘီးန္ ျမစ္ကမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွ ပင္လယ္နက္ အထိ၊အာစဝါန္ အေနာက္ပိုင္း၊လီဘီး ၏က်ယ္ဝန္းေသာျမစ္ကမ္း ေဒသမ်ားကိုသိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။ အစၥလာမ္မစ္ အင္ပါယာသည္အေရွ႕ဘက္ျခမ္းတြင္ စီးစ္သားန္ ႏွင့္ ခိုရာစါန္ အ ထိ၊ အီရန္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ အာဇရ္ဘိုင္ဂ်ာန္ႏွင့္အရ္မနစ္ၥသာန္ အပါအဝင္၊ အေနာက္ပိုင္းတြင္ ရွာမားသ္ ဟုအမည္တြင္ေသာ ဆိုလိုသည္မွာ ေဂ်ာ္ဒန္၊ စီးရီးယား၊ ပါလစ္ၥတိုင္း၊ လက္ဘႏြန္၊ အီဂ်ိဘ္ အထိရွိခဲ့သည္။ ဤေန ရာေဒသ မ်ားသည္အရင္က ေျမာက္ပိုင္းေရာမ တို႔ေအာက္တြင္ရွိခဲ့သည္။ ၎ေနရာေဒသရွိလူတို႔သည္အခ်ိဳ႕မွာ အ ရဗ္ ျဖစ္ၿပီးအခ်ိဳ႕မွာ ေရာမ လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ အစၥလာမ္ စိုးမိုးၿပီးေနာက္ပိုင္းထိုေနရာေဒသမ်ား၌ အရဗ္ ယဥ္ ေက်းမႈမ်ားလႊမ္းမိုးခဲ့သည္။ အိုမိုင္ယာ တို႔၏ေခတ္တြင္အာဖရီးကားေျမာက္ပိုင္းတြင္အေနာက္ဘက္အထိ အန္ဒလီးစ္ ကိုပါသိမ္းပိုက္စိုးမိုးနိုင္ခဲသည္။
အဘူအိုဘိုင္ဒါဂ်ရ္ရာဟ္ သည္ခလီဖွာ ၏ေစလႊတ္မႈျဖင့္ စီးရီးယား ကိုေအာင္နိုင္ခဲ့သည္။ အဘူဘက္ရ္ သည္ကာ လအတန္ၾကာၿပီးေနာက္ ခါလိဒ္ဒိဗ္ေနဝလီးဒ္ ကို အဘူစိုဖွီယါန္ သူ၏သာမ်ားျဖစ္ေသာ ယဇီးဒ္ ႏွင့္ မအာေဝယာ၊ဆြ ဟာဘာ အခ်ိဳ႕တို႔ႏွင့္အတူအကူအညီေပးရန္အတြက္ေစလႊတ္လိုက္သည္။ေနာက္ဆုံး ၅၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ယရ္မူက္ စစ္ ပြဲ၌ ေရာမ စစ္သားမ်ား မြတ္စလင္မ္ တို႔အားစစ္ရႈံးၿပီး ေရာမ ၏စည္ကားေသာၿမိဳ႕ရိုးတံခါးႀကီးမ်ား မြတ္စလင္မ္ တို႔ အတြက္ပြင့္ခဲ့သည္။ အြမ္မရ္ ၏ေခလာဖွသ္ ေနာက္ဆုံးအခ်ိန္တြင္ အမ္ရိုအားစ္ ၏ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ အီဂ်ိဘ္ ကိုသိမ္း ပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။
အစၥလာမ္ လႊမ္းမိုးလာၿပီးေနာက္ အီရန္.....
စါစါနီယါးန္ တို႔၏ေခတ္ကာလတြင္ အီရန္ ၏အေျခအေနသည္မ်ား ခြပ္စရိုပရ္ဝီးဇ္ ၏ လုပ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ပို၍မတည္ၿငိမ္မႈမ်ားျဖစ္ေပၚခဲ့သည္ ၊ ဟိုင္ရာ ၏အာဏာပိုင္အသတ္ခံရျခင္း ဟိုင္ရာတံတိုင္းၿပိဳ ပ်က္ျခင္းမ်ားသည္ အရဗ္ တို႔ကိုထိုးစစ္ဆင္ရန္လႈပ္ေဆာ္ေပးလိုက္သလိုျဖစ္သြားခဲ့သည္။ ဟိဂ်္ရီ ၁၂ ခုႏွစ္တြင္ မြတ္ စန္နာဘင္န္မခ္ရဘာရွိုင္ဘာနီ က အီရန္ ကိုစတင္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ ၎ေနာက္ အဘူအိုဘိုင္ဒိဗ္ေနစကဖွီ ကစစ္ ပြဲကိုဦးေဆာင္ခဲ့သည္၊ သူသည္လည္း ဂ်ပ္စ္ရ္ စစ္ပြဲ၌က်ခဲ့သည္၊၎ေနာက္ စအဒ္ဒိဗ္ေနအဗီဝကားစ္ သည္ အီရန္ ကိုဆက္တိုက္ရန္အတြက္တာဝန္ယူခဲ့သည္။ စအဒ္ သည္ ဟိဂ်္ရီ ၁၆ ခုႏွစ္တြင္ အီရန္ အထင္ကရစစ္ဗိုလ္ႀကီး ႐ြတ္စ္သမ္ ကိုေခ်မႈန္းနိုင္ခဲ့သည္။ ေနာအ္မါန္နိဗ္ေနမက္ၠရန္ ၏ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ဟိဂ်္ရီ ၂၁ ခုႏွစ္တြင္ အီရန္ ကိုအၿပီး တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။ ဟိဂ်္ရီ ၃၁ ခုႏွစ္တြင္ ယဇ္ဒ္ဂရ္ ေသဆုံးၿပီးေနာက္ အီရန္ သည္ အရဗ္ တို႔၏လက္ ေအာက္သို႔အၿပီးအပိုင္က်ေရာက္သြားခဲ့သည္။ .
_
#wikipedia
အစၥလာမ္ သမိုင္းသည္ အရဗ္ ၌ခရစ္သကၠရာဇ္ ၇ ရာစုတြင္တမန္ေတာ္မိုဟမၼဒ္(ဆြ) ပြင့္ေတာ္မူရာမွအစျပဳခဲ့သည္။ မိုဟမၼဒ္ (ဆြ) သည္ အလႅာဟ္ အရွင္ျမတ္ေစလႊတ္ေတာ္မူေသာတမန္ေတာ္ျဖစ္ၿပီးက်မ္းျမတ္ ကုရ္အာန္ သည္ လည္းကိုယ္ေတာ္ျမတ္ယူေဆာင္လာေသာ မို႔အ္ဂ်ဇာ တစ္ခုျဖစ္သည္။ အစၥလာမ့္ သမိုင္းသည္နိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာတို႔ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အစၥလာမ့္ ေလာကအတြင္းအျပင္အေပၚအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားရွိခဲ့သည္။
အစၥလာမ္ သာသနာသည္တစ္ပါးတည္းအရွင္ကိုကိုးကြယ္ေသာ အိဗ္ရာဟီမ္ ၏ကမာၻ႔သာသနာမ်ားထဲမွတစ္ခုျဖစ္ သည္။.ဤသာသနာ၏ေနာက္လိုက္မ်ားကို မြတ္စလင္မ္ ဟုေခၚသည္။ မြတ္စလင္မ္ တို႔သည္ အလႅာဟ္ အရွင္ျမတ္ မွတမန္ေတာ္ေပါင္းေျမာက္ျမားစြာကိုတိုက္ရိုက္ ဝဟီ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္မ်ားကိုပို႔ခ်ခဲ့သည္ မိုဟမၼဒ္သခင္(ဆြ)မွာေနာက္ ဆုံးပြင့္ေတာ္မူေသာတမန္ေတာ္ျဖစ္ေၾကာင္းယုံၾကည္ၾကသည္။ ယခုလက္ရွိတြင္အစၥလာမ္ သာသနာသည္ခရစ္ယန္ ၿပီးေနာက္ဒုတိယေျမာက္ဘာသာဝင္အမ်ားဆုံးသာသနာျဖစ္သည္။ မြတ္စလင္မ္ တို႔၏က်မ္းသည္က်မ္းေတာ္ျမတ္ ကုရ္အာန္ ျဖစ္ၿပီးတမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) ကအလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ထံမွ ဝဟီ ျဖင့္ရယူကာလူသားတို႔အားတင္ျပခဲ့ ျခင္းျဖစ္သည္။ အစၥလာမ္ သာသနာတြင္ၿခဳံငုံ၍တင္ျပရမည္ဆိုလွ်င္ ရွီအာ ႏွင့္ စြန္နီ မဇ္ဟဘ္ဟူၿပီးႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ မဇ္ဟဘ္ ႏွစ္ခုစလုံးအေသးစိတ္အခန္းက႑မ်ား၌ကြဲျပားမႈမ်ားရွိသည္။ ကမာၻ႔မြတ္စလင္မ္ လူဦးေရတြင္ စြန္နီ မဇ္ဟဘ္ ကမ်ားသည္။
အစၥလာမ္ စတင္ေပၚေပါက္လာပုံ.....
အရဗ္ မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား
အရဗ္ တို႔သည္မ်ိဳးႏြယ္အလိုက္ေတာင္ပိုင္းေခၚ ယမန္နီ ၌(ကို႔ဟ္သာနီ) ႏွင့္ေျမာက္ ပိုင္းတြင္(အဒ္နာနီ) တို႔ရွိၾကၿပီး၎တို႔အၾကားမ်ိဳးႏြယ္စုအမ်ိဳးမ်ိဳးအဖုံဖုံရွိၾကသည္၊ သဟာမာ၊ နဂ်္ဒ္၊ ယမာမာ၊ ေဟ ဂ်ားဇ္၊ စီးရီးယား ႏွင့္အီရတ္ တို႔တြင္ျပန႔္က်က္စြာေနထိုင္ၾကသည္။ ေတာင္ပိုင္းမွမ်ိဳးႏြယ္စု အေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ေျမာက္ပိုင္းသို႔ေျပာင္းေ႐ႊ႕သြားၾကၿပီးေျမာက္ပိုင္းကႏၲာရ မ်ားတြင္ေနထိုင္ၾကကာ မ်ားေသာအားျဖင့္ကုလားအုပ္ေမြး ျမဴျခင္းျဖင့္အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမႈျပဳၾကသည္။ အစၥလာမ္ ေပၚထြန္းခ်ိန္တြင္ အရဗ္ကြၽန္းဆြယ္၌ အရဗ္ မ်ားသည္ သုံးအုပ္စုရွိခဲ့သည္။
အရဗ္ေဗ ဘာေအဒဲ ~ ေရွးအက်ဆဳံးအရဗ္မ်ိဳးႏြယ္စုျဖစ္ၿပီး အရဗိစ္ၥသာန္ တြင္ဦးစြာေနထိုင္ခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္ သည္။ သို႔ေသာ္ထိုမ်ိဳးႏြယ္စုသည္မ်ိဳးဆက္ျပတ္ခဲ့သည္။
အရဗ္ေဗ နဂ်္ဒ္ ~ ၎တို႔သည္ အရဗ္ကြၽန္းဆြယ္၏အေရွ႕ပိုင္းတြင္ေနထိုင္ခဲ့ၾကၿပီး အရဗိစ္ၥသာန္ ၏အမည္ကို ၎တို႔၏အဘိုးအမည္ အရဗိစ္ၥသာန္စအူဒီ ဟုမွည့္ေခၚခဲ့ၾကသည္။ .
အရဗ္ေဗ ေဟဂ်ားဇ္ ~ အစစ္မွန္ဆုံး အရဗ္ မ်ိဳးႏြယ္စုျဖစ္ၿပီး အရဗ္ ကြၽန္းဆြယ္၏ေျမာက္ပိုင္းႏွင့္အေနာက္ပိုင္း တို႔တြင္ေနထိုင္ၾကၿပီး ယဥ္ေက်းမႈျမင့္မားျခင္း ၊ တမန္ေတာ္အိဗ္ရာဟီမ္(အစ) ၏မ်ိဳးဆက္မွဆင္းသက္လာျခင္း ႏွင့္ ကာအ္ဘာ ေက်ာင္းေတာ္အားထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ အရဗ္ မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားအၾကားေလးစားထိုက္ ေသာမ်ိဳးႏြယ္စုအျဖစ္ဆိုရေပမည္။
တမန္ေတာ္ျဖစ္ေၾကာင္းေၾကျငာျခင္းႏွင့္ အစၥလာမ္ သို႔ဖိတ္ေခၚျခင္း.....
အဘြလ္ကာစင္မ္မိုဟမၼဒိဗ္ေနအဗ္ဒြလႅာဟိဗ္ေနအဗ္ဒြလ္မြတ္သြလိဗ္ ဘင္န္ဟာရွင္မ္ (ဆြ)(၆၃၂-၅၇၀) သည္ အစၥလာမ္ သာသနာေတာ္ႀကီးကိုအုပ္ျမစ္ခ်ခဲ့ေသာတမန္ေတာ္ျဖစ္ၿပီးအရွင့္၏ တမန္ေတာ္မ်ားအၾကားအသာလြန္ ဆုံး၊ အျမင့္ျမတ္ဆုံးႏွင့္ေနာက္ဆုံးပြင့္ေတာ္မူေသာတမန္ေတာ္ျဖစ္သည္။မြတ္စလင္မ္တို႔သည္မိုဟမၼဒ္သခင္(ဆြ)ကို ေကာင္းကင္က် က်မ္းျမတ္ကုရ္အာန္ ကိုယူေဆာင္လာသူ စစ္မွန္ေသာသာသနာမ်ားျဖစ္သည့္တစ္ပါးတည္းအရွင္ ကိုသာကိုးကြယ္ေသာ (အာဒမ္ ၊ အိဗ္ရာဟိမ္ ၊ မူစာ ၊ ႏူးဟ္ ၊ အီစာ [ခရစ္ေတာ္] ႏွင့္က်န္တမန္ေတာ္အေပါင္း၏ သာသနာကိုအတိုးအေလွ်ာ့မရွိ ျပန္လည္ေဆာင္က်ဥ္းလာသူအျဖစ္ယုံၾကည္ထားၾကသည္။ ထိုနည္းတူစြာတမန္ ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ) သည္ နိုင္ငံေရး စီးပြားေရး အေတြးအေခၚပညာရွင္ အေဟာအေျပာႂကြယ္သူ ဥပေဒျပဳသူ ၿငိမ္း ခ်မ္းေရးလိုလားသူ စစ္အာဏာရွိသူ မြတ္စလင္မ္ အေပါင္းႏွင့္အျခားေသာ မဇ္ဟဘ္ အသီးသီးရွိလူမ်ားအား အလႅာဟ္ အရွင္ျမတ္၏ပညတ္ေတာ္မ်ားကိုလမ္းၫႊန္ျပသ သင္ၾကားေပးသူလည္းျဖစ္သည္။ တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) သည္ ဝဟီ မက်မီသို႔မဟုတ္တမန္ေတာ္အျဖစ္ေၾကျငာမႈမျပဳမီအရင္မိမိဘိုးေဘးမ်ား၏သာသနာျဖစ္ေသာ ဒီးေနဟ နီးဖွ္ တစ္နည္းဆိုရေသာ္တစ္ပါးတည္းအရွင္ကိုသာကိုးကြယ္သည့္ တမန္ေတာ္အိဗ္ရာဟီမ္(အစ) ၏သာသနာတြင္ ရွိခဲ့သည္။
ကိုယ္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) အားသက္ေတာ္ ၄၀ တြင္တမန္ေတာ္အျဖစ္သတ္မွတ္ေၾကျငာခဲ့သည္။ သို႔ရာတြင္အမ်ိဳးသား မ်ားထဲမွပထမဆုံး အီမါန္သက္ဝင္ယုံၾကည္ခဲ့သူမွာ အလီယိဗ္ေနအဘီသြာလိဗ္ ျဖစ္ၿပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားထဲမွပထမ ဆုံးသက္ဝင္ယုံၾကည္ခဲ့သူမွာ ခဒီဂ်ာ သခင္မျဖစ္သည္။ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) သည္ မဗ္အူးစ္ ျဖစ္ၿပီးသုံးႏွစ္အ ထိမိမိ၏ ဒါအ္ဝသ္ (အစၥလာမ္ သို႔ဖိတ္ေခၚျခင္း) အားထင္ထင္ေပၚေပၚမေဆာင္႐ြက္ခဲ့ပါ ၊ သုံးႏွစ္ျပည့္ၿပီးေနာက္အ ရွင္ျမတ္၏ ဝဟီ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္အရထင္ေပၚစြာ အစၥလာမ္ သို႔ ဒါအ္ဝသ္ လုပ္ခဲ့သည္။ ပထမဦးဆုံး ဗနီဟာရွင္မ္ မွ မိမိ၏အမ်ိဳးအေဆြမ်ားျဖစ္ေသာဦးရီးေတာ္မ်ားညီအစ္ကိုဝမ္းကြဲမ်ားကိုထင္ေပၚစြာ ဒါအ္ဝသ္ ေပးခဲ့သည္။ထို႔ေနာက္ ဆဖွာ ေတာင္ေပၚသို႔သြားေရာက္ၿပီး ကိုရိုရွ္ မ်ိဳးႏြယ္တစ္စုလုံးအားထင္ေပၚစြာ အစၥလာမ္ သို႔ဖိတ္ေခၚခဲ့သည္။
ပထမပိုင္းတြင္ ကိုရိုရွ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ (ဆြ) ၏ ဖိတ္ေခၚမႈကိုထင္သေလာက္အေရးမလုပ္ခဲ့ ၾကပါ ၊ သို႔ေသာ္တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) သည္႐ုပ္ထုမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးေျပာဆိုလာေသာအခါ သခင့္အားရန္လိုၾက ေလသည္။ ၎တို႔သည္ပထမဆုံးဆန႔္က်င္မႈအေနျဖင့္ အဘူသြာလိဗ္ မွတဆင့္ မိုဟမၼဒ္သခင္၏ အစၥလာမ္ သို႔ ဖိတ္ေခၚျခင္းအားရပ္တန႔္ခိုင္းေလသည္။ အဘူသြာလိဗ္ သည္ထိုအေၾကာင္းရင္းကို ကိုယ္ေတာ့္အားတင္ျပရာကိုယ္ ေတာ္သည္ျငင္းပယ္ခဲ့၏။ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာထိုကဲ့သို႔ေတာင္းဆိုမႈမ်ားကို ကြဖွ္ဖွားေရကိုရိုရွ္ ကျပဳလုပ္ခဲ့ေလသည္ ေနာက္ဆုံးကိုယ္ေတာ္ျမတ္သည္ဤလမ္း၌ခိုင္မာေသာသႏၷိ႒ာန္ျဖင့္ ေရွ႕ဆက္မည့္အေၾကာင္း အဘူသြာလိဗ္ အား ဖြင့္ဟေျပာဆိုရာအဘူသြာလိဗ္ သည္လည္းမားမားမတ္မတ္ရပ္တည္ကာကြယ္ျခင္းျဖင့္လက္ေတြ႕က်က်အေျဖေပး ကူညီေဆာင္မခဲ့သည္။
ကိုရိုရွ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အဘူသြာလိဗ္ မွတဆင့္ေတာင္းဆိုမႈမ်ား အက်ိဳးမထူးေၾကာင္းေတြ႕ျမင္ေသာအခါ မဒီနာ ၿမိဳ႕ရွိ ယဟူဒီ မ်ားအားအကူအညီေတာင္းၾကျပန္သည္၊ ယဟူဒီ ပညာရွင္မ်ားကေမးခြန္းသုံးခုကို မိုဟမၼဒ္ ထံ မွေမးျမန္းခိုင္း၏ အကယ္၍အေျဖေပးနိုင္ခဲ့ေသာ္သူ၏ တမန္ေတာ္ ျဖစ္ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးသံသယျဖစ္စရာအ ေၾကာင္းမရွိဟုဆိုၾကေလသည္။ ကိုရိုရွ္ မွအႀကီးအကဲမ်ားလည္း မကာ ၿမိဳ႕သို႔ျပန္လာၿပီးကိုယ္ေတာ္ျမတ္ထံဤသ တင္းကိုေပးေသာအခါ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္သည္လည္းအေျဖေပးမည့္အေၾကာင္းကတိေပးလိုက္ၿပီး ကိုရိုရွ္ အႀကီးအ ကဲမ်ား ၎တို႔နိုင္ၿပီဟုခံစားေနခ်ိန္ ၁၅ ရက္ေျမာက္ေန႕တြင္အေျဖေပးခဲ့သည္။ ဂ်ိဘ္ရအီလ္ ကလည္းအရွင္ျမတ္ကို သာ သဝကြလ္ ျပဳလုပ္ရန္တိုက္တြန္းေျပာၾကားခဲ့သည္။ တစ္ဖက္မွလည္း မြတ္စလင္မ္ အေရအတြက္မ်ားျပားလာသည္ႏွင့္အမွ်႐ုပ္ထုကိုးကြယ္ေသာ ကိုရိုရွ္ တို႔သည္လည္း မိမိတို႔၏ရက္စက္႐ုတ္မာမႈမ်ားကိုအရွိန္ျမႇင့္တင္ခဲ့ၾကသည္ ၊ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ရိုက္ႏွက္ျခင္းမ်ားျပဳခဲ့ရာ ထိုရက္စက္ မႈမ်ား၌ စိုမိုင္ယာ သခင္မသည္အသတ္ခံရၿပီး အစၥလာမ့္ လမ္းတြင္ပထမဆုံး ရွဟီးဒ္ ျဖစ္ခဲ့သည့္အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ သည္။ တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ၏ အဆြ္ဟားဘ္ မ်ားကိုလည္းညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ခဲ့ၾကၿပီး ေဘလားလ္ အမားရ္ ယာစီရ္ ဆိုသည့္ အဆြ္ဟားဘ္ မ်ားအားအလြန္ျပင္းထန္ေသာႏွိပ္စက္မႈမ်ားႏွင့္ရက္စက္ခဲ့ၾကသည္။
မြတ္စလင္မ္ မ်ား ဟဘရွဲ သို႔ ဟိဂ်္ရသ္ လုပ္ျခင္း.....
ကိုရိုရွ္ တို႔၏ညွင္းပန္းမႈရန္မွေဝးၿပီး တစ္ပါးတည္းအရွင္ကိုးကြယ္ေရးေႂကြးေက်ာ္မႈမ်ားကို ေအးခ်မ္းစြာေဆာင္႐ြက္ နိုင္ေရးအတြက္ မြတ္စလင္မ္ အုပ္စုသည္ မကာ ၿမိဳ႕အားစြန႔္ခြါရန္ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ၾကသည္။ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ သားသမီး ေဆြမ်ိဳးမ်ားကိုလည္းထားရစ္ခဲ့ရမည္၊ ဘယ္ကိုသြား၍ဘာလုပ္ရမည္မွန္းမသိသည့္အေျခအေနတစ္ခုက လည္းတုံလႈပ္ေျခာက္ျခားေနေစ၏။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အရဗ္ ကြၽန္းဆြယ္တစ္ခုလုံးသည္႐ုပ္ထုကိုးကြယ္ျခင္း မ်ားႏွင့္ဖုံလႊမ္းလွ်က္ရွိေနၿပီး ေသာင္ဟီးဒ္ ၏အသံကိုေႂကြးေက်ာ္ဖို႔ရာေနရာမရွိသေလာက္ျဖစ္ေနသည္။ သို႔ပါ၍ထို အေၾကာင္းအရာကို တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) ထံေလွ်ာက္ထားတိုင္ပင္ရန္ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုတမန္ေတာ္၏ သာသနာသည္ကား «إن أرضی واسعه فایّای فاعبدون» ( အလႅာဟ္ အရွင္ျမတ္၏ပထဝီေျမႀကီးသည္က်ယ္ဝန္း၏အရွင္ ျမတ္အားခဝပ္ကိုးကြယ္နိုင္မည့္ေနရာေဒသအားေ႐ြးခ်ယ္ၿပီးေနထိုင္ဘဝလုပ္ရေပမည္။ ) ဆိုသည့္အေပၚအေျခခံ ေနေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။
ကိုယ္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ႏွင့္ မြတ္စလင္မ္ မ်ား မဒီနာ သို႔ ဟိဂ်္ရသ္ လုပ္ျခင္း.....
တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ) သည္ မဗ္အူးစ္ ျဖစ္ၿပီး ၁၃ ႏွစ္အၾကာတြင္ မကာ မွ မဒီနာ သို႔ ဟိဂ်္ရသ္ လုပ္ခဲ့သည္။ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၆၂၂ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ (ရဗီအြလ္ေအာင္ဝလ္လ) (အီရန္လ- ရွဲဟ္ရီဝဲရ္) တြင္ ဟိဂ်္ရသ္ လုပ္ ခဲ့ၾကသည္။ မြတ္စလင္မ္ တို႔၏သကၠရာဇ္သည္ထိုအခ်ိန္မွစတင္ေရတြက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး အြမ္မဲရ္ရိဗ္ေနခသြါးဗ္ ေခလာ ဖွသ္ ရယူခ်ိန္တြင္ ဟိဂ်္ရီ သကၠရာဇ္ဟုသတ္မွတ္ေခၚေဝၚခဲ့သည္။
အစၥလာမ္၏ ေခလာဖွသ္.....
တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ၏ေနာက္ပိုင္း ခလီဖွာ ေလးဦးျဖစ္သည့္ အဘူဘက္ရ္၊ အြမ္မဲရ္၊ အြတ္ၥမါန္၊ အလီယိဗ္ေနအ ဘီသြာလိဗ္(အစ) တို႔အား ခြလ္ဖွာေယရာေရွဒီးန္ ဟုေခၚေဝၚသုံးႏႈန္းၾကသည္။ စြန္နီ မ်ားကတမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) သည္မိမိ၏ေနာက္ပိုင္းဆက္ခံမည့္သူအား မည္သူျဖစ္ေၾကာင္းသတ္မွတ္ခဲ့ျခင္းမရွိဟုယုံၾကည္ၾကသည္။ ရွီအာ မ်ား က တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ)သည္ အလႅာဟ္ အမိန႔္ျဖင့္အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ အလီယိဗ္ေနအဘီသြာလိဗ္(အစ) အားမိ မိ၏ေနာက္ ေခလာဖွသ္ ကိုဆက္ခံမည့္သူျဖစ္ေၾကာင္းေၾကျငာေပးခဲ့သည္။ ပမာအားျဖင့္ ေယာင္မြတ္ဒါးရ္-ေဆြမ်ိဳး ရင္းခ်ာမ်ားကိုသာစတင္ ဒါအ္ဝသ္ ေပးခဲ့ေသာေန႕- ႏွင့္ ဂဒီးေရခြမ္-တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ေနာက္ဆုံးဟဂ်္မွအျပန္ အလီ(အစ)၏ေဝလာယသ္ကို ဟဂ်္ လာေရာက္သည့္မြတ္စလင္မ္မ်ားအၾကားေၾကျငာေပးခဲ့သည္ေန႕-ေနရာ - တို႔ တြင္လည္းေၾကျငာေပးခဲ့သည္။ တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ဝဖွားသ္ ျဖစ္ခ်ိန္ အဘူဘက္ရ္ ႏွင့္ အလီ(အစ) သည္ ရစူလ္ (ဆြ) အား ဂြစ္လ္ ေပးရန္အလုပ္မ်ားေနခ်ိန္ အန္ဆြာရ္ အမည္ရ အဆြ္ဟားဗ္ တစ္စုကလည္း စကီဖွာ ဆိုသည့္ေန ရာတြင္ ခလီဖွာ ေ႐ြးခ်ယ္ရန္အတြက္စုေဝးေနၾကသည္။ ထိုသတင္း အဘူဘက္ရ္ နားေပါက္ေသာအခါ အြမ္မရ္ ႏွင့္ အတူထိုေနရာသို႔လိုက္သြားၾကေလသည္ ၊ အလီ(အစ) သည္ကား ကိုယ္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ကို ဂြစ္လ္ ေပးရန္တစ္ဦး တည္းအလုပ္ရႈပ္က်န္ေနခဲ့ရသည္။ စကီဖွာ တြင္အျငင္းအခုံမ်ားျဖစ္ၿပီးေနာက္ဆုံး အြမ္မရ္ ၏စကားမ်ားအနိုင္ရကာ အဘူဘက္ရ္ ကိုတင္ျမႇောက္ ဘိုင္အသ္ လုပ္လိုက္ၾကသည္။ သာရီးေခသြဗရီ ၏သမိုင္းစာမ်က္ႏွာမ်ားအရထိုေန ရာ၌အုပ္စုတစ္စုက အလီ(အစ) ကိုေထာက္ခံခဲ့ၾကသည္။ သမိုင္းေဖၚျပခ်က္မ်ားအရ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္၏သမီးေတာ္ ဖွာေသြမာ(စအ) သက္ရွိထင္ရွားရွိေနစဥ္ကာလတစ္ေလွ်ာက္ အလီ(အစ) အား အဘူဘက္ရ္ ကိုဘိုင္အသ္လုပ္ရန္ စြမ္းေဆာင္နိုင္ခဲ့ျခင္းမရွိခဲ့ၾကေပ။ အဘူဘက္ရ္ လက္ထက္တြင္ မြတ္စလင္မ္ စစ္တပ္သည္ တမန္ေတာ္ဟုလိမ္ညာ ေႂကြးေက်ာ္သူတို႔ကိုမႏွိမ္နင္းနိုင္ခဲ့ေပ၊ဒုတိယ ခလီဖွာ အြမ္မရ္ လက္ထက္၌ မြတ္စလင္မ္ တို႔သည္ ရွားမ္-စီးရီးယား ႏွင့္ အီရန္ ကိုသိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။ ဒုတိယ ခလီဖွာ သည္အျဖစ္အပ်က္တစ္ခု၌ ဒဏ္ရာအျပင္းအထန္ရၿပီးေနာက္ တတိယခလီဖွာ ေ႐ြးခ်ယ္ရန္အတြက္ ၆ ဦးေကာ္မတီကိုဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။၎အဖြဲ႕တြင္ အြတ္စမါန္ ၊ အဗ္ဒြရ္ရဟ္မါန္ ႏွင့္ အလီ(အစ) တို႔သုံးဦးကိုလည္းထည့္သြင္းခဲ့သည္။ အကယ္၍မဲညီေနခဲ့ေသာ္ အဗ္ဒြရ္ရဟ္မါန္ ကေထာက္ခံသူ သည္ ခလီဖွာျဖစ္ရမည္ဟုလည္းဆိုျပန္သည္ ၊ အဗ္ဒြရ္ရဟ္မါန္ သည္ အလီ(အစ) အားသတ္မွတ္ခ်က္သုံးခ်က္ျဖင့္ ေခလာဖွသ္ ကိုလက္ခံရန္အႀကံျပဳခဲ့သည္
၁- တမန္ေတာ္၏စြန္နသ္အတိုင္းလိုက္နာရမည္
၂- ကုရ္အာန္ အတိုင္း လိုက္နာေဆာင္႐ြက္ရမည္
၃- ပထမ ႏွင့္ဒုတိယ ခလီဖွာ တို႔၏အုပ္ခ်ဳပ္ပုံထုံးတမ္းအစဥ္အလာမ်ားအတိုင္းလိုက္နာ ေဆာင္႐ြက္ရမည္၊ အလီ(အစ) သည္အခ်က္ ၃ ကိုလက္မခံခဲ့ေပ၊ အြတ္စမါန္ ကလက္ခံခဲ့သျဖင့္ ေခလာဖွသ္ ကိုရ ရွိသြားခဲ့သည္။ ပထမ ဒုတိယ တတိယ ခလီဖွာ မ်ားေခတ္တစ္ေလွ်ာက္လုံး အလီ(အစ)သည္မည္သည့္ အစၥလာမ့္ စစ္ပြဲမ်ားမွပါဝင္ပတ္သက္ခဲ့ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။အြတ္စမါန္၏ ေခလာဖွသ္ သက္တမ္းသည္ ၁၂ ခန႔္ႏွစ္ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး အလီ (အစ)၏ ေခလာဖွသ္ ကာလမွာ ၅ ႏွစ္နီးပါးၾကာျမင့္ခဲ့သည္။
အိုမိုင္ယာ တို႔၏ေခလာဖွသ္ ကာလ.....
အဘူစိုဖွီယါန္ ၏သား မာအ္ေဝယာ သည္ အြမ္မရ္ ႏွင့္ အြတ္စမါန္ ၏ေခလာဖွသ္ အခ်ိန္တြင္ ရွာမ္ ၏ၿမိဳ႕စားျဖစ္ သည္။ တတိယ ခလီဖွာ အသတ္ခံရၿပီးေနာက္ အြတ္စမါန္ ၏ေသြးေႂကြးကိုရယူရမည္ဟူသည့္ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ အလီ ႏွင့္စစ္ခင္းခဲ့ေလသည္၊ မာအ္ေဝယာ ၏အႀကံေပးဝန္ႀကီးျဖစ္သူ အမ္ရိုအားစ္ က က်မ္းျမတ္ကုရ္အာန္ ကိုလွံထိပ္ တင္ရန္အႀကံေပးခဲ့သည္ ဤနည္းလမ္းျဖင့္ အလီ (အစ) ၏တပ္သားမ်ားစစ္တိုက္ျခင္းမွရပ္တန႔္သြားေအာင္လည္း လုပ္နိုင္ခဲ့ၾကသည္။ အေနအထားက ဟကမ္မီယသ္ ဘက္ဦးတည္လာၿပီျဖစ္၏ ဆိုလိုသည္မွာႏွစ္ဖက္စလုံးမွပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးစီေဆြးေႏြးရန္ေတြဆုံရမည္ျဖစ္ၿပီး တစ္ဦးမွာ အမ္ရိုအားစ္ ျဖစ္ၿပီး တစ္ဖက္မွ အဘူမူစာအရွ္အရီ ျဖစ္သည္။ ေဆြးေႏြးမႈ၏ရလဒ္မွာႏွစ္ဖက္စလုံးမွေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေခလာဖွသ္ အရိုက္အရာမွဖယ္ရွားရမည္ျဖစ္သည္ သို႔ ေသာ္ အဘူမူစာအရွ္အရီ က အလီ(အစ) ကို ေခလာဖွသ္ မွဖယ္ရွားလိုက္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္းေၾကျငာၿပီးခ်ိန္တြင္ အမ္ရို အားစ္က မာအ္ေဝယာ သည္ ခလီဖွာ ျဖစ္သည္ဟုေၾကျငာလိုက္ေလ၏။ ဤအေျခအေနမွာပင္ရပ္တန႔္ေနခဲ့ၿပီး မာ အ္ေဝယာ သည္ အလီ (အစ) သက္ရွိထင္ရွားရွိေနစဥ္ကာလတစ္ေလွ်ာက္ ခလီဖွာ အျဖစ္ရပ္တည္ေနေလေတာ့ သည္။ အလီ(အစ) ရွဟီးဒ္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္သားေတာ္ ဟစန္(အစ) ေခလာဖွသ္ အခ်ိန္သို႔ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီ၊ေအမာမ္ (အစ) သည္ မာအ္ေဝယာ ႏွင့္စစ္ခင္းရန္ဦးတည္ခဲ့ေသာ္လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္သာ ခ်ဳပ္ဆိုျဖစ္ခဲ့သည္။ဤေန ရာတြင္အျမင္မ်ားတင္ျပမႈမ်ားကြာဟမႈရွိသည္ တစ္မ်ိဳးမွာ ေအမာမ္ ကိုယ္တိုင္ကစစ္ကိုမလိုလားဟုဆိုကာေနာက္ တစ္မ်ိဳးမွာ ေအမာမ္ (အစ) သည္ေ႐ြးခ်ယ္စရာမရွိသျဖင့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ရသည္ဟုဆိုသည္။ ပသို႔ဆို ေစစာခ်ဳပ္ပါအခ်က္တစ္ခ်က္မွာ မာအ္ေဝယာ သည္မိမိ၏ေနာက္ ေခလာဖွသ္ ကိုဆက္ခံမည့္သူေ႐ြးခ်ယ္သတ္ မွတ္ျခင္းမျပဳရဟုပါရွိသည္။ သို႔ေသာ္စာခ်ဳပ္ကိုခ်ိဳးေဖာက္၍ မာအ္ေဝယာ သည္သူ၏သား ယဇီးဒ္ ကို ေခလာဖွသ္ အရိုက္အရာခန႔္အပ္ခဲ့သည္။ မာအ္ေဝယာ သည္ဟိဂ်္ရီ ၆၀ ခုႏွစ္တြင္ေသခဲ့ၿပီးသူ၏သား ယဇီးဒ္ (မလ္အူန္) ေခ လာဖွသ္ ကိုရယူခဲ့သည္။ ယဇီးဒ္ ၏ ေခလာဖွသ္ ကာလတြင္အလြန္ခါးသီးေသာလုပ္ရပ္မ်ားကိုလုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္ ၊ ဟိုစိုင္နိဗ္ေနအလီ(အစ) ကိုသတ္ျဖတ္ခဲ့ျခင္း ၊ မဒီနာရွိ မြတ္စလင္မ္ တို႔၏အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္မ်ားကို ဖ်က္ဆီး သတ္ျဖတ္ခဲ့ျခင္း ၊ ကာအ္ဘာ ေက်ာင္းေတာ္ကိုတိုက္ခိုက္(မီးရွို႔) ဖ်က္ဆီးျခင္းမ်ားလုပ္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ နာမည္ဆိုးႏွင့္ ေက်ာ္ၾကားေသာ ခလီဖွာ (မလ္အူန္) ျဖစ္သည္။
မရ္ဝါနီယါးန္ ဇိုဘိုင္ရီယါးန္ မြခ္သားရ္.....
မြခ္သားရ္ သည္ ဟိဂ်္ရီ ၁ ခုႏွစ္တြင္ မဒီနာ ၿမိဳ႕၌ေမြးဖြားခဲ့သည္။ သူ၏ဖခင္သည္ အီရန္ ကိုေအာင္နိုင္ခဲ့ခ်ိန္ကပ ထမ ဆုံးဂုဏ္ယူဝံ့ႂကြားနိုင္ခဲ့သူျဖစ္ၿပီး စစ္ပြဲတစ္ခုတြင္က်ဆဳံးခဲ့သည္။ မြခ္သားရ္ သည္ငယ္စဥ္က အလီ (အစ) ၏ ေနာက္လိုက္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးေလးျဖစ္သည့္ စအီးဒ္ ၏ထိန္းေက်ာင္းမႈေအာက္တြင္ႀကီးျပင္းခဲ့ရသည္။ စအီးဒ္ သည္ အလီ(အစ) ၏ေခလာဖွသ္ ကာလတြင္ မဒါယိန္ ၿမိဳ႕စားအျဖစ္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ေအမာမ္ဟိုစိုင္န္ (အစ) အား ကူဖွာ သားတို႔ကဖိတ္ၾကားေသာအခါေအမာမ္(အစ) သည္မိမိ၏ညီအစ္ကိုဝမ္းကြဲေတာ္သူ မြတ္စလင္မ္ဘင္န္ အကီးလ္ ကိုအေျခအေနအားေလ့လာရန္ေစလႊတ္လိုက္ခ်ိန္၌ ေအမာမ္ (အစ) အားကူညီရန္ပထမဆုံး ဘိုင္အသ္ လုပ္ခဲ့သူမွာ မြခ္သားရ္ ျဖစ္သည္။ ဟဇရသ္မြတ္စလင္မ္ ရွဟီးဒ္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ မြခ္သားရ္ ကို ဟဇရသ္မြတ္စလင္မ္ အားကူညီေသာပုဒ္မျဖင့္ေထာင္ခ်ခဲ့သည္၊ ေရဝါယသ္ တစ္ခုအရ ကဲရ္ဘလာ စစ္ပြဲျဖစ္ခ်ိန္၌ မြခ္သားရ္ သည္ေထာင္ ထဲ၌ရွိေနခဲ့သည္။ မြခ္သားရ္ သည္မိမိႏွစ္မ အမ်ိဳးသားႏွင့္ပတ္သက္ေနျခင္းေၾကာင့္ေထာင္မွလြတ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ေဟဂ်ာဇ္ သို႔သြား၍ အဗ္ဒြလႅာ အိဗ္ေနဇိုဘိုင္းရ္ ႏွင့္ပူးေပါင္းခဲ့သည္၊ ထိုအေျခအေနမွာပင္ အဟ္ေလဘိုက္သ္ ႏွင့္အ ၿမဲအဆက္အသြယ္ရွိခဲ့သည္ ေအမာမ္ဟိုစိုင္န္ (အစ) ၏ညီျဖစ္သူ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနဟနဖွီယာ ထံအႀကိမ္ေပါင္းမနည္း သြားေရာက္ေတြ႕ဆုံခဲ့သည္။ မြခ္သားရ္သည္ ေအမာမ္စပ္ဂ်ားဒ္(အစ) ထံ ကဲရ္ဘလာ ၏ေသြးေႂကြးကိုရယူရန္တိုက္ ခိုက္လက္စားေခ်ခြင့္ေပးပါရန္ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာခြင့္ေတာင္းသည့္စာမ်ားေပးပို႔ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေအမာမ္ ကခြင့္မျပဳခဲ့ ပါ ၊ ထို႔ေနာက္ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနဟနဖွီယာ ထံသြားေရာက္ခြင့္ေတာင္းျပန္သည္။ ဟနဖွီယာ ကလည္းတိုက္ရိုက္ခြင့္ျပဴခဲ့ ျခင္းမ်ိဳးမရွိခဲ့ေပ။ သုံးႏွစ္ျပည့္ၿပီးေနာက္ ကူဖွာ သို႔ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနဟနဖွီယာ ထံမွခြင့္ျပဳခ်က္ရရွိၿပီဟူသည့္ေႂကြးေက်ာ္ ခ်က္ျဖင့္ျပန္ေရာက္လာခဲ့ၿပီး ရွီအာ မ်ားအားမိမိကို ဘိုင္အသ္ လုပ္ရန္ဖိတ္ေခၚခဲ့သည္၊ဟနဖွီယာ ထံမွစာတစ္ေဆာင္ ကိုလည္းမိမိ၏ေနာက္လိုက္မ်ားအားျပသခဲ့သည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ မြခ္သားရ္ ၏ေနာက္လိုက္မ်ားကစာႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး သံသယရွိခဲ့ၿပီး စာကိုအတုဟုမွတ္ယူခဲ့ၾကသည္။ သို႔ပါ၍ မဒီနာ ၿမိဳ႕ေအမာမ္စပ္ဂ်ာဒ္ (အစ) ထံသို႔သြားေရာက္ခဲ့ၾက သည္ ၊ ထိုအခါ ေအမာမ္(အစ) က ကယာမ္-လက္စားေခ်ရန္ထႂကြမည့္ကိစၥ- ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးမိမိ၏ဦးရီးေတာ္ ဟန ဖွီယာ ဆီသို႔သာဆက္သြယ္ၾကပါရန္မိန႔္ၾကားလိုက္ေလသည္။ မြခ္သားရ္ ၏ေနာက္လိုက္ထိုအုပ္စုသည္ မကာ ၿမိဳ႕ သို႔သြားေရာက္ၾကေသာအခါ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနဟနဖွီယာ က မြခ္သားရ္ အားကူညီၾကရန္မွာၾကားေလသည္။ မြခ္သားရ္အိဗ္ေနအဗူအိုဘိုင္ဒ္စကဖွီ သည္ ကဲရ္ဘလာဝါေကယာ ၏ေသြးေႂကြးကိုရယူသည့္ကယာမ္ မ်ား၌စတၱဳထ ေျမာက္ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သည္။ ဟိဂ်္ရီ ၆၆ ခုႏွစ္တြင္ အိဗ္ရာဟီမ္အရွ္သဲရ္ ၏အကူအညီျဖင့္ ကူဖွာ ကိုသိမ္းပိုက္နိုင္ ခဲ့သည္။အိဗ္ရာဟီမ္အရွ္သဲရ္ သည္ မြခ္သားရ္ စစ္တပ္တစ္ခုလုံး၏ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးျဖစ္ခဲ့ၿပီးသူ၏အမိန႔္ျဖင့္ အိုဘိုင္ဒြလႅာ ကိုတိုက္ရန္လာခဲ့သည္ ၊ အိုဘိုင္ဒြလႅာဟိဗ္ေနေဇယာဒ္ သည္သူ၏ႀကီးမားေသာစစ္တပ္ျဖင့္ စီးရီးယား မွ အီရတ္ သို႔ ခ်ီတက္လာခ်ိန္တြင္ အရွ္သရ္ သည္ ကူဖွာမွထြက္ခြါလာခဲ့သည္ ၊ မြခ္သားရ္ ၏ရန္သူမ်ားကလည္းထိုအေျခအေနကို အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး ကူဖွာ ကိုဝိုင္းလိုက္ၾကသည္ မြခ္သားရ္ ေတာ့အညံ့ခံရေတာ့မည္ဟုေသြးေအးေနၾကခ်ိန္တြင္ အိ ဗ္ရာဟီမ္အရွ္သရ္ သည္ ကူဖွာ သို႔ျပန္လွည့္လာၿပီး ရန္သူမ်ားကိုေခ်မႈန္းနိုင္ခဲ့သည္။ ေအမာမ္ဟိုစိုင္န္ (အစ) ကိုစစ္ ခင္းခဲ့သည့္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာရန္သူတို႔သည္ ကူဖွာ ၿမိဳ႕အတြင္းေသပြဲဝင္ခဲ့ရသည္။ ကဲရ္ဘလာတြင္ရွိခဲ့သည့္ ရန္သူမွန္သမွ်အသတ္ခံရၿပီးက်န္အေတာ္မ်ားမ်ားကိုလည္းသုံ႕ပန္းအျဖစ္ဖမ္းဆီးနိုင္ခဲ့သည္။ ရန္သူမ်ားကိုတိုက္ခိုက္ ေခ်မႈန္းၿပီးေနာက္ အရွ္သရ္ သည္ အိုဘိုင္ဒြလႅာ အားတိုက္ခိုက္ရန္ျပန္ထြက္လာခဲ့သည္ အိုဘိုင္ဒြလႅာ သည္လည္း ကူဖွာ နားသို႔အလြန္နီးကပ္စြာေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္၏ ႀကီးမားေသာ ရွားမ္၏စစ္တပ္ႀကီးကိုအနိုင္ရခဲ့ၿပီးအိဗ္ေနေဇယာဒ္ ၏ေခါင္းကို မြခ္သားရ္ အတြက္ေပးပို႔ခဲ့သည္။ ရွာမ္ စစ္တပ္ႀကီးကိုေအာင္နိုင္ခဲ့ျခင္းသည္ အီရတ္ ကိုအုပ္ခ်ဳပ္သိမ္း ရန္ မြခ္သားရ္ အတြက္အေကာင္းဆုံးအခြင့္အေရးျဖစ္ခဲ့သည္။ ေဟဂ်ားဇ္ ၿမိဳ႕စား အဗ္ဒြလႅာဟိဗ္ေနဇိုဘိုင္းရ္ ကမိမိ အတြက္ မြခ္သားရ္ သည္ႀကီးမားေသာအန ၱရာယ္ဟုယုံၾကည္ထားသည္ သို႔ပါ၍မိမိ၏ညီအစ္ကိုေတာ္သူ မြတ္စ္အဗ္ အား ကူဖွာ ကိုတိုက္ခိုက္ရန္ေစလႊတ္လိုက္သည္။အရွ္သရ္ သည္ အိဗ္ေနေဇယားဒ္အားကြပ္မ်က္ၿပီးေနာက္ မူဆိလ္ တြင္ ၿမိဳ႕စားအျဖစ္ရွိေနခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ မြခ္သားရ္ ကိုကူညီဖို႔ရာေႏွာင့္ေႏွးခဲ့သည္ ၊ မြတ္စ္အဗ္ သည္ ကူဖွာ ကိုသိမ္း ပိုက္နိုင္ခဲ့ၿပီး ကူဖွာ၏နန္းကိုရက္ေလးဆယ္ၾကာဝိုင္းရံခဲ့သည္ ေနာက္ဆုံး မြခ္သားရ္သည္ေနာက္လိုက္ဗိုလ္ပါအနည္း ငယ္ျဖင့္တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ရာအင္အားမမွ်သျဖင့္ မြခ္သားရ္ အေရးနိမ့္ခဲ့ရသည္။
အဘာၻစီ ဆိုသည္မွာတမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ)၏ဦးေလး အဘာၻစ္ မွဆင္းသက္လာသည့္မ်ိဳးႏြယ္ကိုေခၚသည္၊ေအမာမ္ ဟိုစိုင္န္(အစ) ရွဟီးဒ္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ ရွီအာ မ်ားထဲမွအုပ္စုတစ္စုသည္ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနဟနဖွီယာ ကိုမိမိတို႔၏ေအမာမ္ အျဖစ္သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္ ၊ ထိုအုပ္စုကို ကိုင္စာနီယာ ဟုေခၚသည္။ ဟနဖွီယာ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္သူ၏သားျဖစ္ သူ ဟာရွင္မ္ ကိုေအမာမ္ အျဖစ္ယုံၾကည္ခဲ့ၾကျပန္သည္ ၊ ဟာရွင္မ္ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ေအမာမ္ သတ္မွတ္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီးပဋိပကၡမ်ားေပၚေပါက္ခဲ့ကာေနာက္ဆုံးတြင္ မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနအလီယိဗ္ေနအဘာစ္ အားေအမာမ္ အျဖစ္ ခန႔္အပ္ေၾကျငာခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ အဘာစီ တို႔သည္ ေခလာဖွသ္ ေလာကထဲသို႔ဝင္ေရာက္လာခဲ့ၾကသည္။ မဲရ္ဝါနီယါးန္ ၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအေႏွာင္းပိုင္းကာလကတည္းက အဘာစီ တို႔သည္ေနရာေဒသအသီးသီး၌မိမိတို႔မ်ိဳး ႏြယ္အတြက္ေကာင္းစြာမဲစြယ္လႈပ္ရွားမႈမ်ားျပဳလုပ္နိုင္ခဲ့သည္ အထူးသျဖင့္ ခိုရာစါန္ တြင္ အရ္ေရသြာမင္န္အာေလ မိုဟမၼဒ္ ဆိုသည့္ ေႂကြးေက်ာ္သံျဖင့္ေတာင့္တင္းခိုင္မာေသာအင္အားစုႀကီးတစ္စုကို မရ္ဝါနီယါးန္ ႏွင့္ရွင္ၿပိဳင္နိုင္ရန္ စုစည္းနိုင္ခဲ့သည္။ ၁၃၂ ခုႏွစ္တြင္ မရ္ဝါနီယါးန္ တို႔၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာက်ဆဳံးခဲ့ၿပီး စဖွာဟ္ သည္ပထမဆုံး အဘာစီ ခလီဖွာ အျဖစ္ေနရာယူခဲ့သည္။ ၎၏ေနာက္ပိုင္းတြင္ မန္စူရ္ မွေခလာဖွသ္ ကိုရယူခဲ့သည္ သူသည္အင္ ႀကီးသူတစ္ဦးျဖစ္ၿပီးပုန္ကန္ထႂကြမႈမ်ားကိုေကာင္းစြာႏွိမ္နင္းနိုင္ခဲ့သည္။ အလဝီ မ်ားကလည္းအလြန္လွ်င္ျမန္စြာ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္မႈမ်ားျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ မန္စူရ္ သည္နန္းစိုက္ရာၿမိဳ႕ေတာ္ကို ဘဂ္ဒါဒ္ သို႔ေျပာင္းေ႐ႊ႕ခဲ့သည္။ ဟာ႐ူန္ရရွီးဒ္ သည္အဘာစီ ခလီဖွာ မ်ားအၾကားအင္အားအႀကီးမားဆုံး ခလီဖွာ ျဖစ္သည္။ ၎၏ေခတ္ကာလတြင္ အဘာစီ မင္းဆက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသည္အထြတ္အထိပ္သို႔ေရာက္ခဲ့သည္၊ သို႔ေသာ္ ဟာ႐ူန္ ေသၿပီးေနာက္ေဒသအသီး သီး၌ တိုက္ရိုက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ားေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ ပမာအားျဖင့္ မာအ္မူန္ ၏ေခလာဖွသ္ ကာလတြင္ ခိုရာစာန္ ၌ သူ႕သားျဖစ္သူ၏ သြာဟီရ္ရီယားန္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ အဘာစီ တို႔သည္ႏွစ္ငါးရာေက်ာ္ စိုးစံခဲ့ၿပီး ၎ တို႔၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာတြင္အနိမ့္အျမင့္မ်ားရွိခဲ့သည္ ၊
၁၂ ပါးေအမာမ္ကိုလက္ခံေသာရွီအာမ်ားလည္းျဖစ္သည့္ အာေလဘိုဝိုင္း ၏ေခတ္တြင္ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ားအၾကားရွိေနခဲ့ၿပီးအားနည္းခဲ့သည္ ၊ ဟာ႐ူန္ရရွီးဒ္ ၏ေခတ္တြင္အုပ္ခ်ဳပ္ ေရးအာဏာသည္အလြန္အားေကာင္းခဲ့သည္။ ေနာက္ဆုံး ၆၅၆ ခုႏွစ္တြင္ မဂိုလ္ မ်ားက ဘဂ္ဒါဒ္ ကိုခ်ီတက္တိုက္ ခိုက္သိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့ရာ အဘာစီ မင္းဆက္တို႔၏ ေခလာဖွသ္ လည္းအဆုံးသတ္ခဲ့ရသည္။
အစၥလာမ္ ျပန႔္ပြါးခဲ့ျခင္း ႏွင့္ အစၥလာမ့္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ား.....
ခလီဖွာ မ်ား၏ေခတ္ကာလ မိုဟမၼဒ္(ဆြ) လက္ထက္ အစၥလာမ္ ျပန႔္ပြါးမႈ ၆၂၂-၆၃၂ ခိုလဖွာေယရာေရွဒီးန္ လက္ထက္ အစၥလာမ္ ျပန႔္ပြါးမႈ ၆၃၂-၆၆၁ ခိုလဖွာေယ အိုမိုင္ယာ လက္ထက္ အစၥလာမ္ ျပန႔္ပြါးမႈ ၆၆၁-၇၅၀
အစၥလာမ့္တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) သည္ မကာမွ မဒီနာ သို႔ ဟိဂ်္ရသ္ ျပဳျခင္းျဖင့္ အစၥလာမ့္နိုင္ငံေရးကိုအုပ္ျမစ္ ခ်နိဳင္ခဲ့သည္။ မိမိ၏ရန္သူမ်ားမွခုခံကာကြယ္ျခင္း အထူးသျဖင့္ မကာဟ္ ၿမိဳ႕၏ရန္သူမ်ားေရွ႕တြင္မားမားမတ္မတ္ ရပ္တည္ခဲ့သည္။ အစၥလာမ္ ၏ပညတ္ေတာ္မ်ားကိုထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္ အတြက္စစ္ပြဲမ်ားလည္းဆင္ႏြဲခဲ့ရ သည္၊ မကာဟ္ သားတို႔ႏွင့္ ဟိုဒိုင္ဗီယာၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္၏ေနာက္ဆက္တြဲတြင္ မကာဟ္ ၿမိဳ႕အားေသြးစြန္းျခင္းမ ရွိဘဲေအာင္နိုင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္အိမ္နီးခ်င္း အင္ပါယာ မ်ားသို႔စာမ်ားေပးပို႔ၿပီးအစၥလာမ္ သို႔ဖိတ္ေခၚခဲ့သည္။ တမန္ ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ဝဖွားသ္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ပထမ ခလီဖွာ သည္(လိမ္ညာၿပီး)တမန္ေတာ္ေႂကြးေက်ာ္မႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ ၍စစ္ပြဲမ်ားခင္းခဲ့သည္။ သူ၏လက္ထက္တြင္ ေရာမ၊စီးရီးယားကိုေအာင္နိုင္ျခင္းႏွင့္ ပါလစ္ၥတိုင္း ကိုလည္းမြတ္စလင္ တို႔လက္ဝယ္သိမ္းပိုက္နိုင္မႈမ်ားရွိခဲ့သည္။ ဒုတိယ ခလီဖွာ လက္ထက္တြင္ ဒမရွ္က္ ႏွင့္ ယဲရ္မူက္ ကိုေအာင္နိုင္ခဲ့ သည္။ ဟဲရ္ကီလ္ သည္ ဒမရွ္က္ ကိုလႊတ္၍ အစၥသာန္ဘူးလ္ သို႔တိမ္းေရွာင္ထြက္ေျပးခဲ့သည္ ၊ တေျဖးေျဖးႏွင့္ ရွာမ္ တစ္ခုလုံး မြတ္စလင္မ္ တို႔လက္ဝယ္က်ေရာက္လာခဲ့သည္။ ဘိုက္သြလ္မိုကဒပ္ၥ သည္ထိုအခ်ိန္က (အီလီယာအ္) အမည္ရွိခဲ့သည္၊ အြမ္မရ္ သည္ ရွာမ္ သို႔ခရီးထြက္ခ်ိန္ မစီးဟီးအႀကီးအကဲေခါင္းေဆာင္မွ လႊဲအပ္ေပးခဲ့သည္။ ထို႔ ေနာက္ အြမ္မရ္ သည္ အီဂ်ိဘ္ ႏွင့္ အာဖရီးကားေျမာက္ပိုင္းဘက္သို႔နယ္ခ်ဲ့ခဲ့သည္။တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)လက္ ထက္တြင္အေနာက္ အရဗ္ ကြၽန္းစြယ္တစ္ခုလုံး မြတ္စလင္မ္ တို႔လက္ဝယ္က်ေရာက္ခဲ့သည္။ အဘူဘက္ရ္ ေခတ္ တြင္ ကြၽန္းစြယ္တစ္ခုလုံးကိုသိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။အြမ္မရ္ ၏လက္ထက္တြင္ မာဝရာအြန္နဟ္ရ္ ေျမာက္ပိုင္းပင္လယ္ အီရန္၊ အီရတ္၊ စီးရီးယား၊ အီဂ်ိဘ္၊ လီဘီး တို႔ကိုသိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။ အြတ္စမါန္ ၏ေခတ္တြင္ အာရာျမစ္ငယ္ ကာစဘီးန္ ျမစ္ကမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွ ပင္လယ္နက္ အထိ၊အာစဝါန္ အေနာက္ပိုင္း၊လီဘီး ၏က်ယ္ဝန္းေသာျမစ္ကမ္း ေဒသမ်ားကိုသိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။ အစၥလာမ္မစ္ အင္ပါယာသည္အေရွ႕ဘက္ျခမ္းတြင္ စီးစ္သားန္ ႏွင့္ ခိုရာစါန္ အ ထိ၊ အီရန္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ အာဇရ္ဘိုင္ဂ်ာန္ႏွင့္အရ္မနစ္ၥသာန္ အပါအဝင္၊ အေနာက္ပိုင္းတြင္ ရွာမားသ္ ဟုအမည္တြင္ေသာ ဆိုလိုသည္မွာ ေဂ်ာ္ဒန္၊ စီးရီးယား၊ ပါလစ္ၥတိုင္း၊ လက္ဘႏြန္၊ အီဂ်ိဘ္ အထိရွိခဲ့သည္။ ဤေန ရာေဒသ မ်ားသည္အရင္က ေျမာက္ပိုင္းေရာမ တို႔ေအာက္တြင္ရွိခဲ့သည္။ ၎ေနရာေဒသရွိလူတို႔သည္အခ်ိဳ႕မွာ အ ရဗ္ ျဖစ္ၿပီးအခ်ိဳ႕မွာ ေရာမ လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ အစၥလာမ္ စိုးမိုးၿပီးေနာက္ပိုင္းထိုေနရာေဒသမ်ား၌ အရဗ္ ယဥ္ ေက်းမႈမ်ားလႊမ္းမိုးခဲ့သည္။ အိုမိုင္ယာ တို႔၏ေခတ္တြင္အာဖရီးကားေျမာက္ပိုင္းတြင္အေနာက္ဘက္အထိ အန္ဒလီးစ္ ကိုပါသိမ္းပိုက္စိုးမိုးနိုင္ခဲသည္။
အဘူအိုဘိုင္ဒါဂ်ရ္ရာဟ္ သည္ခလီဖွာ ၏ေစလႊတ္မႈျဖင့္ စီးရီးယား ကိုေအာင္နိုင္ခဲ့သည္။ အဘူဘက္ရ္ သည္ကာ လအတန္ၾကာၿပီးေနာက္ ခါလိဒ္ဒိဗ္ေနဝလီးဒ္ ကို အဘူစိုဖွီယါန္ သူ၏သာမ်ားျဖစ္ေသာ ယဇီးဒ္ ႏွင့္ မအာေဝယာ၊ဆြ ဟာဘာ အခ်ိဳ႕တို႔ႏွင့္အတူအကူအညီေပးရန္အတြက္ေစလႊတ္လိုက္သည္။ေနာက္ဆုံး ၅၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ယရ္မူက္ စစ္ ပြဲ၌ ေရာမ စစ္သားမ်ား မြတ္စလင္မ္ တို႔အားစစ္ရႈံးၿပီး ေရာမ ၏စည္ကားေသာၿမိဳ႕ရိုးတံခါးႀကီးမ်ား မြတ္စလင္မ္ တို႔ အတြက္ပြင့္ခဲ့သည္။ အြမ္မရ္ ၏ေခလာဖွသ္ ေနာက္ဆုံးအခ်ိန္တြင္ အမ္ရိုအားစ္ ၏ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ အီဂ်ိဘ္ ကိုသိမ္း ပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။
အစၥလာမ္ လႊမ္းမိုးလာၿပီးေနာက္ အီရန္.....
စါစါနီယါးန္ တို႔၏ေခတ္ကာလတြင္ အီရန္ ၏အေျခအေနသည္မ်ား ခြပ္စရိုပရ္ဝီးဇ္ ၏ လုပ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ပို၍မတည္ၿငိမ္မႈမ်ားျဖစ္ေပၚခဲ့သည္ ၊ ဟိုင္ရာ ၏အာဏာပိုင္အသတ္ခံရျခင္း ဟိုင္ရာတံတိုင္းၿပိဳ ပ်က္ျခင္းမ်ားသည္ အရဗ္ တို႔ကိုထိုးစစ္ဆင္ရန္လႈပ္ေဆာ္ေပးလိုက္သလိုျဖစ္သြားခဲ့သည္။ ဟိဂ်္ရီ ၁၂ ခုႏွစ္တြင္ မြတ္ စန္နာဘင္န္မခ္ရဘာရွိုင္ဘာနီ က အီရန္ ကိုစတင္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ ၎ေနာက္ အဘူအိုဘိုင္ဒိဗ္ေနစကဖွီ ကစစ္ ပြဲကိုဦးေဆာင္ခဲ့သည္၊ သူသည္လည္း ဂ်ပ္စ္ရ္ စစ္ပြဲ၌က်ခဲ့သည္၊၎ေနာက္ စအဒ္ဒိဗ္ေနအဗီဝကားစ္ သည္ အီရန္ ကိုဆက္တိုက္ရန္အတြက္တာဝန္ယူခဲ့သည္။ စအဒ္ သည္ ဟိဂ်္ရီ ၁၆ ခုႏွစ္တြင္ အီရန္ အထင္ကရစစ္ဗိုလ္ႀကီး ႐ြတ္စ္သမ္ ကိုေခ်မႈန္းနိုင္ခဲ့သည္။ ေနာအ္မါန္နိဗ္ေနမက္ၠရန္ ၏ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ဟိဂ်္ရီ ၂၁ ခုႏွစ္တြင္ အီရန္ ကိုအၿပီး တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္နိုင္ခဲ့သည္။ ဟိဂ်္ရီ ၃၁ ခုႏွစ္တြင္ ယဇ္ဒ္ဂရ္ ေသဆုံးၿပီးေနာက္ အီရန္ သည္ အရဗ္ တို႔၏လက္ ေအာက္သို႔အၿပီးအပိုင္က်ေရာက္သြားခဲ့သည္။ .
_
#wikipedia
🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧
' အစၥလာမ္ဘာသာ '
အစၥလာမ္ (အာရပ္ဘာသာျဖင့္-အလ္-အစၥလာမ္ (الإسلام al-’islām )၊ အသံထြက္ (အစၥလာမ္) [ʔislæːm] သည္ ကိုးကြယ္ယုံၾကည္သူ ေနာက္လိုက္မ်ားက ဘုရားသခင္(အလႅာဟ္)၏ အမိန႔္ေတာ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျခင္းခံထားရသည့္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာႏွင့္ အစၥလာမ္ဘာသာ၏ ေနာက္ဆုံးတမန္ေတာ္ျဖစ္ေသာ မုဟမၼဒ္၏ သင္ၾကားပို႔ခ်ခ်က္မ်ား(ဟဒီးဆ္)ႏွင့္ အေနအထိုင္၊ အေလ့အထမ်ား(ဆြႏၷသ္)ေပၚ အေျခခံထားေသာ ဘုရားတစ္ဆူတည္းရွိ ဘာသာတစ္ခုျဖစ္သည္။ အစၥလာမ္ဆိုေသာ စကားလုံးမွာ "ဘုရားသခင္ထံပါးတြင္ က်ိဳးႏြံနိမ့္ခ်ျခင္း"၊ "ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ"၊ "ၿငိမ္းခ်မ္းရာ လမ္းေၾကာင္း" ဟူ၍လည္း အဓိပၸါယ္ရသည္။ အစၥလာမ္ဘာသာကို လိုက္နာကိုးကြယ္သူမ်ားအား မြတ္စလင္ဟု ေခၚသည္။ (အစၥလာမ္ဘာသာဝင္မ်ားအား မြတ္စလင္ဟု ေခၚဆိုေသာေၾကာင့္ မြတ္စလင္ဘာသာဟု ေခၚဆိုသုံးႏႈံးလွ်င္ မွားမည္ျဖစ္သည္။)
မြတ္စလင္မ်ားသည္ ဘုရားသခင္အား တစ္ပါးတည္းျဖစ္ၿပီး တုဖက္ႏွိုင္းယွဥ္စရာ မရွိဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ၎တို႔၏ ဘာသာသည္ တမန္ေတာ္ ေအဗရာဟင္၊ မိုးဇက္(မူဆာ)ႏွင့္ ဂ်ီးဇက္(အီဆာ)တို႔ မေပၚေပါက္မွီ ေရွးယခင္ ေခတ္ကာလ မ်ားစြာကတည္းက ကမာၻအႏွံ႕ တည္ရွိခဲ့သည့္ အၿပီးျပည့္စုံဆုံးေသာ ဘာသာဟုလည္း ယုံၾကည္ၾကသည္။ ကုရ္အာန္မတိုင္မွီ အျခားေသာ ဘုရားသခင္၏ က်မ္းစာမ်ားျဖစ္သည့္ ဇဗူရ္(Zaboor)၊ ေတာင္ရသ္(Torah)ႏွင့္ သမၼာ(Bible)က်မ္းစာမ်ားသည္ အခ်ိန္ကာလၾကာျမင့္၍ ေျပာင္းလဲယိုယြင္းခဲ့ၿပီး ကုရ္အာန္က်မ္းစာသာလွ်င္ တစ္ခုတည္းေသာ ေျပာင္းလဲျခင္းမရွိသည့္ ဘုရားသခင္၏ ေနာက္ဆုံးပိတ္ က်မ္းစာျဖစ္သည္ဟုလည္း ယုံၾကည္ၾကသည္။ အျခားေသာ ဘာသာေရး စည္းမ်ဥ္းက်င့္ႀကံမႈမ်ားမွာ ဘာသာဝင္တိုင္း မလုပ္မေနရျဖစ္သည့္ အေျခခံမ႑ိဳင္ႀကီးငါးရပ္ႏွင့္ အစၥလာမ္တရားဥပေဒ(ရွရီအသ္)ႏွင့္အညီ က်င့္ႀကံေနထိုင္ျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ အစၥလာမ့္တရားဥပေဒသည္ ဘဏ္လုပ္ငန္း၊ လူမူဘဝဖူလုံေရးမွအစ စစ္ေရးစစ္ရာမ်ားႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာအဆုံး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းႏွင့္ လူေနမႈဘဝ က႑အားလုံးနီးပါးကို လႊမ္းၿခဳံသုံးသပ္ထားသည္။
မြတ္စလင္အမ်ားစုသည္ ဆြန္နီ(Sunni) ႏွင့္ ရွီးအာ(Shi'a)ဟူေသာ အဓိကဘာသာအုပ္စုခြဲႀကီး ႏွစ္ခုအနက္ တစ္ခုတြင္ ပါဝင္သည္။ မြတ္စလင္ဘာသာဝင္မ်ားအနက္ ၁၃ ရာခိုင္ႏူန္းမွ်သည္ ကမာၻ႔မြတ္စလင္ အမ်ားဆုံးနိုင္ငံျဖစ္သည့္ အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံ၌၊ ၂၅ ရာခိုင္ႏူန္းသည္ ေတာင္အာရွ၌၊ ၂၀ ရာခိုင္ႏူန္းသည္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၌၊ ၂ ရာခိုင္ႏူန္းမွ်သည္ အာရွအလယ္ပိုင္း၌၊ ၄ ရာခိုင္ႏူန္းမွ်သည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၌၊ ၁၅ ရာခိုင္ႏူန္းသည္ အာဖရိက ဆာဟာရေဒသမ်ား၌ စသည္ျဖင့္ အသီးသီး ေနထိုင္ၾကသည္။ ကမာၻ႔လူဦးေရ၏ ၂၈.၂၆ ရာခိုင္ႏူန္းျဖစ္သည့္ ၂.၀၄ ဘီလီယံခန႔္မွ် ကိုးကြယ္သူ ေနာက္လိုက္ရွိေသာ အစၥလာမ္ဘာသာသည္ ကမာၻဒုတိယအႀကီးမားဆုံးေသာ ဘာသာႏွင့္ အႀကီးထြား အျမန္ဆုံးေသာ ဘာသာတစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။
အေျခခံ ယုံၾကည္မႈမ်ား.....
✔ ဘုရားသခင္
အစၥလာမ္ဘာသာ၏ အေျခခံသေဘာတရားမွာ ေတာင္ဟစ္ဒ္အမည္ရ ဘုရားသခင္တစ္ဆူတည္းကိုသာ ကိုးကြယ္ခယျခင္းျဖစ္သည္။ ကုရ္အာန္၏ အခန္း (ဆူရာဟ္) ၁၂ တြင္ ဘုရားသခင္ က "နာၾကားေလာ့။ ငါအရွင္သည္သာလွ်င္ ထာဝရတည္ရွိေနသာ၊ တုဖက္ႏွိုင္းယွဥ္ရာမဲ့ေသာ တစ္ဆူတည္းေသာ ဘုရားသခင္ ျဖစ္သည္" (၁၁၂:၁-၄) ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ မြတ္စလင္မ်ားသည္ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္တို႔၏ သုံးပါးတစ္ဆူဝါဒ(Trinity) ႏွင့္ ဂ်ီးဇက္၏ ဘုရားသခင္သားေတာ္ျဖစ္ျခင္းကို ျငင္းပယ္ၿပီး ဂ်ီးဇက္အား သာမန္ ဘုရားသခင္၏ တမန္ေတာ္တစ္ဦးအျဖစ္သာ လက္ခံၾကသည္။ ဘုရားသခင္သည္ လူသားမ်ား၏ အသိဉာဏ္အာ႐ုံျဖင့္ နားလည္ပုံေဖာ္၍ မရဟုလည္း ယုံၾကည္သည္။ ဘုရားသခင္အား "သနားၾကင္နာေတာ္မူေသာ အရွင္" (al-rahman)၊ "ခြင့္လႊတ္ေတာ္မူေသာ အရွင္"(al-rahim) အစရွိသည့္ အမည္၊ဘြဲ႕ဂုဏ္နာမမ်ားျဖင့္ တင္စားေခၚေဝၚၾကသည္။
မြတ္စလင္မ်ားသည္ လူသားမ်ား တည္ရွိေနျခင္းသည္ ဘုရားသခင္အား ခယကိုးကြယ္ရန္အတြက္သာ ျဖစ္သည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ ဘုရားသခင္သည္ ၎တို႔ႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္တြင္းရွိ ေသြးေၾကာမ်ားထက္ပင္ ပို၍ နီးကပ္ေနၿပီး ၎တို႔ ေဘးဒုကၡေရာက္ေနပါက တုံျပန္ေျဖၾကားလိမ့္မည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။
မြတ္စလင္မ်ားသည္ ဘုရားသခင္အား အမ်ားကိန္းမဲ့ၿပီး နပုလႅိင္ျဖစ္သည့္ အလႅာဟ္ဟူေသာ ေဝါဟာရျဖင့္ ၫႊန္းဆိုၾကသည္။ အျခားေသာ နတ္ဘုရားမ်ားကိုမႈ အီလာ(ʾilāh)ဟု သုံးႏႈန္းၾကသည္။ အာရဗ္မဟုတ္ေသာ မြတ္စလင္မ်ားကမူ ဘုရားသခင္အား တန္ရီဟူ၍ တူရကီဘာသာစကားတြင္လည္းေကာင္း၊ "ခိုဒါ" ဟူ၍ ပါးရွန္းဘာသာစကားတြင္လည္းေကာင္း အသီသီး သုံးႏႈန္းေခၚေဝၚၾကသည္။ အရဗီေဝါဟာရ "အလႅာလ္"သည္ "သန႔္ရွင္းစင္ၾကယ္ေသာ၊ အတုမရွိေသာ၊ ၿပိဳင္ဖက္ကင္းေသာ" ဟူေသာ အနက္မ်ားပါဝင္သည္။ အဂ္လိပ္ ေဝါဟာရ "God" ႏွင့္ ၎၏ေဝါဟာရ အႏြယ္ဝင္ စကားလုံးမ်ားႏွင့္ အဓိပၸါယ္ကြားျခားပါသည္။ ကိုးကြယ္ရာအရွင္ ဟူေသာ အတိက်ဆဳံးေသာ အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ခ်က္ကို စူရာဟ္ အိခ္လာဆ္ (ကုရ္အာန္က႑ အမွတ္ ၁၁၂)ရွိ အာယသ္ေတာ္(၄)ခုက အတိအက်ဖြင့္ဆိုထားပါသည္။
(၁)(အို−နဗီတမန္ေတာ္) အသင္သည္ ေျပာၾကားပါေလ။ ထို အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္သည္ တစ္ဆူတည္းျဖစ္ေတာ္မူ၏။ (၂)အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္သည္ လိုလားေတာင့္တျခင္း လုံးဝကင္းရွင္းေတာ္မူေသာအရွင္၊ သူတစ္ပါးတို႔၏ မွီခို အားထားရာအရွင္၊ အႏွိုင္းမဲ့ထာဝရအရွင္ျဖစ္ေတာ္မူ၏။ (၃)ထိုအလႅာဟ္အရွင္ျမတ္သည္ မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုမွ် ေမြးဖြားေတာ္မူခဲ့သည္ မဟုတ္ေပ။ မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ ေမြးဖြားျခင္းကိုလည္း ခံရေတာ္မူသည္ မဟုတ္ေပ။
(၄)ထိုမွတစ္ပါး ထိုအလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၌ ဂုဏ္ရည္တူသူ ဟူ၍လည္း တစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ်ပင္ မရွိေပ။ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္တိုင္းသည္ မည္သည့္လူသားဘုရား(အဖန္ဆင္းခံမ်ား)ကိုမွ် ကိုးကြယ္ရာ ဖန္ဆင္းရွင္အျဖစ္ လုံးဝလက္မခံၾကပါ။
✔ ေကာင္းကင္တမန္မ်ား
ဘုရားသခင္၏ ေကာင္းကင္တမန္ေတာ္မ်ားအား ယုံၾကည္ျခင္းသည္လည္း အစၥလာမ္ဘာသာ၏ အျခခံက်ေသာ ယုံၾကည္ခ်က္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ေကာင္းကင္တမန္မ်ားကို အာရဗ္ဘာသာတြင္ malak ဟုေခၚၿပီး "စကားပါးသူ"(messenger)ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ကုရ္အာန္အရမူ ေကာင္းကင္တမန္မ်ားသည္ free will ကို မပိုင္ဆိုင္ပဲ ဘုရားသခင္အား တသေဝမသိမ္း လိုက္နာခယ ကိုးကြယ္ေလသည္။ ေကာင္းကင္တမန္မ်ား၏ တာဝန္မ်ားမွာ ဘုရားသခင္၏ အမိန႔္ေတာ္မ်ားကို ပါးျခင္း၊ ဘုရားသခင္၏ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို ႐ြတ္ဆိုျခင္း၊ လူသားမ်ား၏ ေကာင္းမႈ၊ မေကာင္းမႈမ်ားကို ေရးမွတ္ျခင္းႏွင့္ လူသားမ်ား ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ အသက္ဝိညာဥ္ႏုတ္ျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။ ကုရ္အာန္ထဲတြင္ ေကာင္းကင္တမန္မ်ားကို "အေတာင္ႏွစ္စုံ၊ သုံးစုံ၊ ေလးစုံရွိေသာ ေစတမန္မ်ား" ဟု ေဖာ္ၫႊန္းထားသည္။
✔ က်မ္းစာမ်ား
အစၥလာမ္ဘာသာ၏ မြန္ျမတ္ေသာ က်မ္းစာမ်ားမွာ မြတ္စလင္အမ်ားက ဘုရားသခင္မွ လူေစတမန္ေတာ္မ်ားအား ပို႔ခ်ေပးလိုက္ေသာ က်မ္းစာအုပ္မ်ားျဖစ္သည္။ အစၥလာမ္ဘာသာ၏ မြန္ျမတ္ေသာ က်မ္းစာေလးခုမွာ ဇဗူရ္၊ ေတာင္ရသ္၊ အင္ဂ်ီလ္(သမၼာက်မ္းစာ)ႏွင့္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာတို႔ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း မြတ္စလင္တို႔သည္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာမွအပ အျခားေသာ က်မ္းစာအုပ္မ်ား ေျပာင္းလဲျပင္ဆင္ခံခဲ့ရသည္ဟု ယုံၾကည္ေလသည္။ ကုရ္အာန္က်မ္းစာသည္သာလွ်င္ စစ္မွန္တိက်ေသာ ဘုရားသခင္၏ ေနာက္ဆုံးပိတ္ က်မ္းစာျဖစ္သည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ ဘုရားသခင္သည္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာ စာပိုဒ္မ်ားကို မုဟမၼဒ္ထံသို႔ နတ္ေစတမန္ေတာ္ ဂ်ီဗရာအီလ္မွတစ္ဆင့္ ပို႔ခ်ေပးခဲ့သည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ ထိုစာပိုဒ္မ်ားကို မုဟမၼဒ္သည္ သူသက္ရွိထင္ရွားရွိေနစဥ္ ကာလအတြင္း သူ၏ ေနာက္လိုက္သာဝက (ဆြာဟဗာ)မ်ားကို ႏႈတ္တိုက္ခ်ေပးခဲ့သည္။ ထိုစာပိုဒ္မ်ားကို မုဟမၼဒ္ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ ပထမခလီဖာ အဘူဘကၠရ္က စာအုပ္အျဖစ္ စုစည္းေရးမွတ္ခဲ့ၿပီး တတိယခလီဖာ အြတ္စ္မန္းက စံသတ္မွတ္ေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ကုရ္အာန္က်မ္းစာတြင္ ၁၁၄ ဆူရာဟ္(အခန္း)ႏွင့္ ၆၂၃၆ အာယသ္(စာပိုဒ္) ပါရွိသည္။ ကုရ္အာန္တြင္းရွိ စာသားမ်ားမွာ တရားဥပေဒဆိုင္ရာမ်ားထက္ ကိုယ္က်င့္တရားပိုင္းဆိုင္ရာ လမ္းၫႊန္ခ်က္မ်ားျဖစ္ၿပီး အစၥလာမ္ဘာသာ၏ စည္းမ်ဥ္းတန္ဖိုးမ်ား ပါဝင္ေသာ စာအုပ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကေလသည္။ အစၥလာမ္ဥပေဒ ပညာရွင္မ်ားသည္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာကို အဓိပၸါယ္ေကာက္ရန္ႏွင့္ ျဖည့္စြက္ရန္ မုဟမၼဒ္၏ ေဟာၾကားပို႔ခ်ခ်က္မ်ား (ဟဒီးဆ္)ကို ကိုးကားၾကသည္။ ကုရ္အာန္က်မ္းစာအား စမ္းစစ္ေလ့လာ အဓိပၸါယ္ေကာက္ေသာ ပညာရပ္ကို တဖ္စီရ္ (tafsir) ဟုေခၚသည္။
မြတ္စလင္မ်ားအတြက္ ကုရ္အာန္သည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ မူရင္းအာရဗ္ဘာသာ ကုရ္အာန္ကို ရည္ၫႊန္းေလသည္။ မြတ္စလင္မ်ားသည္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာသည္ မူရင္းအာရဗ္ဘာသာ၌သာ ျပည့္ျပည့္စုံစုံ နားလည္နိုင္သည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ ကုရ္အာန္ဘာသာျပန္မ်ားမွာ ဘာသာစကားကြဲျပားမႈမ်ားေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဘာသာျပန္သူ၏ အားနည္းမႈ အမွားအယြင္မ်ားေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မူရင္းအဓိပၸါယ္ ေပၚလြင္ေအာင္ ျပန္ဆိုရန္ မျဖစ္နိုင္သည္မ်ားေၾကာင့္ မျပည့္စုံ ခ်ိဳ႕ယြင္းလ်က္ရွိသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ထိုေၾကာင့္ ကုရ္အာန္ဘာသာျပန္မ်ားကို ကုရ္အာန္၏ ရွင္းလင္းခ်က္မွတ္စု (သို႔) အဓိပၸါယ္ေကာက္ခ်က္မ်ား ဟူ၍သာ သတ္မွတ္ထားသည္။
✔ နဗီတမန္ေတာ္မ်ား
အစၥလာမ္ဘာသာရွိ နဗီဟုေခၚေသာ တမန္ေတာ္မ်ားသည္ ဘုရားသခင္က သူ၏ ေစတမန္အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ရန္ ေ႐ြးခ်ယ္ျခင္း ခံရသည့္ လူသားမ်ားျဖစ္သည္။ ကုရ္အာန္၏အဆိုအရ ေအဗရာဟင္ႏွင့္ အင္မရာန္တို႔မွ ဆင္းသက္လာသူမ်ားသည္ ဘုရားသခင္၏ အလိုေတာ္မ်ားကို လူသားမ်ားထံ ေဆာင္က်ဥ္းယူေဆာင္ရန္ ေ႐ြးခ်ယ္ခံရေလသည္။ ထိုတမန္မ်ားသည္ တန္ခိုးျပာဋိဟာအစြမ္းမ်ား ျပသနိုင္ေသာ္လည္း ဘုရားမဟုတ္၊ သာမန္လူသားမ်ားသာ ျဖစ္သည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ အစၥလာမ္ဘာသာအရ ထိုတမန္ေတာ္မ်ားအားလုံးသည္ ဘုရားသခင္၏ မိန႔္ၾကားခ်က္ "ကိုးကြယ္ရာအရွင္သည္ အလႅာဟ္တစ္ပါးတည္းရွိေၾကာင္း ႏွင့္ ေနာင္တမလြန္ဘဝတြင္ စစ္ေဆးေမးျမန္းျခင္းခံရမည့္အေၾကာင္း"မ်ားကို လူတို႔အား သတင္းေပး ေဟာၾကား ပို႔သၾကရေလသည္။ အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ ခိုင္မာေသာဘာသာေရးယုံၾကည္ခ်က္အျဖစ္ ပြင့္ေလကုန္ေသာ တမန္ေတာ္မ်ားကို ယုံၾကည္ေစပါသည္။ ဤတမန္ေတာ္မ်ားမွာ အာဒမ္၊ ႏူးဟ္(ေနာ္ဧ)၊ အီဗရာဟင္မ္၊ အစၥမာအီလ္၊အစၥဟာက္၊ယဟ္ကူဗ္၊ မူစာ (မိုးဇက္)၊ဒါဝုဒ္၊ယဟ္ယာ၊ အီစာ(ဂ်ီးဇက္ သခင္ေယရႈ) ႏွင့္ အျခားတမန္ေတာ္မ်ား ပါဝင္ၾကသည္။ ေနာက္ဆုံးတြင္မူ ဘုရားသခင္သည္ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္အား ေနာက္ဆုံးပိတ္အျဖစ္ ဘုရားသခင္၏ အမိန႔္ေဒသနာမ်ားကို တစ္ကမာၻလုံးအား ေဟာၾကားပို႔သရန္ ေစလႊတ္လိုက္သည္။ အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ မုဟမၼဒ္၏ ဘဝေနထိုင္မႈက်င့္စဥ္မ်ားကို ဆြႏၷသ္ဟုေခၚၿပီး ေဟာၾကားပို႔ခ်ခ်က္မ်ားကို ဟဒီးဆ္ဟုေခၚသည္။ မြတ္စလင္မ်ားအတြက္ ေန႕စဥ္ဘဝတြင္ ထိုဆြႏၷသ္ႏွင့္ ဟဒီးဆ္မ်ားကို လိုက္နာက်င့္သုံးရန္ အေရးႀကီးေလသည္။ ဆြႏၷသ္ႏွင့္ ဟဒီးဆ္မ်ားသည္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာကို အဓိပၸါယ္ေကာက္ရာတြင္လည္း အေရးႀကီးသည္ဟု ယူဆၾကသည္။
ႀကိဳတင္ျပဌာန္းထားမႈ (နဖူးစာ ေခၚ Taqdir ).....
အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ ဘုရားသခင္သည္ ျဖစ္ပ်က္သမွ် အရာအားလုံးကို အစိုးရသိရွိေလသည္။ မြတ္စလင္မ်ားသည္ ဤေလာကရွိ အဆိုးအေကာင္း ျဖစ္ပ်က္သမွ်မွန္သမွ်သည္ ႀကိဳတင္သတ္မွတ္ထားၿပီး ဘုရားသခင္၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ မရွိပဲ မျဖစ္နိုင္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ မြတ္စလင္ဘာသာ ပညာရွင္မ်ား၏ အဆိုအရ ဤေလာကရွိ အျဖစ္အပ်က္မ်ားမွာ ႀကိဳတင္သတ္မွတ္ထားေသာ္လည္း လူသားမ်ားသည္ အမွားႏွင့္အမွန္ကို လြတ္လပ္စြာ ဆုံးျဖတ္နိုင္၍ သူ၏ လုပ္ရပ္မ်ားအေပၚ တာဝန္ရွိေလသည္။ အစၥလာမ္ဘာသာအရ ဘုရားသခင္၏ ႀကိဳတင္င္ျပဌာန္းခ်က္မ်ားအားလုံးသည္ ေလာင္ေဟမဟ္ဖူဇ္ေခၚ ေက်ာက္ျပားေပၚတြင္ ေရးထြင္းထားေလသည္။
မြတ္စလင္လူဦးေရ ကို ရာခိုင္ႏႈန္းျဖင့္ေဖာ္ျပျခင္း.....
နိုင္ငံေပါင္း 232 နိုင္ငံႏွင့္ ေနရာေဒသမ်ား အားလုံးနီးပါးပါဝင္ေသာ 2014ခုႏွစ္ လူဦးေရေလ့လာမႈ စစ္တမ္းတြင္ အစီရင္ခံထားသည္မွာ ကမာၻ႔လူဦးေရ၏ 28.26 % သို႔မဟုတ္ 2.04 ဘီလီယံရွိ လူမ်ားသည္ မြတ္စလင္ မ်ားျဖစ္သည္။ထိုအထဲတြင္ 87–90% သည္ ဆြန္နီမ်ားျဖစ္ၿပီး၊ 10–13% သည္ ရွီးအတ္ မ်ားျဖစ္သည္။က်န္အနည္းစုသည္ အျခား ေသာအစၥလာမ္ဘာသာခြဲမ်ားတြင္ ပါဝင္ၾကသည္။ အနီးစပ္ဆုံးခန႔္မွန္းေျခအားျဖင့္ နိုင္ငံေပါင္း 50 သည္ မြတ္စလင္ အမ်ားစုေနထိုင္ၾကၿပီး၊အာရပ္ နိုင္ငံမ်ားတြင္ ကမာၻ႔မြတ္စလင္လူဦးေရ၏ 20% ဝန္းက်င္ ေနထိုင္ၾကသည္။ မြတ္စလင္ အမ်ားစုသည္ အာရွႏွင့္အာဖရိကတို႔တြင္ ေနထိုင္ၾကသည္။အနီးစပ္ဆုံးမွန္းေျခအားျဖင့္ 62% ေသာ ကမာၻ႔ မြတ္စလင္ လူဦးေရသည္ အာရွ တြင္ေနထိုင္ၾကၿပီး၊ ထိုလူဦးေရ 683 သန္းေက်ာ္သည္ အင္ဒိုနီးရွား၊ ပါကစၥတန္၊ အိႏၵိယ ႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ နိုင္ငံတို႔တြင္ ေနထိုင္ၾကသည္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းတြင္ တူရကီႏွင့္ အီရန္နိုင္ငံ တို႔ကဲ့သို႔ အာရပ္မဟုတ္သည့္နိုင္ငံမ်ားတြင္ ႀကီးမားသည့္ မြတ္စလင္အမ်ားစုရွိေသာ နိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၿပီး၊ အာဖရိကတြင္ အီဂ်စ္ႏွင့္ နိုင္ဂ်ီးရီးယားနိုင္ငံတို႔သည္ မြတ္စလင္မ်ိဳးႏြယ္စုအမ်ားဆုံးရွိသည့္ နိုင္ငံမ်ားျဖစ္သည္။မၾကာေသးမီက အေမရိကန္နိုင္ငံတြင္ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားအရ၊ တ႐ုတ္ျပည္သူ႕သမၼတနိုင္ငံသည္ တစ္ဦးခ်င္း မြတ္စလင္လူဦးေရ 65.3 သန္းျဖင့္ အဌမေျမာက္မြတ္စလင္လူဦးေရး အမ်ားဆုံးနိုင္ငံျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္အျခားေသာ စာရင္းမ်ားတြင္ သန္း20 သာရွိသည္ဟုျပထားသည္။အစၥလာမ္သည္ ဥေရာပတြင္ခရစ္ယာန္ ၿပီးလွ်င္၊ ဒုတိယလူဦးေရ အမ်ားဆုံးဘာသာျဖစ္သည္။ မြတ္စလင္လူဦးေရသည္ အေမရိကနိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ဩစေၾတးလ် နိုင္ငံတို႔တြင္ ခရစ္ယာန္လူဦးေရကို တစ္ျဖည္းျဖည္းခ်င္း အမွီလိုက္ေနသည္။
အစၥလာမ္ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ေက်ာင္းခြဲမ်ား.....
အစၥလာမ္တြင္ အေရအတြက္မ်ားစြာေသာ ဘာသာေရးႏွင့္ ဆိုင္ရာဘြဲ႕မ်ားရွိသည္။ ဘာသာေရး ယုံၾကည္မႈတြင္ အားလုံးတူညီၾကေသာ္လည္း ထင္ရွားသည့္ ဘာသာေရးပညာရပ္ႏွင့္ ဥပေဒတို႔တြင္ျခားနားမႈမ်ားရွိသည္။ မူလပထမကြဲျပားေနမႈသည္ ဆြန္နီႏွင့္ ရွီးအတ္တို႔အတြင္းျဖစ္ၿပီး ဆူဖစ္(Sufism) ႏွင့္ ကြဲျပားမႈမွာ ဆူဖစ္သည္ အထင္ ကရေက်ာင္းဆိုသည္ထက္ အစၥလာမ္၏ဆန္းၾကယ္ေသာ အလွည့္အေျပာင္းဟု ေယဘုယ်သဳံးသပ္ထားၾကသည္။ ေနရာ မ်ားစြာမွရရွိထားခ်က္အရ၊ 70% ေသာကမာၻ႔မြတ္စလင္မ်ားသည္ ဆြန္နီ၊ 20% သည္ ၊ ရွီးအတ္ႏွင့္ က်န္ 10% သည္ အျခားေသာ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကသည္ အဖြဲ႕ငယ္မ်ားႏွင့္ အစၥလာမ္အခြဲမ်ားျဖစ္သည္။
ဆြန္နီအစၥလာမ္.....
ဆြန္နီ မြတ္စလင္မ်ားသည္ အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ အႀကီးမားဆုံးအုပ္စုျဖစ္ၿပီး ၊ ကမာၻ မြတ္စလင္ဦးေရ ၂.၀၄ ဘီလီယံ၏ ၇၀% ရွိသည္။ထို႔ေၾကာင့္ ၎ တို႔ကို “Ahle Sunnah Wal Jama'ah (ျပည္သူမ်ား၏ ဥပေဒသ ႏွင့္ အဓိက) “ ဟုအမည္တပ္သည္။ အာရပ္ဘာသာတြင္ အက္စ္ဆြန္န (as-Sunnah ) ၏ အဓိပၸါယ္မွာ “ဥပေဒသ” သို႔မဟုတ္ “လမ္း” ဟု ဆိုသည္။ ဆြန္န (မိုဟာမက္ဘဝ၏ ဥပမာ)သည္ ဆြန္နီအဆိုအမိန႔္၏ အဓိကမ႑ိဳင္ႀကီးျဖစ္ သည္ဟု ကိုရန္ႏွင့္ ဟာဒစ္က်မ္းတို႔တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ဆြန္နီမ်ားသည္ ပထမဆုံးေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ႏွင့္ ဘာသာေရးအဓိကေခါင္းေဆာင္ႀကီး (Khalifah) ေလးဦးအား မိုဟာမက္အရိုက္အရာကို အမွန္အကန္ဆက္ခံသူမ်ားျဖစ္သည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ ဘုရားသခင္သည္ မည္သည့္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကိုမွ မိုဟာမက္၏ ဆက္ခံသူမ်ားအျဖစ္ ျပဆိုျခင္းမရွိ ခဲ့သည့္အတြက္၊ ထိုေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ေ႐ြးေကာက္တင္ျမႇောက္ခံထားခဲ့ရသူမ်ားျဖစ္မည္။ အသိအမွတ္ျပဳလက္ခံထား သည္ မက္ဇ္ဟဗ္ (madh'habs) (အေတြးအေခၚေက်ာင္းမ်ား) ေက်ာင္းေလးခုရွိသည္။ ၎တို႔မွာ ဟာနဖီ ၊ မာလီကိ ၊ ရွာဖီ ႏွင့္ ဟန္ဘလီ တို႔ျဖစ္သည္။ အားလုံးေသာ ထိုေလးခုသည္ အျခား အျခားေသာ ခိုင္မာမႈမ်ားကို လက္ခံၾကၿပီး မြတ္စလင္တစ္ဦးသည္ ယင္းတို႔ထဲမွတစ္ခုခုကို သေဘာက်ႏွစ္သက္ သလို ေ႐ြးခ်ယ္နိုင္သည္။ ဆြန္နီျဖစ္သည္ဟု သုံးသပ္နိုင္သည့္ အျခားေသာ အစၥလာမ္ဘာသာ အခြဲငယ္မ်ားလည္းရွိသည္။ ၎ဘာသာအခြဲ ငယ္မ်ားသည္ အမ်ားစုမွ ခြဲထြက္လာၾကၿပီး၊ အစၥလာမ္မွကြဲကြာထားသည့္ဗီဒါတ္(မြန္းမံျပင္ဆင္ခ်က္မ်ား)ႏွင့္အစြန္းေရာက္နိုင္ငံေရးအျမင္မ်ားကိုသြတ္သြင္းလက္ခံသုံးစြဲလာၾကသည္။
ဂိုဏ္းကြဲ ရွီအတ္.....
ရွီအတ္သည္ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္မ်ား၏ 15% ရွိၿပီး၊ ဒုတိယအႀကီးမားဆုံးေသာ ဂိုဏ္းခြဲျဖစ္သည္။သူတို႔ သည္ အီမမ္မ်ား၏ နိုင္ငံေရးႏွင့္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မႈကို ယုံၾကည္လက္ခံၾကသည္။ အီမမ္သည္ အလီအစ္ဗ္နိ အဗီတာလစ္ဘ္ (Ali ibn Abi Talib) မွ ဆင္းသက္လာသူမ်ားျဖစ္ၿပီး၊ ရွီအတ္မ်ား၏ အဆိုအရ ၊ အီမမ္မ်ားသည္ အစ္စမာ(ismah) ၏ အသိုက္အဝန္းတြင္ရွိၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ အစ္စမာ၏ အဓိပၸါယ္သည္ တရားေတာ္အေနျဖင့္ မမွား မယြင္းနိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ရွီအတ္တို႔သည္ အလီအစ္ဗ္နိ အဗီတာလစ္ဘ္ (မိုဟာမက္ႏွင့္ ဝမ္းကြဲေတာ္စပ္ၿပီး သားမက္လည္း ျဖစ္သူ)ကို မိုဟာမက္အရိုက္အရာဆက္ခံသူအျဖစ္ ယုံၾကည္ၾကသည္။ ေရွးယခင္မြတ္စလင္ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား၏ တရားဝင္သတ္မွတ္ခဲ့သည္မ်ားကို ျငင္းပယ္၍ အလီအစ္ဗ္နိ အဗီတာလစ္ဘ္ကို ပထမဦးဆုံးေသာ အီမမ္ (ေခါင္းေဆာင္)အျဖစ္ ေခၚဆိုၾကသည္။ ရွီအတ္အမ်ားစုအတြက္ အီမမ္တစ္ဦးသည္ ဘုရားသခင္၏ခန႔္အပ္ထားမႈမ်ားျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီး၊ မြတ္စလင္ မ်ားအတြင္းတြင္ “လုံးဝစိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္“ အျဖစ္ စြဲကိုင္ထားၿပီး ၎တို႔အဆိုအမိန႔္ႏွင့္ ေဟာၾကားသည့္တရားသည္ ေနာက္ဆုံးျဖစ္သည္။ မွန္းေျခအားျဖင့္ ကမာၻေပၚရွိ ရွီအတ္ဘာသာဝင္မ်ား၏ 40% သည္ အီရန္နိုင္ငံတြင္ ေနထိုင္ၾကၿပီး က်န္ အမ်ား စုသည္ အီရတ္ ၊ ပါကစၥတန္ႏွင့္အိႏၵိယနိုင္ငံတို႔တြင္ေနထိုင္သည္။ ရွီအတ္မ်ားသည္ မြတ္စလင္လူဦးေရ အမ်ား ဆုံးအျဖစ္ အီရန္တြင္လူဦးေရ၏ (90–95%)၊ အီရတ္တြင္ (65–70%) ႏွင့္ အာဇန္ဘိုင္ဂ်ာ ၊ ဘာရိန္းႏွင့္လက္ဘႏြန္တို႔ တြင္ အမ်ားအျပားေနထိုင္ၾကသည္။ ရွီအတ္အစၥလာမ္တြင္ ဂုဏ္းခြဲမ်ားမ်ားစြာရွိသည္။ ထိုဂိုဏ္းခြဲမ်ားတြင္ ဆယ့္ႏွစ္ပါး (iṯnāʿašariyya) ဂိုဏ္းခြဲသည္ အႀကီးဆုံးျဖစ္ၿပီး ရွီအတ္အမွတ္သေကၤတအျဖစ္ ရည္ၫႊန္းၾကသည္။ ဆယ့္ႏွစ္ပါးရွီအတ္မ်ား သည္ ဆြန္နီမ်ားႏွင့္ မ်ားစြာေသာ အေရးအႀကီးဆုံးအပိုင္း ေလ့က်င့္မႈမ်ားတြင္ တူညီၾကေသာ္လည္း ဟာဒစ္က်မ္းပါ အခ်က္ အလက္မ်ား၏ခိုင္မာမႈႏွင့္ အေရးပါမႈမ်ားအေပၚတြင္မူ သေဘာထားကြဲၾဟးလ်က္ရွိသည္။ ဆယ့္ႏွစ္ပါးရွီအတ္သည္ ဂ်ာဖာရီဥပေဒ သေဘာတရားဟုေခၚသည့္ တရားေရးဓေလ့ထုံးတမ္းမ်ားကို လိုက္နာၾကသည္။အျခားေသာ အဖြဲ႕ငယ္မ်ားတြင္ ပါဝင္သည့္ အစ္စေမးလီ (Ismaili ) ႏွင့္ ဇိုင္ဒီ (Zaidi) တို႔သည္ အရိုက္အရာဆက္ခံသူမ်ားႏွင့္ ဘာသာေရးယုံၾကည္မႈမ်ား ဆယ့္ႏွစ္ပါး ရွီအတ္မ်ားႏွင့္ ကြဲျပားလွ်က္ရွိသည္။
ဆူဖီဝါဒ.....
တူရကီတြင္ ဆူဖီရစ္ဝဲျခင္း
ဆူဖီအယူဝါဒသည္အစၥလာမ္၏ဆန္းၾကယ္ၿခိဳးၿခံေသာပုံစံျဖစ္သည္။ ဘာသာ၏စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အျမင္မ်ားအေပၚ ဦးတည္ၾကည့္ရႈလွ်င္ ဆူဖီမ်ားသည္ “ထိုးထြင္းသိျမင္ေသာစြမ္းအားႏွင့္ခံစားမႈစြမ္းအား“တို႔ကို အသုံးခ်ၿပီး ၊ ဘုရားသခင္၏အေတြ႕အႀကဳံမ်ားကို တိုက္ရိုက္ရရွိရန္ ႀကိဳးစားၾကသည္။ ဆူဖီအယူဝါဒႏွင့္ အစၥလာမ္ဥပေဒတို႔သည္ တစ္ခုကိုတစ္ခုၿပီးျပည့္စုံသည္ဆိုေသာ္လည္း ၊ အခ်ိဳ႕ေသာ မြတ္စလင္မ်ားက ဆူဖီအယူ ဝါဒသည္ မမွ်တသည့္ ဘာသာေရးျပဳျပင္မြမ္းမံမႈတစ္ခုျဖစ္သည္ဟု ေဝဖန္ျပစ္တင္ၾကသည္။ မ်ားစြာေသာ ဆူဖီ မ်ား၏ အဆိုအမိန႔္မ်ား သို႔မဟုတ္ တာရီကတ္ (tariqas) မ်ားကို ဆြန္နီ သို႔မဟုတ္ ရွီအတ္ဟု အမ်ိဳးအစား ခြဲျခားနိုင္သည္။ သို႔ေသာ္အခ်ိဳ႕ေသာ သူတို႔သည္ ၎တို႔ကိုယ္၎တို႔ “ဆူဖီ “ ဟု ရိုးရွင္းစြာ အမ်ိဳးအစားခြဲ ထားသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာဆူဖီအုပ္စုမ်ားကို အစၥလာမ္မဟုတ္သကဲ့သို႔ ေဖာ္ျပနိုင္သည့္အခ်ိန္မွာ ၎တို႔၏ သင္ၾကားမႈမ်ားသည္ အစၥလာမ္ဘာသာမွ အလြန္ကြဲျပားထင္ရွားေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ျဖစ္သည္။
✔ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားျမန္မာမြတ္စလင္မ်ား.....
ဦးရာဇတ္ (ျမန္မာ့အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္)
ဆရာႀကီးဦးႏု (ဘိုးေတာ္ဘုရားအေၾကာင္းႏွင့္ ဘာသာေရးဆိုင္ရာမ်ားကို ေရးသားသူ)
အလ္ဟာဂ်္ေမာင္လာနာ ေနဇြာမြဒၵင္န္ (မာေဟယြလ္ေဗဒါအတ္)
အဟ္မဒ္ကာစင္မ္ (ပါဠိ ပါေမာကၡဆရာႀကီး)
ပၪၥ႐ူပံ ဦးခ ( ၁၈၈၅-၁၉၆ဝ )
ဦးဘကေလး (နံမည္ႀကီးကာတြန္းဆရာ)
ဗိုလ္မႉးဘရွင္ (သမိုင္းပညာရွင္)
ဦးထြန္းစိန္ (ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢ၏ ဒုတိယေျမာက္ ဥကၠ႒ )
ဦးေက်ာ္ၫႊန႔္ (အတြင္းဝန္)
ဦးရာရွစ္ (သခင္လႈပ္ရွားမႈတြင္ပါဝင္ခဲ့၊ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္)
ဦးခင္ေမာင္လတ္( ဦးႏုအစိုးရတြင္ ကတ္ဘီနက္အဖြဲ႕ဝင္)
ဝမ္းအိုဝမ္း ေက်ာ္ဝင္းေမာင္ (စာေရးဆရာ,လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲဝင္ ဘီဒီေအ တပ္သားေဟာင္း)
ဗိုလ္မႉး ဘေသာ္ (ခ) ေမာင္ေသာ္က (စာေရးဆရာ)
ဦးဖိုးသာဇံ (ခ) ရွိတ္အဗၺဒူရာမန္
ဒဂုဏ္ပ ဦးဘတင္
က်ားဘၿငိမ္း (လက္ေဝွ႕သမား၊ စာေရးဆရာ)
ဆရာခ်ယ္ (နိုင္ငံ့ဂုဏ္ရည္ဘြဲ႕ ပထမဆင့္)
ဝင္းေမာင္ (ျမဴးနစ္အိုလံပစ္ ဝင္ၿပိဳင္ေသာ လက္ေဝွ႕သမား)
ဟာဂ်ီမ ပ်ဥ္းမနားေဒၚပု (လူမႈ ထူးခြၽန္ ပထမဆင့္)
ေဒၚဝင္းျမျမ (ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားသူတစ္ဦး)
ဗိုလ္ႀကီးအုန္းေက်ာ္ျမင့္ (ဦးေနဝင္းကို လုပ္ႀကံမည့္ အစီအစဥ္ကို ဦးေဆာင္သူ)
ဆူတန္မိုဟာမတ္ (ဦးႏုအစိုးရ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီး)
သံအမတ္ႀကီး မဟာသေရစည္သူ ဦးေဖခင္ (နိုင္ငံ့ဂုဏ္ရည္ ပထမ အဆင့္)
သံအမတ္ႀကီး ဦးလွေမာင္
ခ်စ္ေကာင္း (အဆိုေတာ္)
ခင္ေမာင္ထူး (အဆိုေတာ္)
သန္းေဖေလး (အဆိုေတာ္)
ဘိုျဖဴ (အဆိုေတာ္)
ဦးေက်ာ္ေက်ာ္ (ဗဟိုဘဏ္ဥကၠ႒)
ေ႐ႊဘ (႐ုပ္ရွင္သ႐ုပ္ေဆာင္)
ေမာင္ေမာင္တာ (႐ုပ္ရွင္သ႐ုပ္ေဆာင္)
ကံခြၽန္ (ကာတြန္းဆရာ၊ပန္းခ်ီဆရာ၊ စာေရးဆရာ)
ခ်စ္ညို (စာေရးဆရာ)
တကၠသိုလ္နႏၵမိတ္ (စာေရးဆရာ)
_
ရည္ၫႊန္းကိုးကား.....
မိုဟာမက္
၇၈၆ ၏ အဓိပၸါယ္
Your Essential Guide to Learning About Islam
🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧
" ကုရ္အာန္က်မ္းသမိုင္း ''
ကုရ္အာန္သမိုင္းသည္၊ ကုရ္အာန္ဆိုင္ရာပညာမ်ား မွ အကိုင္းအခက္တစ္ခုျဖစ္သည္ ။ အဆိုပါအေခၚအေဝၚအသစ္ကို အစၥလာမ္သုေတသီမ်ားႏွင့္ ကုရ္အာန္သုေတသီမ်ား(အေနာက္တိုင္းသားမ်ား)သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ လက္ရိွေခတ္အလ်င္ႏွင့္ ေရွးပညာရွင္တို႔၏ စာအုပ္မ်ား (ဥပမာ البرهان في علوم القرآن စာေရးသူ بدرالدین زرکشی ႏွင့္ الاتقان فى علوم القرآن စာေရးသူ جلال الدين سيوطى )တြင္ အဆိုပါအေခၚအေဝၚမ်ိဳးမေတြ႕ခဲ့ပါ။
ကုရ္အာန္သမိုင္းတြင္ ကုရ္အာန္ စုစည္းျခင္း၊ တည္းျဖတ္ျခင္းႏွင့္ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ က်ေရာက္ခ်ိန္မွ ႏွစ္ေပါင္း၁၄၀၀အထိေရးသားျခင္း စသည့္ အတိတ္သမိုင္းေၾကာင္းေဖာ္ျပျခင္းအျပင္ ေခတ္သစ္တြင္ထုတ္ေဝျခင္း အေၾကာင္းလည္းပါဝင္သည္။
အဓိကအေၾကာင္းအရာမ်ား.....
ကုရ္အာန္ဆိုင္ရာပညာမ်ား၏ အေရးႀကီးဆုံးအကိုင္းအခက္မ်ားမွ တစ္ခုျဖစ္သည့္ ကုရ္အာန္သမိုင္းအဓိကအေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ....
ကုရ္အာန္စတင္က်ေရာက္ခ်ိန္ႏွင့္ ၿပီးဆုံးခ်ိန္
တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ)ထံ အာယသ္မ်ားက်ေရာက္ခ်ိန္ႏွင့္ ေနရာ
အာယသ္မ်ားႏွင့္ ဆူရဟ္မ်ားက်ေရာက္မႈ အစီအစဥ္(ေရွးအစီအစဥ္)
ကုရ္အာန္က်ေရာက္ေသာေခတ္ကာလမွ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ ေရးသားသူမ်ားႏွင့္ အေရးအသားမ်ား၊ ေရးသားပုံႏွင့္ ကုရ္အာန္သုံးလက္ေရး
ကုရ္အာန္ စုစည္းျခင္းႏွင့္ တည္းျဖတ္ျခင္းအေၾကာင္း တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ေခတ္ကာလ တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ)ႏွင့္ ခလီဖဟ္ေလးဦး
ဆြဟာဘဟ္၏ စာအုပ္မ်ား ႏွင့္ သာေဘအီးန္ ၏စာအုပ္မ်ားကြဲျပားမႈ၊ တစ္သားတည္းျဖစ္ေအာင္လုပ္ျခင္း
စာလုံးမ်ားႏွင့္ စာေၾကာင္းမ်ားတြင္ သရ တပ္ဆင္ျခင္း၊ အစက္မ်ားထည့္သြင္းျခင္းႏွင့္ ကုရ္အာန္ေရးသားနည္းမ်ား ၿပီးျပည့္စုံျခင္း
ေရွးပုဂၢိဳလ္မ်ားက်န္ခဲ့သည့္ လက္ေရးမူမ်ားႏွင့္ လက္ေရးမူအသစ္မ်ား
အေၾကာင္းအရာခြဲမ်ား.....
တခါတရံမိတ္ဆက္အေနျဖင့္လည္းေကာင္း တခါတရံရလဒ္အေနျဖင့္လည္းေကာင္း ေဖာ္ျပသည္။ ၎တို႔မွာ..
ကုရ္အာန္၏အမည္မ်ားႏွင့္ ဂုဏ္ပုဒ္မ်ား ကိုစစ္ေဆးေလ့လာျခင္း
ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ ( အစၥလာမ္၏ရႈေဒါင့္မွ)
တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ)၏ အျပစ္မဲ့ျခင္း
အြမၼီးျဖစ္ေသာ တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ)
ကုရ္အာန္အာယသ္မ်ားက်ေရာက္ရျခင္းအေၾကာင္းခံမ်ား
ကုရ္အာန္ဘာသာျပန္မ်ား
စာအုပ္အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ Canonize စျခင္း.....
ကုရ္အာန္ကို အြတ္စမာန္က Canonize မလုပ္မီအလ်င္ကြဲျပားျခားနားေသာလက္ေရမူမ်ား(သို႔)စာအုပ္မ်ားရိွခဲ့သည္။သို႔ေသာ္ ယေန႕တိုင္ တစ္အုပ္မွ်ပင္ရွာမေတြ႕ခဲ့ပါ။ ၎စာအုပ္မ်ားသည္ မည္သည့္အခါကမွ် လူအမ်ား၏ အတည္ျပဳျခင္းကို မရရွိခဲ့သည့္အျပင္ မုစ္လင္မ္မ်ားအေနျဖင့္ လူအမ်ား၏ကိုယ္ပိုင္မိတၱဴမ်ားကိုသာ ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရသည္။
ေရွးမူမွ အၿပီးသတ္Canonical စာပိုဒ္သို႔.....
အျခားစာအုပ္မ်ားကို အုစ္မားန္ ဖ်က္စီးၿပီးသည္ထိ ေရး/ဖတ္ျခင္းဆိုင္ ရာေျပာင္းလဲမႈအခ်ိဳ႕ ရိွေနခဲ့သည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစ သုေတသီမ်ားက စာပိုဒ္တြင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားစြာျဖစ္နိုင္ေခ်ကိဳ ျငင္းပယ္ၾကသည္။ အ ေၾကာင္းမွာ စာပိုဒ္မ်ားကို တိုးျခင္း ေလွ်ာ့ျခင္းႏွင့္ ေျပာင္းလဲျခင္းတို႔ျဖင့္ ပဋိပကၡျဖစ္ေစေသာ အေထာက္အထားေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္သုေတသီတို႔၏ တင္ျပခ်က္တြင္ ယုတ္စြအဆုံး အုစ္မားန္သည္ မုစ္လင္မ္မ်ားအၾကား ခ်စ္ခင္ႏွစ္သက္မႈကို စြန႔္လႊတ္ခဲ့ရေသာ္လည္း ကုရ္အာန္က်မ္းအား (အားနည္းေစေသာနည္းလမ္းျဖင့္) ျပဳျပင္မႈမ်ားလုပ္ခဲ့သည္ဟု အျပည့္အဝစြပ္စြဲခံခဲ့ရျခင္းမရွိဟု ေဖာ္ျပၾကသည္။
လက္ေရးမူေခတ္တြင္ ကုရ္အာန္က်မ္းသည္ မိတၱဴအမ်ားဆုံး အာရဗီစာပိုဒ္မ်ား ျဖစ္ခဲ့သည္။ ကုရ္အာန္လက္ေရးမိတၱဴမ်ားသည္ ေရးသားသူႏွင့္ ပိုင္ရွင္မ်ားအတြက္ လာဘ္လာဘမ်ားရနိုင္သည္ဟု ယုံၾကည္ေနခဲ့ၾကသည္။
က်မ္းစာစုစာရင္း.....
ကုရ္အာန္သမိုင္း အေရးအသားမ်ားတြင္ အေရးပါဆုံးသက္ေရာက္မႈမ်ားအျဖစ္ Theodore Naldka ၊ မဟ္မူးဒ္ေရာ္မီေယာရ္ ႏွင့္ အာယသြလႅာမုဟမၼဒ္ဟာဒီ မအ္ေရဖသ္ တို႔ေရးသားသည့္ ကုရ္အာန္သမိုင္းစာအုပ္မ်ားကို ရည္ၫႊန္းနိုင္သည္။
သက္ဆိုင္ရာေလ့လာစရာမ်ား.....
ကုရ္အာန္၏ေရွးက်ေသာလက္ေရးမူမ်ား
ကုရ္အာန္ႏွင့္ စာအုပ္ဆိုင္ရာအျဖစ္အပ်က္မ်ား
အစၥလာမ္သာသနာမွတမန္ေတာ္မ်ား
အမ်ိဳးအစား-ကုရ္အာန္၏လက္ေရးမူမ်ား
အမ်ိဳးအစား-ကုရ္အာန္က်မ္းဆိုင္ရာေလ့လာမႈမ်ား
ကုရ္အာန္က်မ္းဆိုင္ရာအခ်ိန္တိုင္းတာမႈ
တမန္ေတာ္မ်ားအေၾကာင္း
_
ကိုးကား
အရင္းအျမစ္မ်ား.....
မဟ္မူးဒ္ေရာ္မီေယာရ္၊ ကုရ္အာန္သမိုင္း၊ အမီးရ္ကဘီးရ္ျဖန႔္ခ်ိေရး၊ သတၱမအႀကိမ္၊ ၁၃၈၅ခု။
ဘဟာအုဒၵီးန္ ခိုရမ္ေရွာ္ဟီး၊ ကုရ္အာန္စြယ္စုံက်မ္း။
မုဟမၼဒ္ဟာဒီ မအ္ေရဖသ္၊ ကုရ္အာန္သမိုင္း။
ျပင္ပကိုးကား.....
ကုရ္အာန္သမိုင္းက်မ္းစာစုမ်ားႏွင့္ သုေတသနအဖြဲ႕၏ ဒစ္ဂ်စ္တယ္စာၾကည့္တိုက္၊ ႏွင့္ မအာရိေဖအဟ္လုလ္ဘိုင္းသ္ျဖန႔္ခ်ိေရး။
🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧
' မုိဟမၼဒ္ (Muhammad) (570-632) '
မုဟမၼဒ္ (Muhammad) ကုိ ကမၻာ့ၾသဇာအရွိဆံုး ပုဂၢိဳလ္ထဲမွာ ထိပ္ကထည့္လုိက္တာကို တခ်ိဳ႕လဲ အံ့ၾသမယ္၊ တခ်ိဳ႕လည္း ဟုတ္ရဲ႕လားကြယ္လို႕ ေမးခြန္းထုတ္မယ္။ သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္ရင္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈဘက္၊ ျပည္ေရးရြာမႈဘက္ ႏွစ္ဖက္စလံုးမွာ အၾကီးအက်ယ္ေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္တယ္။
အညၾတအေနက ကမၻာ့အၾကီးဆံုး ကုိးကြယ္ယံုၾကည္မႈေတြထဲမွာ တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္တဲ့ ယံုၾကည္မႈကို ေပၚထြန္းေစတယ္။ အင္မတန္ တန္ခိုးၾသဇာရွိတဲ့ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္လည္း ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ကြယ္လြန္ခဲ့တာ အႏွစ္တစ္ေထာင့္သံုးရာရွိေပမယ့္ မုဟမၼဒ္ရဲ႕ ၾသဇာၾကီးမား ရွင္သန္လ်က္ရွိပါေသးတယ္။
ဒီက်မ္းထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္အမ်ားစုဟာ ႏုိင္ငံေရးအရ ဆံုလည္လို႕ အခ်က္အခ်ာေဒသ၊ ဓေလ့အရာမွာလည္း အျမင့္ဆံုးေဒသ၊ ယဥ္ေက်းမႈ ဘက္မွာလည္း ဗဟုိဆိုတဲ့ေနရာေတြမွာပဲ ေမြးဖြားခဲ့တဲ့အခ်က္ဟာ ဒီပုဂၢိဳလ္ေတြအတြက္ အေျခခံေကာင္းတယ္လို႕ဆိုရပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ မုဟမၼဒ္ကို အဲဒီအခါက စာေပက်မ္းဂန္၊အႏုပညာနဲ႕ ေရာင္း၀ယ္ေရး မထြန္းကား မတိုးတက္တဲ့ အာေရဘိယ (Arabia) ေတာင္ဘက္ မကၠာ (Mecca) မွာ ၅၇၀ က ေမြးဖြားခဲ့တယ္။ ေျခာက္ႏွစ္သားမွာ မိဘမဲ့ကေလးျဖစ္ရရွာပါတယ္။ အစၥလာမ္ (Islam) အစဥ္အဆက္ေျပာစကားအရ စာမတတ္ပါ။ အသက္ႏွစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္မွာၾကြယ္၀တဲ့ မုဆိုးမနဲ႕ အိမ္ေထာင္က်လုိ႕ အေနအစားေခ်ာင္လည္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အသက္ေလးဆယ္အထိသူ႕ကို ေနာင္ထင္ရွားၾကီးက်ယ္မယ္လို႕ ဘယ္သူမွ ထင္မွတ္ၾကမယ္ မဟုတ္ပါ။
ဟုိတုန္းက အာရပ္ (Arab) အမ်ားစုဟာ မိစၦာအယူရွိၾကတယ္။ ဘုရားေပါင္းစံုကိုးကြယ္တယ္။ မုဟမၼဒ္ဟာ မကၠာမွာ ဂ်ဴး (Jew) နဲ႕ ခရစ္ယာန္ (Christian) လူနည္းစုေတြဆီက စၾက၀ဠာတစ္ခုလံုးကို စီမံအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ တစ္ဆူတည္းဘုရား၊ တန္ခိုးအၾကီးဆံုးဘုရား ရွိတယ္လို႕ ေျပာေဟာတာကို နာယူခဲ့ဖူးဟန္တူပါတယ္။ အသက္ေလးဆယ္မွာ ဒီစစ္မွန္တဲ့ တစ္ဆူတည္းေသာဘုရား (Allah) က တမန္ေတာ္ၾကီး ေဂဗရီယယ္ ( Angel Gabriel) က တစ္ဆင့္အယူမွန္ကို ပ်ံ႕ႏွံ႕ေအာင္လုပ္ဖို႕ သူ႕ကိုေရြးခ်ယ္တယ္လို႕ သိရပါတယ္။
အစပထမသံုးႏွစ္မွာ နီးစပ္ရာအရင္းႏွီးဆံုး မိတ္သဂၤဟကုိပဲ ေျပာေဟာစည္းရံုးတယ္။ ျပီးမွ ေအဒီ (၆၁၃) ေလာက္မွာ လူအမ်ားကို ေတြ႕ဆံုျပီး တရားေဟာပါတယ္။ သူ႕အယူ၀ါဒကို သက္၀င္ယံုၾကည္တဲ့လူ တျဖည္းျဖည္းမ်ားလာတဲ့အခါ မကၠာ (Mecca) ကိုအုပ္ခ်ဳပ္သူေတြက အႏၱရာယ္ေပးမယ့္ မႏွစ္မ်ိဳ႕ဖြယ္ အေႏွာင့္အယွက္တစ္ခုလို႕ သတ္မွတ္လုိက္တယ္။ အဖမ္းအခ်ဳပ္လြတ္ေအာင္ (၆၂၂) ခုႏွစ္ မွာ မကၠာကေျမာက္ဘက္ မိုင္ (၂၀၀) ကြာ မဒီနာ (Medina) ကုိေျပးခဲ့ရတယ္။ မဒီနာမွာ ႏုိင္ငံေရးအာဏာ အသင့္အတင့္ရရွိသူ တစ္ဦးျဖစ္လာပါတယ္။
တိမ္းေရွာင္တာကို ဟီဂ်ရာ (Hegira) ေခၚပါတယ္။ အဲဒီလို႕ တိမ္းေရွာင္ျခင္းဟာ ပေရာဖက္ (Prophet) ဘ၀မွာ အတက္တေကြ႕ ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ မကၠာမွာတုန္းက ေနာက္လုိက္ အသင့္အတင့္ရွိခဲ့ပါတယ္။ မဒီနာမွာ ေနာက္လိုက္ေတြေပါမ်ားျပီး ဘုရင္တစ္ဆူလုိ ၾကီးျမင့္လာခဲ့ပါတယ္။ ႏွစ္နည္းနည္း အတြင္းမွာပဲ ေနာက္လုိက္ေျခြရံသင္းပင္း အမ်ားၾကီးျဖစ္လာတယ္။ မဒီနာ နဲ႕ မကၠာစစ္ပြဲအျပန္အလွန္ အမ်ားၾကီးတိုက္ခိုက္ၾကရတယ္။ ၆၃၀ ခုႏွစ္မွာ မကၠာကို စစ္ေအာင္ႏုိင္သူအျဖစ္နဲ႕ ျပန္ေရာက္ပါတယ္။ မကြယ္လြန္မီ တစ္ႏွစ္ခဲြအတြင္းမွာ ယံုၾကည္မႈအသစ္ကုိ အာရပ္မ်ိဳးတူစုေတြ (Arab tribes ) တစ္ဖြဲ႕ျပီးတစ္ဖြဲ႕ ကူးေျပာင္းလာၾကလုိ႕ မုဟမၼဒ္ ကြယ္လြန္တဲ့ (၆၃၂) ခုႏွစ္ အခါမွာ ေတာင္ဘက္ အာေရဘိယ တစ္ခုလံုးကို ေကာင္းစြာအုပ္စီးႏုိင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္လာပါတယ္။
အာေရဘိယရဲ႕ ဗဒူအင္ (Bedouin) လူမ်ိဳးစုဟာ အင္မတန္ ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ အစီအစဥ္ေကာင္းတဲ့ စစ္သည္ေတြလို႕ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားတယ္။ လူဦးေရကေတာ့ နည္းတယ္။ အခ်င္းခ်င္း မညီညြတ္လို႕ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္စလံုး ျပဳန္းတီးပ်က္စီးက်ဆံုးရတဲ့ စစ္ပြဲေတြ ဆင္ႏႊဲေနၾကလို႕ သူတို႕ရဲ႕ေျမာက္ဘက္က သူတို႕ထက္အင္အားၾကီးျပီး စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႕ အေျခတက် ၾကီးပြားေနတဲ့ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ တပ္ေတြကို မယွဥ္ျပိဳင္ႏုိင္ခဲ့ၾကပါ။ ဒါေပမယ့္ မုဟမၼဒ္ စုစည္းေပးလုိ႕ သူတုိ႕သမိုင္းတေလွ်ာက္မွာ အခုလိုညီညြတ္မႈကို မရစဖူးရျပီး တစ္ဆူတည္းျဖစ္ျပီး စစ္မွန္ေသာ ဘုရား (God) ကို အျပင္းအထန္ စြဲျမဲယံုၾကည္စိတ္နဲ႕ အာရဗ္ (Arab) တပ္ငယ္ကေလးေတြဟာ လူ႕သမုိင္းမွာ အင္မတန္အံ့ၾသစရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ တစ္ခါထက္တစ္ခါ သာလြန္ေအာင္ျမင္တဲ့ ပြဲစဥ္ေတြကို တုိက္ခုိက္ခဲ့ၾကတယ္။ အာေရဘိယရဲ႕ အေရွ႕ေျမာက္မွာ ဆက္စနစ္ (Sassanids) ေတြရဲ႕ ပါရွန္အင္ပိုင္ရာသစ္ (Neo-Persian Empire) ရွိတယ္။ အေနာက္ေျမာက္မွာ ကြန္စတန္တီႏုိပယ္ (Constantinople) ကုိ ဗဟုိျပဳတဲ့ ဗိုင္ဇန္တုိင္း (Byzantine) ေခၚတဲ့ အေရွ႕ေရာမအင္ပါယာရွိတယ္။ ဂဏန္းအေရအတြက္ခ်ျပီး ေျပာၾကမယ္ဆိုရင္ ဒီရန္သူေတြကုိ အာရပ္ေတြမယွဥ္ႏုိင္ပါ။ လက္နက္နဲ႕ ယွဥ္ရတဲ့ စစ္ပြဲမွာေတာ့ တစ္မ်ိဳးပဲ၊ ယံုၾကည္မႈ ႏွူိးဆြထားတဲ့ အာရပ္ေတြက ခပ္ျမန္ျမန္ပဲ မက္ဆိုပိုေတးမီးယား (Mesopotamia)၊ ဆီးရီးယား (Syria)၊ နဲ႕ ပါလက္စတိုင္း (Palestine) တို႕ကို သိမ္းယူႏိုင္ခဲ့တယ္။ အီဂ်စ္ (Egypt) ကို (၆၄၂) မွာ ဗိုင္ဇန္တိုင္း အင္ပါယာထဲက ဖဲ့ယူျပီး ပါသွ် (Persia) တပ္ေတြကို (၆၃၇) ကာဒီဆီးယား (Qadisiya) စစ္ပြဲႏွင့္ (၆၄၂) ေနဟဗင္ (Nehavend) စစ္ပြဲေတြမွာ ေခ်မႈန္းႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒီႏွစ္ပြဲဟာ အေရးအပါဆံုးပဲ။ ဒီပြဲႏွစ္ပြဲႏိုင္ရင္ က်န္ပြဲေတြဟာ မမႈေလာက္ေတာ့ဘူးလို႕ ဆိုရမယ့္ ပြဲေတြပါပဲ။
မုဟမၼဒ္ရဲ႕ အရင္းႏွီးဆံုးမိတ္ေဆြျဖစ္ျပီး မုဟမၼဒ္ကို ဆက္ခံသူ ေတြျဖစ္တဲ့ အဗူဗကရ္ (Abu Bakr) နဲ႕ အိုမရ္ အိဗ္ေန႕ အလ္ခတၱဗ္ (Umar ibn Al Khattab) တုိ႕က ၾကီးမားလွတဲ့ ေအာင္ျမင္သိမ္းပိုက္ ပြဲေတြဆက္လုပ္ခဲ့တာမွ်နဲ႕လဲ အာရပ္တိုးတက္ၾကီးပြားေရးဟာ မရပ္ေသးဘူး အာရပ္တပ္မၾကီးေတြဟာ ေျမာက္အာဖရိကကိုျဖတ္ျပီး အတၱလႏၱိတ္ သမုဒၵရာ ကမ္းေျခအထိ (၇၁၁) ခုႏွစ္မွာ နယ္ေျမသိမ္းယူပြဲၾကီးလုပ္ျပီးေနာက္ ေျမာက္ဘက္ကို ဦးတည္ျပီး ဂ်ီဘေရာ္တာ (Gibraltar) ေရလက္ၾကားကိုျဖတ္ စပိန္ (Spain) က ဗီစီေဂါ့သ္ (Visgothic) ႏိုင္ငံကို လႊမ္းမိုးလုိက္ေသးတယ္။
ဥေရာပရဲ႕ ခရစ္ယာန္ႏုိင္ငံေတြအားလံုးကို မူစလင္ (Muslim) က ၀ါးမ်ိဳေတာ့မေလာက္ စိုးရိမ္ရတဲ့ အေျခေရာက္လုဆဲဆဲျဖစ္ျပီးမွ (၇၃၂) ခုႏွစ္မွာ နာမည္ေက်ာ္ တိုး (Tours) ပြဲမွာ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္းအထိေပါက္ေျမာက္ေနျပီျဖစ္တဲ့ မူဆလင္တပ္ေတြကို ဖရန္႕စ္ (France) ေတြက ႏိုင္လိုက္ပါတယ္။ ဒီလို တစ္ရာစုႏွစ္မွ်ေလာက္ လွူပ္ရွားတုိက္ခိုက္ရုံနဲ႕ ဗဒူအင္ (Bedouin) လူမ်ိဳးေတြဟာ တမန္ေတာ္ (Prophet) ရဲ႕ အားေပးစကားမွ်နဲ႕ အိႏၵိယနယ္စပ္က အတၱလႏၱိတ္သမုဒၵရာထိ က်ယ္ျပန္႕တဲ့ နယ္ေျမကို ရယူႏုိင္တာဟာ အံ့ၾသရမွာျဖစ္တယ္။ အခုအထိ ကမၻာမွာ ဒါေလာက္က်ယ္ျပန္႕တဲ့ အင္ပါယာမ်ိဳး မျမင္ေသးဘူးပါ။ အဲဒါအျပင္ သူတို႕သိမ္းယူတဲ့ ေနရာတုိင္းမွာ သူတို႕အယူကို လူေတြအမ်ားၾကီးက ေျပာင္းယူလာၾကတာကိုလဲ ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလုိေအာင္ပြဲေတြအၾကာအရွည္ တည္ျမဲတယ္လို႕ေတာ့ မဆိုႏိုင္ပါ။ တမန္ေတာ္ (Prophet) ရဲ႕အယူကို ဆက္လက္ခံယူတယ္ဆိုေပမယ့္ အာရပ္လက္ေအာက္က လြတ္လပ္ေရးရခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံေတြရွိပါတယ္။ စပိန္မွာဆိုရင္ အႏွစ္ (၇၀၀) ေက်ာ္ၾကာေအာင္ တုိက္ၾကျပီးမွ ခရစ္ယာန္ အယူရွိသူေတြက ကြ်န္းဆြယ္တစ္ခုလံုးကို ျပန္ရပါတယ္။ ေရွးအက်ဆံုး ယဥ္ေက်းမႈ စတင္ထြန္းကားတဲ့ မက္ဆိုပိုေတးမီးယား နဲ႕ အီဂ်စ္ မွာလိုပဲ အာရပ္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ ေျမာက္အာဖရိက ကမ္းေျခတစ္ေလွ်ာက္မွာလည္း ဒီအတိုင္းပဲေတြ႕ရတယ္။ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈသစ္ဟာ အဲဒီေနာက္ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မလြဲဧကန္ ဆက္လက္ျပန္႕ႏွံ႕ခဲ့ပါတယ္။ စတင္ထြန္းကားရာေဒသကေန အမ်ားၾကီးေ၀းကြာတဲ့ အရပ္ေတြကို ေရာက္သြားျပီး အာဖရိကနဲ႕ အာရွအလယ္ပိုင္း ေတြမွာ ယံုၾကည္သူ သန္းေပါင္းမ်ားစြာရွိသလို ပါကစၥတန္ နဲ႕ အိႏၵိယေျမာက္ပိုင္း၊ ျပီးေတာ့ အင္ဒိုနီးရွားမွာ ပိုလိုေတာင္မ်ားေသးတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားဆိုရင္ အားလံုးေပါင္းစပ္မိေအာင္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈက ေဆာင္ရြက္ေပးပါတယ္။ အိႏၵိယလုိ တိုက္ၾကီးတစ္တုိက္နီးပါး ၾကီးမားက်ယ္ျပန္႕တဲ့ေနရာမွာေတာ့ ဟိႏၵဴ၊ မူဆလင္ ပဋိပကၡဟာ ညီညြတ္ေရးရဖို႕ အၾကီးဆံုးအဟန္႕အတားျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
မုဟမၼဒ္ကို လူ႕သမိုင္းမွာ ၾသဇာအရွိဆံုးလို႕ အကဲျဖတ္ဖို႕ ခက္မေနဘူးလားလို႕ ေမးစရာရွိပါတယ္။ တျခားကိုးကြယ္ယံုၾကည္စရာ ဘာသာတရားေတြလိုပဲ အစၥလာမ္တရားက ယံုၾကည္သူေတြရဲ႕ ဘ၀လမ္းေၾကာင္းကို ေကာင္းေကာင္းထိန္းခ်ဳပ္ထားႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ေၾကာင့္ပဲ ဒီစာအုပ္မွာ ဘာသာတရားေခါင္းေဆာင္ေတြကို ထိပ္တန္းကတင္ထားရတာျဖစ္ပါတယ္။ အၾကမ္းအားျဖင့္ ခရစ္ယာန္သာသနာ၀င္ လူဦးေရက မူစလင္လူဦးေရထက္ ႏွစ္ဆေလာက္မ်ားေနတယ္ဆိုေပမယ့္ မုဟမၼဒ္က ေယရွူ (Jesus) ထက္သာတယ္ေျပာရင္ လြယ္လြယ္ကူကူ ေျပာၾကတယ္၊ ဟုတ္ပါ့မလားလုိ႕ ေမးစရာျဖစ္တယ္။ ဒီဘက္ကျပစရာ အေရးပါတဲ့ အေၾကာင္းအခ်က္ ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ ပထမတစ္ခ်က္က အစၥလာမ္ ျပန္႕ပြားဖို႕ မုဟမၼဒ္တာ၀န္ယူပံုက ခရစ္၀ါဒျပန္႕ဖို႕ ေဂ်စပ္ (Jesus) တာ၀န္ယူျပီးေဆာင္ရြက္ပံုထက္ အမ်ားၾကီးထိေရာက္ပါတယ္။ လူဓေလ့ လူ႕စရုိက္ဆိုင္ရာ ပဓာန သေဘာတရားေတြမွာ ခရစ္ယာန္အယူ၀ါဒက ဂ်ဴး၀ါဒီ (Judaism) နဲ႕ျခားနားသမွ်ကို ဖြင့္ဆိုေဟာေျပာရာမွာ ေဂ်စပ္ကတာ၀န္ခံ ေဟာေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခရစ္ယာန္က်မ္းကို အရင္းမူလက်နေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ျပီး ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစတာ ဓမၼသစ္ (New Testament) ရဲ႕ အခန္းေပါင္းမ်ားစြာကိုေရးတာ၊ မူလဂ်ဴး၀ါဒနဲ႕ ပိုျပီးျပန္လည္ေပါင္းစပ္မိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးတာ စိန္ေပါလ္ (St. Paul) ျဖစ္ပါတယ္။
အစၥလာမ္ရဲ႕ က်မ္းစာပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႕ အရင္းမူလက်င့္၀တ္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေဟာေျပာသူက မုဟမၼဒ္ျဖစ္တယ္။ အယူ၀ါဒသစ္ကို ေရွးအယူနဲ႕ညွူိေပးတဲ့ ေနရာမွာလဲ ေရွ႕ေဆာင္ျဖစ္တယ္။ အစၥလာမ္ယံုၾကည္မႈ က်င့္စဥ္ကို တီထြင္သူလဲျဖစ္တယ္။ မူဆလင္ က်မ္းစာျဖစ္တဲ့ ကိုရန္ (Koran) ဆိုတာကလဲ အထက္ေကာင္းက ႏွူိးေဆာ္တဲ့အတိုင္း ေျပာတာပဲလို႕ သူကိုယ္တိုင္ဖြင့္ဟေျပာျပီးေတာ့ ေဟာေျပာသမွ်ကို အစီအစဥ္က်နေအာင္ ေရးေပးသူလဲျဖစ္တယ္။ ေျပာသမွ်ကို အမွားအယြင္း နည္းႏိုင္သမွ်နည္းေအာင္ မုဟမၼဒ္ အသက္ထင္ရွားရွိစဥ္ကပဲ ေရးသားကူးယူၾကျပီး မုဟမၼဒ္ကြယ္လြန္ျပီး မၾကာမီမွာပဲ မူရင္းမူမွန္ဆိုတဲ့ က်မ္းအေနအထားေရာက္ေအာင္ ေရးသားခဲ့ျပီးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုရန္ဟာ မုဟမၼဒ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚနဲ႕ ဆိုဆံုးမခ်က္ေတြကို အမွန္အကန္ဆံုးေဖာ္ျပတယ္။ သူ႕ႏွူတ္ျမြက္စာကားေတြအတိအက်ျဖစ္တယ္လို႕ဆိုရပါမယ္။ ခရစ္ေတာ္ (Jesus Christ) ရဲ႕စကားကို အတိအက် မွတ္သားခ်က္မက်န္ခဲ့ပါ။ မူစလင္ေတြမွာ ကိုရန္ဟာ အေရးပါအရာေရာက္သလို ခရစ္ယာန္သာသနာ၀င္ေတြမွာလဲ သမၼာက်မ္း (Bible) ဟာအရာေရာက္ပါတယ္။ ကိုရန္ကို အရင္းမူလျပဳျပီး မုဟမၼဒ္ရဲ႕ၾသဇာၾကီးမားပံုဟာ ခရစ္ယာန္သာသနာမွာ ေဂ်စပ္ခရစ္ နဲ႕ စိန္ေပါလ္ႏွစ္ဦးေပါင္းရဲ႕ ၾသဇာၾကီးမားပံုထက္ပိုပါတယ္။ သာသနာသက္၀င္ ယံုၾကည္မႈအဆင့္နဲ႕ေျပာရရင္ သမိုင္းမွာ မုဟမၼဒ္ရဲ႕ လူသားမ်ားအေပၚမွာ လႊမ္းမိုးမႈဟာ ေဂ်စပ္လႊမ္းမိုးတာနဲ႕ အဆင္တူျဖစ္မယ္ ထင္ပါတယ္။
အဲဒါထက္ပိုတာရွိေသးတယ္ (ေဂ်စပ္နဲ႕မတူတဲ့) မုဟမၼဒ္ဟာ ယံုၾကည္မႈေခၚင္းေဆာင္ျဖစ္သလို လူမႈေခၚင္းေဆာင္လည္းျဖစ္တယ္။ အာရပ္ေတြရဲ႕ နယ္ေျမသိမ္းယူ ေအာင္ျမင္သူေတြမွာ သူကေနာက္က တြန္းအားလို႕ဆိုရပါမယ္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ ၾသဇာအၾကီးဆံုးႏုိင္ငံေရး ေခၚင္းေဆာင္ျဖစ္ပါတယ္။
အဖိုးတန္တဲ့ သမိုင္းျဖစ္စဥ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြထဲမွာ ေနာက္ကၾကိဳးကိုင္ျပီး စီမံခန္႕ခြဲတဲ့ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္မပါေပမယ့္လဲ သူ႕အလိုအေလွ်ာက္ျဖစ္သြားမယ္ဆိုတာမ်ိဳး ရွိတတ္ပါတယ္။ (ဥပမာ) ဆိုင္မြန္ေဗာ္လီးဗား (Simon Boliviar) လို လူမ်ိဳးေမြးဖြားေပၚေပၚက္ထြက္မလာေပမယ့္လည္း ေတာင္အေမရိက ကိုလိုနီေတြဟာ စပိန္လက္ေအာက္ကထြက္ျပီး လြတ္လပ္ေရးရၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အာရပ္ေတြ နယ္ပယ္အမ်ားၾကီးသိမ္းႏုိင္တာမွာေတာ့ ဒီလိုေျပာလို႕မရႏုိင္ပါ။ မုဟမၼဒ္မေပၚခင္ကလဲဒါမ်ိဳးမရွိခဲ့ဖူးဘူး။ သူမပါဘဲနဲ႕ ဒါမ်ိဳးျဖစ္မယ္လုိ႕ အေၾကာင္းျပစရာမရွိပါ။ လူသမိုင္းမွာ ႏွူိင္းယွဥ္စရာ တစ္ခုေတာ့ရွိဖူးပါတယ္။ တစ္ဆယ့္သံုးရာစုႏွစ္မွာ မြန္ဂုိ (Mongols) ေတြ နယ္ေျမအမ်ားၾကီးတိုက္ခုိက္ သိမ္းပုိက္ႏုိင္ခဲ့တာဟာ အရင္းခံၾကီးၾကပ္ေဆာ္ၾသတဲ့ ဂ်င္ဂ်စ္ခန္း (Genghis Khan) ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ နယ္ေျမက်ယ္ျပန္႕တာက အာရပ္ေတြထက္ ပိုက်ယ္ျပန္႕ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၾကာရွည္မတည္ပါ။ အခုဆုိရင္ ဂ်င္ဂ်စ္ခန္း မေပၚမီကေနျမဲျဖစ္တဲ့ ဇာတိအရပ္မွာပဲ မြန္ဂိုေတြေနၾကပါတယ္။ အာရပ္ပိုင္ဆိုင္အုပ္စီးပံုနဲ႕ သိပ္ကြာျခားပါတယ္။ အီရတ္ (Iraq) ကေန ေမာ္ရုိကို (Morocco) အထိ အာရပ္ႏုိင္ငံေတြဟာ သံၾကိဳးကြင္းဆက္လုိ ဆက္ေနပါတယ္။ အစၥလာမ္အယူတစ္ခုတည္းေၾကာင့္ ဆက္ေနတာမ်ိဳးမဟုတ္ပါ။ အာရပ္ဘာသာစကား၊ အာရပ္သမိုင္းေနာက္ခံ၊ အာရပ္ဓေလ့ေတြပါ အားလံုးေပါင္းစပ္ယွက္တြဲေနပါတယ္။ မူစလင္အယူ၀ါဒမွာ ကိုရန္ (Koran) က အခရာျဖစ္ေနေတာ့ ကိုရန္ကိုေရးထားတဲ့ ဘာသာစကားဟာ အာရပ္ျဖစ္တာနဲ႕ပဲ အာရပ္ေဒသိကစကား (Dialects) ေတြကို ျပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္တစ္ေထာင့္သံုးရာအတြင္းမွာ တစ္နယ္နဲ႕တစ္နယ္ စကားေျပာမေပါက္ေအာင္၊ ပြားမ်ားမလာေအာင္ ဟန္႕တားျပီးျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ အာရပ္နယ္ေတြမွာ အခ်င္းခ်င္းကြဲျပားျခားနားမႈေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါေလာက္နဲ႕လည္းမ်က္စိမလည္ပါနဲ႕၊ သူတို႕မွာ အျမဲရုိင္းပင္းညီညြတ္ရမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ၾကီးတစ္ခုအျမဲရွိေနပါတယ္။ ဥပမာ အီရန္(Iran) နဲ႕ အင္ဒိုနီးရွား (Indonesia) ႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးဟာ အစၥလာမ္အယူတူျပီး ေရနံအထြက္လဲတူေပမယ့္ ၁၉၇၃-၇၄ ေဆာင္းရာသီေရနံမထုတ္ဘဲထားတာမွာ အာရပ္ႏုိင္ငံအားလံုးပါတယ္။ အာရပ္ႏုိင္ငံေတြကသာ ဒီကိစၥကိုလုပ္တာျဖစ္တယ္။ အဲဒါမေတာ္တဆ တုိက္ဆိုင္တယ္မထင္ပါနဲ႕။
အာရပ္ေတြရဲ႕ ခုနစ္ရာစုႏွစ္က တုိက္ခုိက္သိမ္းသြင္းစစ္ဟာ လူ႕သမိုင္းမွာ အခုထိ အရာေရာက္တုန္းပဲဆိုတာ မေမ့ထုိက္ပါ။ ယံုၾကည္မႈနဲ႕ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို တြဲဖက္ေပးတဲ့ေနရာမွာ ဘယ္သူမွ မယွဥ္ႏုိင္ေအာင္ ေကာင္းမြန္ေအာင္ျမင္တယ္။ အဲဒါရဲ႕အရင္းခံက မုဟမၼဒ္ရဲ႕အစြမ္းျဖစ္လုိ႕ သူ႕ကို လူ႕သမိုင္းမွာ တန္ခိုးၾသဇာအၾကီးမားဆံုးပုဂၢိဳလ္လို႕မွတ္ယူရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
_
ေဒါက္တာသန္းထြန္း ျမန္မာျပန္ေသာ ေက်ာ္စြာ ၁ဝဝ စာအုပ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။
>>>စာႂကြင္း<<<
မူရင္းစာေရးဆရာ၏ လူပုဂၢိဳလ္မ်ား စီစဥ္ဆံုးျဖတ္ပံု
၁) ဘယ္အေျခခံနဲ႕ ဒီပုဂၢိဳလ္ဟာႀကီးျမင့္ လာရပါသလဲ
၂) ဒီလူရဲ႕ အစြမ္းနဲ႕လူေတြဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ားအက်ိဳးခံစားရသလဲ
၃) ဒီလူ႕ေက်းဇူးကို လူေတြဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ ခံစားရပါသလဲ။
အဲ့ဒီေမးခြန္းသံုးခုနဲ႕ပဲ လူေတြကို ပထမ ဒုတိယဆိုျပီး တန္းစီလိုက္တယ္။ အဲ့ဒီလိုုလုပ္ပံုကို ကြ်န္ေတာ္ႀကိဳက္တယ္။ ဒါပဲ သမိုင္းနည္းလမ္းက်တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာ္ႀကားတဲ့တျခားစာအုပ္ေတြ ျမန္မာဘာသာမျပန္မိဘဲ ဒီစာအုပ္က်ေတာ့မွ ျမန္မာဘာသာျပန္မိပါတယ္။
(ေဒါက္တာသန္းထြန္း အမွာစာမွ)
မူရင္း စာအုပ္မွ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားအစီအစဥ္မွ
၁။ မိုဟမၼဒ္
၂။ အိုင္းဆက္ နယူတန္
၃။ သခင္ေယရႈ ေဂ်စပ္ခရိုက္စ္
၄။ ဗုဒၶ
၅။ ကြန္ျဖဴးရွပ္
🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧
" နမားေဇဂြၽမ္အာ "
မြတ္စလင္မ္ တို႔သည္အပတ္စဥ္ေသာၾကာေန႕တိုင္း ဇိုဟ္ရ္ အခ်ိန္၌ နမာေဇဇိုဟ္ရ္ အစားနမာေဇဂြၽမ္အာ ကို ဖတ္႐ြတ္ၾကသည္။ ဤနမာဇ္ သည္တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္းဖတ္၍မရပါ ဂ်မာအသ္ ႏွင့္စုေပါင္းဝတ္ျပဳရသည့္ နမာဇ္ ျဖစ္သည္။ ရွီအာမဇ္ဟဘ္ ၏မိန႔္ရပ္တြင္ နမာေဇဂြၽမ္အာ သည္ ဝါဂ်ိဘ္ေဘသခ္ယီရီး ျဖစ္သည္။ ဆိုလို သည္မွာ မိုကလ္လဖွ္ သည္ဂြၽမ္အာေန႕၌ နမာေဇဇိုဟ္ရ္ သို႔မဟုတ္နမာေဇဂြၽမ္အာ ႏွစ္ထဲမွတစ္ခုကိုေ႐ြးခ်ယ္ဖတ္ ႐ြတ္ရမည္ ၊ ( ႏွစ္ခုထဲမွတစ္ခုမွမဖတ္လွ်င္မရပါ ) . သို႔ေသာ္ စြန္နီ တို႔က နမာေဇဂြၽမ္အာ ကိုမဖတ္မေနရ ဝါဂ်ိဘ္ ေဘအိုင္နီး အျဖစ္သတ္မွတ္ထားသည္။
နမာေဇဂြၽမ္အာ သည္ ႏွစ္ ရကအသ္ ရွိသည္။ မြတ္ၥသဟဘ္ ျဖစ္ေသာ ကိုႏူးသ္ ႏွစ္ခုရွိၿပီး ပထမ ရကအသ္ ၌ ရကူ မတိုင္မီဖတ္႐ြတ္ရၿပီး ဒုတိယ ရကအသ္ ၌ ရကူ အၿပီးတြင္ဖတ္ရသည္။ နမာဇ္ မတိုင္မီ ခြသ္ဗာ ႏွစ္ခုကို ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ ကဖတ္ရမည္မွာ ဝါဂ်ိဘ္ ျဖစ္သည္။ နမာေဇဂြၽမ္အာ ၏ဖတ္႐ြတ္ပုံ အစဥ္လိုက္မွာ - သက္ၠဗီရသြလ္အဲဟ္ရာမ္ - ဟမ္ဒ္ - စူရာ - ကိုႏူးသ္ - ရကူ - စဂ်္ဒါ ႏွစ္ခု ~ ဟမ္ဒ္ - စူရာ - ရကူ - ကိုႏူးသ္ - စဂ်္ဒါ ႏွစ္ခု - သရွ္ဟြဒ္ ႏွင့္ စလာမ္ တို႔ျဖစ္သည္။
ဂြၽမ္အာ ဆိုသည့္အမည္ျဖင့္ေခၚေဝၚမႈမျပဳခင္အရင္က အန္ဆြာရ္ တို႔ကထိုေန႕ကို ( ေယာင္မြလ္အ႐ူဗာ ) ဟုေခၚ ဆိုခဲ့ၾကသည္။ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ) ၏ ဟိဂ်္ရသ္ ခရီးတြင္ (တမန္ေတာ္(ဆြ) ၏ၿမိဳ႕) သို႔မဟုတ္ (မဒီနသြန္ နဗီ) သို႔မေရာက္မီ ယပ္ၥရိဗ္ ဆိုသည့္ေနရာတြင္စတင္ေခၚေဝၚခဲ့သည္။ ကဗာ ဆိုသည့္ေနရာတြင္တစ္ေထာင့္နား ခ်ိန္ အလီယိဗ္ေနအဗီသြာလိဗ္(အစ) ႏွင့္ မြတ္စလင္မ္ အခ်ိဳ႕လည္းေရာက္ရွိလာခဲ့၏။
တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) သည္ ကဗာ ဆိုသည့္ေနရာသို႔ တနလၤာေန႕တြင္ေရာက္ရွိခဲ့သည္ ၊ ၾကာသပေတးေန႕အ ထိ၎ ကဗီလာ ရွိလူမ်ားႏွင့္ နမားဇ္ ဖတ္ခဲ့ၿပီး ၎တို႔ႏွင့္အတူ အစၥလာမ့္ ပထမဆုံး မပ္ၥဂ်ိဒ္ ကိုတည္ေဆာက္ ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ဂြၽမ္အာ ေန႕တြင္ မဒီနာ ဘက္သို႔ခရီးဆက္ခဲ့ၿပီး ရာႏူနာ ဆိုသည့္ေနရာ၌ မဒီနာ လူထုႏွင့္အ တူပထမဆုံး နမားေဇဂြၽမ္အာ ကိုဖတ္႐ြတ္ခဲ့သည္။
ထို႔ေနာက္ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) သည္ ကဗာ ဆိုသည့္ေနရာသို႔ျပန္လာၿပီး အလီ(အစ) ၊ ဖွာေသြမာဇဲဟ္ရာ ႏွင့္ မိမိ၏ေနာက္လိုက္အခ်ိဳ႕အားေစာင့္ႀကိဳေနခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစၿပီး တမန္ေတာ္ျမတ္ (ဆြ) သည္မိမိဘဝေနာက္ ဆုံးအခ်ိန္အထိ နမားေဇဂြၽမ္အာ ကို မြတ္စလင္မ္ တို႔၏အပတ္စဥ္ဝတ္ျပဳျခင္းအေနႏွင့္ဖတ္႐ြတ္ခဲ့သည္။
ရွီအာ တို႔၏ နမားေဇဂြၽမ္အာ.....
ရွီအာ တို႔၏ ဖွစ္ကာ ၌ နမားေဇဂြၽမ္အာ သည္ေအမာမ္ေမမာအ္စူမ္ အတြက္သီးသန႔္ျဖစ္ၿပီး ေအမာမ္မွလြဲ၍အ ျခားသူမ်ားဦးမေဆာင္သင့္ ဟုယုံၾကည္ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ပါေသာေၾကာင့္ ေအမာမ္ မရွိသည့္အခ်ိန္တြင္ နမားေဇ ဂြၽမ္အာ ကိုမဖတ္ခဲ့ၾကေခ်။ ေအမာမ္မာ့အ္စူမ္ မ်ားသာလုပ္ခြင့္ရွိေသာ စာရင္းထဲတြင္ရွိေနခဲ့သည္ ၊ ထိုးစစ္ဆင္ ျခင္း ( မိမိတို႔ဘက္မွစတင္စစ္ေၾကျငာျခင္း ) အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းဖြဲ႕စည္းျခင္း စသည္တို႔ကဲ့သို႔ျဖစ္သည္ ၊ ေရွးယ ခင္ဖွစ္ကာပညာရွင္မ်ားသည္ေဖၚျပပါကိစၥမ်ားကို ေအမာမ္ေမမာ့အ္စူမ္ သက္ရွိထင္ရွားမရွိခ်ိန္မျပဳလုပ္သင့္ေသာ ကိစၥမ်ားဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။
ဆဖွဝီ အစိုးရဖြဲ႕စည္းျဖစ္ေပၚလာျခင္းသည္ ပထမဆုံး ရွီအာ အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္။ မာ့အ္စူမ္ မ်ားႏွင့္ သာသက္ဆိုင္သည္ဟူသည့္ ဖွကီးဟ္ ပညာရွင္တို႔အားအျမင္သစ္မ်ားျဖစ္ေပၚလာေစရန္ အစပ်ိဳးလိုက္ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ အီရတ္ မွထိပ္သီး ဖွစ္ကာပညာရွင္ ရွိခ္အစ္ၺရာဟိမ္ကသြီဖွီး သည္ ေအမာမ္ ၏ဂိုင္ဘသ္ ကာလတြင္ အစိုးရဖြဲ႕စည္းျခင္းသည္ မလုပ္အပ္သည့္ ကိစၥဟုယုံၾကည္ထားၿပီး ၎သည္ေအမာမ္ေမမာ့အ္စူမ္ ၏အမိန႔္ျဖင့္ သာျပဳလုပ္နိုင္သည္ဟုဆိုကာ ဆဖွဝီ အစိုးရႏွင့္ပူးေပါင္းျခင္းကိုတားျမစ္ခဲ့သည္။ ၎ႏွင့္ဆန႔္က်င္ဘက္၌ဖွကီးဟ္ ပညာရွင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဂ်ဘ္လ္အာမိလ္ ၎၏အႀကီးအကဲ ရွိခ္အလီကြရ္ကီး တို႔သည္ ဆဖွဝီ တို႔၏ကမ္းလွမ္း ခ်က္ကိုလက္ခံၿပီး အီရန္ သို႔လာေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ရွီအာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအတြက္လိုအပ္သည္မ်ားကို အေကာင္အ ထည္ေဖၚေဆာင္႐ြက္ရာ အလီကြရ္ကီး သည္ ဆဖွဝီ အစိုးရအဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕ေစေရးအတြက္ ဖွစ္ကာ အခ်ိဳ႕ ကို နဇဲရ္ အျမင္သစ္မ်ားေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ နမားေဇဂြၽမ္အာ ဖတ္ရန္ ဂ်ာယိဇ္ ျဖစ္သည္ဟူေသာအခ်က္သည္ထို ေျပာင္းလဲမႈတြင္အလြန္အေရးပါေသာ ဖွစ္ကာ အျမင္ျဖစ္သည္။.
ရွီအာ မ်ားအၾကား ပီျပင္စြာ အကာမာ မျဖစ္ခဲ့ေသာ ၎ နမားေဇဂြၽမ္အာ သည္ အီရန္ ၏ရွီအာအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေအာက္တြင္ အစၥလာမ္မစ္ ေတာ္လွန္ေရးကာလအထိပုံမွန္ဆိုသလို အကာမာ ျဖစ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ား တြင္သာ မ်ားေသာအားျဖင့္ရွိခဲ့ၿပီးအျခားေသာေနရာမ်ား အထူးသျဖင့္ နဂ်ဖွ္ ၌ေရွးယခင္ကာလမ်ားတစ္ေလွ်ာက္ မရွိခဲ့ေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။
နမားေဇဂြၽမ္အာ ပုံမွန္ပီျပင္စြာ အကာမာ ျဖစ္လာျခင္းႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ရွီအာ တို႔၏သမိုင္းတြင္ေလ့လာမည္ဆိုပါ မူ အီရန္ ၏ အစၥလာမ္မစ္ ေတာ္လွန္ေရးသမိုင္းေၾကာင္း၌ ေလ့လာရမည္ျဖစ္သည္။ ႐ူဟြလႅာခိုမိုင္နီ သည္ အီရန္ ၏ၿမိဳ႕႐ြာအႏွံ႕အျပားတြင္ ၎ကိုရွင္သန္ျပန႔္ပြားေအာင္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ၎ (ဂြၽမ္အာ) မွ သာသနာ့အသိပ ညာမ်ား၊ နိုင္ငံေရးႏွင့္ ဝလီေယဖွကီးဟ္ တို႔ႏွင့္ပတ္သက္သည္မ်ားကိုျပန႔္ပြါးေအာင္လုပ္ခဲ့သည္။ သို႔ပါ၍ ေအမာမ္ ေမဂြၽမ္အာ မ်ားကို ဝလီေယဖွကီးဟ္ ဘက္မွ တိုက္ရိုက္ခန႔္အပ္ၿပီး ဝလီေယဖွကီးဟ္ ၏ရႈ႕ေထာင့္အျမင္မ်ားကိုပါ တင္ျပၾကသည္။ ခြသ္ဗာ ႏွစ္ခု၌ ပထမတစ္ခုတြင္ သာသနာဆိုင္ရာႏွင့္ေနာက္တစ္ခုတြင္ နိုင္ငံေရးဆိုင္ရာမ်ားကို ဖတ္ရ မည့္ စြႏၷသ္ သည္လည္းျဖစ္တည္လာခဲ့သည္။
နဂ်ဖွ္ တြင္ပထမဦးဆုံး ဂြၽမ္အာ ကို စိုင္ယိဒ္မြတ္က္သဒီ ၏ဖခင္ စိုင္ယိဒ္မိုဟမၼဒ္ဆြာဒိက္ဆဒ္ရ္ မွၿပီးခဲ့သည့္ရာစု ႏွစ္ကစတင္ခဲ့သည္။ ဆဒ္ဒါမ္ ၏တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ကူဝိတ္ က်ရႈံးၿပီးေနာက္ပိုင္း သူသည္နိုင္ငံေရးအေျခအေန ကိုေကာင္းစြာအသုံးခ်ၿပီး သာသနာေရာင္ထြန္းလင္းရန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္၊ အီရတ္ ရွိ ရွီအာတို႔ႏွင့္ ရွီအာနိုင္ငံေရးအ သြင္တစ္ခုကို အေျခက်ေစရန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္ ။ ယခုလက္ရွိတြင္လည္း နဂွဖွ္ ႏွင့္ ကဲရ္ဘလာ တြင္ နမားေဇ ဂြၽမ္အာ သည္ အီရန္ ႏွင့္ယွဥ္လွ်င္အားနည္းေနေသးသည္။ နိုင္ငံေရးအရၾကည့္မည္ဆိုလွ်င္လည္း အလြန္အား နည္းေနေသးသည္ အီရန္ ကဲ့သို႔တစ္စည္းတစ္လုံးတည္းညီၫြတ္စြာ ရပ္တည္နိုင္သည့္အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳးမ ေပၚေပါက္ေသးပါ။
ထိုကဲ့သို႔အေျခအေနအရပ္ရပ္အၾကား နမားေဇဂြၽမ္အာ သည္ ရွီအာဖွစ္ကာ ၌ဆက္လက္၍ခပ္ယဲ့ယဲ့အေနအထား တြင္သာရွိေနသည္။ ရွီအာဖွစ္ကာ ပညာရွင္အႀကီးအကဲအေတာ္မ်ားမ်ားမွာလည္း ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ မ်ားႏွင့္ပီ ျပင္က်ယ္ျပန႔္စြာပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္နိုင္သည့္အေျခအေနမရွိ ၊ ေဆာင္႐ြက္လႈပ္ရွားနိုင္သည္တို႔မွာစည္းေဘာင္အ မ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္အတားအဆီး အတိုင္းအတာအမ်ိဳးမ်ိဳးအၾကားရွိေနၿပီး ၿခဳံငုံ၍သာ ဝလီေယဖွကီးဟ္ အျဖစ္ထမ္းေဆာင္ ရပ္တည္ေနၾကရသည္။ နမားေဇဂြၽမ္အာ ကိုဦးေဆာင္မႈျပဳမေပးၾကပါ ၊ ရွီအာတို႔၏နိုင္ငံေရးအေျခအေနမ်ားအရ နဂ်ဖွ္ မွာေရာ ကြမ္း မွာပါ မရာေဂ့်အ္သက္ၠလီးဒ္ တို႔သည္ နမားေဇဂြၽမ္အာ ကိုကိုယ္တိုင္ဦးေဆာင္ဖတ္႐ြတ္ေပး ျခင္းမ်ိဳးမရွိပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္လည္း ဟာဇီရ္ - ေရာက္ရွိလာျခင္းမ်ိဳးမရွိပါ။
ဖတ္႐ြတ္သည့္အေနအထား.....
ဦးစြာျပင္ဆင္ရန္လိုအပ္ခ်က္မ်ား
اအကယ္၍ ကြင္းျပင္ကဲ့သို႔ေနရာမ်ိဳးတြင္ဖတ္မည္ဆိုပါက မ်ားေသာအားျဖင့္ မို႔ဟ္ရ္ ႏွင့္ ဂ်ာနမားဇ္ အျပင္ဖိနပ္ ထည့္ရန္အိတ္မ်ားကိုပါယူေဆာင္လာၾကရသည္။ အီရန္ မွလြဲၿပီးအျခားနိုင္ငံမ်ား၌ ဖိနပ္ ႏွင့္ဖိနပ္အိတ္မ်ားကို နမားဇ္ တန္းစီသည့္ေနရာအထိယူမလာၾကပါ ၊ မပ္ၥဂ်ိဒ္ အျပင္ဘက္ေလွကားႏွင့္ ဖိနပ္ခြၽတ္ ေနရာမ်ားတြင္သာ ထားခဲ့ၾကသည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ က်ာဒဲရ္ - ေျခဆုံးေခါင္းဆုံးလုံၿခဳံသည့္ ၿခဳံထည္ - ဖင့္သာလာေရာက္ရ သည္။
ခြသ္ဗာ မ်ား.....
နမားေဇဂြၽမ္အာ သည္ပထမ ခြသ္ဗာ ျဖင့္အစျပဳၿပီး နမားဇ္ဂိုဇားရ္ အားလုံးသည္ ခြသ္ဗာ ႏွစ္ခုစလုံးကိုၿငိမ္သက္ စြာနားေထာင္ရမည္ျဖစ္သည္။ ခြသ္ဗာ မ်ားကို ခသြီးေဗဂြၽမ္အာ မွ နမားဇ္မတိုင္မီဖတ္႐ြတ္မည္မွာ ဝါဂ်ိဘ္ ျဖစ္၏။ ခြသ္ဗာ မ်ားၿပီးဆုံးသြားခ်ိန္တြင္ နမားဇ္ ကိုစတင္မည္ျဖစ္သည္။
နမားေဇဂြၽမ္အာ သည္ နမားေဇဇိုဟ္ရ္ အစားဖတ္သည့္အေလွ်ာက္ ခြသ္ဗာ ႏွစ္ခုသည္ နမားေဇဇိုဟ္ရ္၏ပထမ ႏွစ္ ရကအသ္ အစားဖတ္ျခင္းျဖစ္ၿပီး နမားေဇဂြၽမ္အာ ႏွစ္ ရကအသ္ သည္ နမားေဇဇိုဟ္ရ္ ၏ ဒုတိယ ႏွစ္ ရကအသ္ အစားဖတ္႐ြတ္ျခင္းမည္၏။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ခြသ္ဗာ ဖတ္သူႏွင့္ ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ သည္တစ္ဦး တည္းျဖစ္သည္။
ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ မွ ခြသ္ဗာ ဖတ္႐ြတ္ေနခ်ိန္၌ နမားဂိုဇားရ္ တို႔က ခြသ္ဗာ ကိုနားေထာင္ရမည္မွာ ဝါဂ်ိဘ္ျဖစ္ သည္။ ခြသ္ဗာ ဖတ္႐ြတ္ေနစဥ္စကားေျပာျခင္းသည္ မက႐ူ ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္စကားေျပာေနျခင္းေၾကာင့္ ခြသ္ ဗာ ကိုၾကားနာရန္အတားအဆီး ျဖစ္သည့္အတြက္ တိတ္ဆိတ္ၿငိမ္သက္ေနရမည္ျဖစ္၏။ ထိုနည္းတူစြာ ခြသ္ဗာ ဖတ္႐ြတ္ေနစဥ္ မြတ္ၥသဟဘ္နမားဇ္ မ်ား ၊ စာအုပ္ ၊ သတင္းစာဖတ္႐ြတ္ျခင္းႏွင့္ ခြသ္ဗာ ကိုၾကားနာရန္အတြက္ အတားအဆီးျဖစ္မည့္အျခားမည္သည့္အလုပ္မဆိုလုပ္ေဆာင္ျခင္းသည္ ရွရ္အီး ႏွင့္ဆန႔္က်င္သည္။
အကယ္၍တစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ ေနာက္က်၍ပထမ ခြသ္ဗာ သို႔မဟုတ္ႏွစ္ခုစလုံးကိုမမွီေတာ့ပါကလည္း နမားေဇဇိုဟ္ရ္ အစား နမားေဇဂြၽမ္အာ ကိုဖတ္႐ြတ္ျခင္းသည္ ဖွဇီးလသ္ ရွိသည္။
ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ သည္ပထမ ခြသ္ဗာ တြင္ သာသနာႏွင့္ေလာကုတၱရာ ကိစၥမ်ား တရားေဒသနာေတာ္မ်ား ကိုေဟာေျပာရမည္ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယ ခြသ္ဗာ ၌ျပည္တြင္းျပည္ပအေျခအေနမ်ားကို အစၥလာမ့္ရႈေထာင့္အျမင္မ်ား ႏွင့္တကြတင္ျပရမည္ျဖစ္သည္။ ခြသ္ဗာ ႏွစ္ခု၌ ပထမတြင္သာသနာေရး ဒုတိယတြင္နိုင္ငံေရးတစ္ခုစီခြဲေျပာရ မည္မွာ အီရန္အစၥလာမ္မစ္ ေတာ္လွန္ေရးၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ျပဌါန္းခဲ့သည္။
နမားဇ္.....
နမားေဇဂြၽမ္အာ သည္ႏွစ္ ရကအသ္ ရွိသည္ ၊ နီယသ္ လုပ္ၿပီးေနာက္ သကၠဗီးရသြလ္အဲဟ္ရာမ္ ( လက္ႏွစ္ဖက္ ကိုနားအထိျမႇေက္၍ အလႅာဟိုအကၠဘဲရ္ ) ဟုေျပာရမည္။ ထို႔ေနာက္ မာအ္မူမ္ - ေနာက္မွလိုက္ဖတ္သူမ်ား - သည္ဘာမွဖတ္စရာမလိုပါ ၊ ေအမာမ္ေမဂ်မာအသ္ မွ ဟမ္ဒ္ ႏွင့္ စူရာ ဂြၽမ္အာ သို႔မဟုတ္အျခား စူရာ တစ္ခုခု ကိုဖတ္႐ြတ္မည္ျဖစ္ၿပီး မာအ္မူမ္ မ်ားကတိတ္ဆိတ္စြာျဖင့္နားေထာင္ေနရမည္။.
ဟမ္ဒ္ ႏွင့္ စူရာဖတ္ၿပီးေနာက္ ကိုႏူးသ္ ဖတ္ရမည္ ( လက္ႏွစ္ဖက္ကိုျဖန႔္၍မ်က္ႏွာႏွင့္တတန္းတည္းထားၿပီးဒို အာတစ္ခုခုကိုဖတ္႐ြတ္မည္ျဖစ္သည္ ) ထို႔ေနာက္ ဆလဝါးသ္ ဖတ္ရမည္။
ကိုႏူးသ္ ၿပီးေနာက္ ရကူအ္ သြားရမည္ ၊ ဆိုလိုသည္မွာခါးကိုကိုင္းၫႊတ္ၿပီးလက္ႏွစ္ဖက္ကို ဒူးေခါင္းမ်ားသို႔တင္ ထားကာ ၎ ဇစ္ကီရ္ «سُبْحانَ رَبّیَ العَظیمِ وَ بِحَمْدِه» သို႔မဟုတ္ «سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله» ကိုဖတ္႐ြတ္ရမည္။
ထို႔ေနာက္ ရကူအ္ မွထ၍ စပ္ဂ်ဒါ ႏွစ္ႀကိမ္သြားရမည္ ( နဖူးကို မိုဟ္ရ္ ေပၚတြင္ခ်ၿပီး ) ၎ ဇစ္ကီရ္ «سُبْحانَ رَبِّیَ الاَعلی وَ بِحَمْدِه» သို႔မဟုတ္ «سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله» ကိုဖတ္႐ြတ္ရမည္။
စပ္ဂ်ဒါ မ်ားၿပီးေနာက္မတ္တပ္ျပန္ရပ္ၿပီး ေအမာမ္ေမဂ်မာအသ္ မွ ဟမ္ဒ္ ႏွင့္ စူရာ မိုနာေဖွကူးန္ သို႔မဟုတ္အ ျခားစူရာတစ္ခုခုကိုဖတ္႐ြတ္မည္ျဖစ္သည္ ၊ မာအ္မူမ္ မ်ားကၿငိမ္သက္စြာနားေထာင္ေနရမည္။ .
ဤ ရကအသ္ ၌ ဟမ္ဒ္ ႏွင့္ စူရာ ၿပီးေနာက္ ရကူအ္ သြားရမည္ ရကူအ္ ၿပီးမွ ကိုႏူးသ္ ဖတ္ရမည္ ထို႔ေနာက္ စပ္ဂ်ဒါ ႏွစ္ႀကိမ္ျပန္သြားရမည္။
စပ္ဂ်ဒါ ႏွစ္ႀကိမ္ဖတ္ၿပီးေနာက္ သရွဟြတ္ၵ ထိုင္ၿပီး စလာမ္ ဖတ္ရမည္၊ ဆိုလိုသည္မွာလက္ႏွစ္ဖက္ကိုေပါင္ေပၚ တင္ပုဆစ္တုပ္ထိုင္၍၎ကို «اشهَدُ اَن لا اِلهَ الا اللهُ وَحدهُ لا شریکَ لَهُ، واشهدُ انٌ محمداً عبدُهُ وَ رَسُولُهُ، اللّهُمٌ صَلٌ علی محمَدٍ والِ مُحمٌد، السّلامُ عَلَیْکَ اَیُّها النّبیُّ وَ رَحمةُ اللهِ و برکاتُه، السّلامُ علیْنا و عَلَی عِبادِاللهِ الصّالِحین، السّلامُ علیْکُمْ وَ رحمةُ اللهِ و ببَرَکاتُه» ဖတ္႐ြတ္ရမည္။ ထို႔ေနာက္ နမားဇ္ ကိုအဆုံးသတ္ရမည္ျဖစ္သည္။
ေရဝါယသ္ မ်ားတြင္.....
က်မ္းျမတ္ကုရ္အာန္ စူရာ ဂြၽမ္အာ အာယသ္ ၉-၁၀ ၌ထိုသို႔ေဖၚျပထားသည္။ { အို အီမါန္သက္ဝင္ယုံၾကည္သူအေပါင္းတို႔ ဂြၽမ္အာ ေန႕ နမားဇ္အတြက္ အဇါန္ေပးေသာအခါအသင္တို႔သည္ အလႅာဟ္ အရွင္ျမတ္အားတသ သတိရရွိဖို႔ရာအေဆာတလ်င္ သြားၾကေလကုန္ ၊ အသင္တို႔၏ (လုပ္ငန္းေဆာင္ တာ) ေရာင္းဝယ္မႈတို႔ကိုစြန႔္လႊတ္ၾကေလကုန္ ၊ အသင္တို႔သိရွိၾကေသာ္ ၎သည္အသင္တို႔အတြက္အေကာင္း ဆုံးျဖစ္သည္။} { နမားဇ္ ဝတ္ျပဳမႈၿပီးေနာက္ သင္တို႔သည္ပထဝီေျမဝယ္အႏွံ႕အျပားသြားလာၾကလွ်က္ အရွင္၏ ေက်းဇူးေတာ္တည္းဟူေသာ ရိကၡာကိုရွာေဖြၾကေလကုန္ ၊ အလႅာဟ္ အရွင္ျမတ္အားမ်ားစြာသတိရၾကေလကုန္ သို႔မွသာအသင္တို႔သည္ ေအာင္ျမင္ၾကမည္ျဖစ္သတည္း။ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) သည္ နမားေဇဂြၽမ္အာကို ႏြမ္းပါးသူတို႔၏ ဟဂ်္ အျဖစ္မိန႔္ေတာ္မူ၏ ၊ အျပစ္ဂြန္နာ မ်ားကိုခြင့္လႊတ္ပလပ္ေပးမည့္ (အမလ္) ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း မိန႔္ဆိုထားသည္။ ေအမာမ္ မူစာကာဇင္မ္ (အစ) သည္ နမားေဇဂြၽမ္အာ အတြက္ ၾကာသပေတးေန႕မွစ၍ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈမ်ားျပဳလုပ္ေလ့ရွိသည္။
ေအမာမ္အလီ(အစ) မိန႔္ေတာ္မူ၏ - အစားအစာႏွင့္ေဆးဝါးတို႔သည္ အသင္တို႔အားထိုင္းမွိုင္းေလးလံေစမည္ ဆိုလွ်င္ နမားေဇဂြၽမ္အာ မတိုင္မီ၎တို႔အားစားသုံးျခင္းမွေရွာင္ၾကဥ္ပါေလ ၊ နမားေဇဂြၽမ္အာ ကိုလက္လြတ္ဆုံး ရႈံးမႈမွကာကြယ္နိုင္ရန္ျဖစ္သည္ ၊ ေအမာမ္ ဆြာဒစ္က္(အစ) မိန႔္ေတာ္မူသည္မွာ - တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ၏အဆ္ ဟားဗ္ မ်ားသည္ နမားေဇဂြၽမ္အာ အတြက္ၾကာသပေတးေန႕ ကတည္းကျပင္ဆင္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္ ၊ အ ဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဂြၽမ္အာ သည္ (အခ်ိဳ႕ေသာအလုပ္ကိစၥမ်ားေၾကာင့္) အခ်ိန္နည္းပါးမႈမ်ားရွိသည္။ စိုင္ယိဒ္မိုဟမၼဒ္ဂ်ဝါးဒ္ဂဲရ္ဝီ သည္ နမားေဇဂြၽမ္အာ ကို စူရာ ဂြၽမ္အာ ၏အေထာက္အထားအရ ဝါဂ်ိဘ္ေဘအိုင္နီ ဟုဆိုထားသည္။ ၎ႏွင့္ပတ္သက္၍ နမားေဇဂြၽမ္အာ အမည္ရွိစာအုပ္(သို႔) ကယားေမေသာင္ဟီးဒီးေယဟဖွ္သဲ စာအုပ္တို႔တြင္ေလ့လာနိုင္သည္။
ထိုနည္းတူစြာ စိုင္ယိဒ္သြိုင္ယိဘ္ဂ်ဇါယိရ္ရီ သည္ မိမိ၏ ေရစာလာတြင္ اللمعه الساطعه فی التحقیق الصلاه الجمعه، အမည္ျဖင့္နမားေဇဂြၽမ္အာ ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးအေထာက္အထားမ်ားႏွင့္တကြတင္ျပထားသည္ ၊ ဟစ္ဂ်ရီ ၁၃၇၄ ၌ ထိုစာအုပ္ကို နဂ်ဖွ္ တြင္ပုံႏွိပ္ခဲ့သည္။
အခ်ိဳ႕ေသာမိန႔္ရပ္မ်ား.....
နမားေဇဂြၽမ္အာ သည္ ဂ်မာအသ္ ႏွင့္သာဖတ္ရမည္ တစ္ဦးတည္း - ဖိုရာဒါ - ဖတ္ခြင့္မရွိပါ ၊ နမားေဇဂြၽမ္အာ ဖတ္ရန္အနည္းဆုံးငါးဦးရွိရမည္ ၊ ဆိုလိုသည္မွာ ေအမာမ္တစ္ဦးႏွင့္ မာအ္မူမ္ ေလးဦးရွိရမည္။
နမားေဇဂ်မာအသ္ တြင္လိုက္နာရမည့္မိန႔္ရပ္အားလုံးအတိုင္း နမားေဇဂြၽမ္အာ ၌လည္းလိုက္နာရမည္ျဖစ္သည္။
အဲဟ္ေလသရွိုင္ယို႔အ္ တြင္သတ္မွတ္ထားေသာနယ္နမိတ္အတြင္း နမားေဇဂြၽမ္အာ ႏွစ္ခုဖတ္ခြင့္မရွိပါ ၊ အ ေၾကာင္းမွာတစ္စုတစ္စည္းတည္း စည္းလုံးစြာဝတ္ျပဳမႈကိုရည္႐ြယ္ျခင္းျဖစ္သည္။ အကယ္၍ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕အတြင္း နမားေဇဂြၽမ္အာ မ်ားအသီးသီးခြဲ၍ဝတ္ျပဳမည္ဆိုပါက ကြဲျပားမႈမ်ားရွိေနမည္ျဖစ္ၿပီး မြတ္စလင္မ္ တို႔၏ႀကီးက်ယ္ မႈႏွင့္စည္းလုံးမႈသည္ ပေပ်ာက္သြားမည္ျဖစ္သည္။ ဂြၽမ္အာ ႏွစ္ခုအၾကားအနည္းဆုံး တစ္ ဖွရ္စခ္ အကြာအေဝးရွိ ရမည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ပါက ေနာက္က်ၿပီးစေသာ နမားေဇဂြၽမ္အာ သည္ ဘာသိလ္ ျဖစ္သည္။ .
သို႔ေသာ္ စြန္နီ မ်ားသည္ၿမိဳ႕တိုင္း၌ မပ္ၥဂ်ိဒ္ တိုင္းတြင္ နမားေဇဂြၽမ္အာ ဖတ္ၾကသည္ ၊ မပ္ၥဂ်ိဒ္ တိုင္းတြင္ စနဒ္ ရထားသူမွန္သမွ်ထို မပ္ၥဂ်ိဒ္ ၏ ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ စြန္နီ မ်ားသည္ နမားေဇဂြၽမ္အာ ကို ဝါဂ်ိဘ္ေဘအိုင္နီ ဟုသတ္မွတ္ထားသည္။ သို႔ေသာ္ ရွီအာမရာေဂ့်အ္ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေအမာမ္ ၏ ဂိုင္ဘသ္ ကာလတြင္ ဝါဂ်ိဘ္ေဘသခ္ယီးရီး အျဖစ္မိန႔္ၾကားထားသည္။စိုင္ယိဒ္မိုဟမၼဒ္ဂ်ဝါးဒ္ဂဲရ္ဝီ သည္ ဝါဂ်ိဘ္ေဘအိုင္နီး အျဖစ္သတ္မွတ္သည္ ၊ ဆိုလိုသည္မွာေသာၾကာေန႕တြင္ နမားေဇဇိုဟ္ရ္ အစား နမားေဇဂြၽမ္အာ ကိုမျဖစ္မေန ဖတ္ရမည္ျဖစ္သည္။ ၎မိန႔္ရပ္သည္ စူရာ ဂြၽမ္အာ ၌အရွင္ျမတ္ကရွင္းလင္းစြာတင္ျပထားသည္ဟုဆိုသည္။ ထို နည္းတူစြာ နမားေဇအီးဒ္ဒိုင္း ( ဖွိသ္ရ္ ႏွင့္ ကြရ္ဘာန္ ) ကိုလည္း ဝါဂ်ိဘ္ ျဖစ္သည္ဟုသူကဆိုထားသည္။
နမားေဇဂြၽမ္အာ တြင္ပထမ ရကအသ္ ၌ ဟမ္ဒ္ ၿပီးေနာက္ စူရာဂြၽမ္အာ ၊ ဒုတိယ ရကအသ္ တြင္ ဟမ္ဒ္ ၿပီး ေနာက္ စူရာမိုနာေဖွကူးန္ ဖတ္ရမည္မွာ မြတ္ၥသဟဘ္ ျဖစ္သည္။
ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ.....
ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ ဆိုသည္မွာ နမားေဇဂြၽမ္အာ ဦးေဆာင္ဖတ္ေပးသူကိုေခၚသည္၊ မ်ား ေသာအားျဖင့္ ခြသ္ဗာ ဖတ္သူႏွင့္ နမားေဇဂြၽမ္အာ ဖတ္သူသည္တစ္ဦးတည္းျဖစ္သည္။
နမားေဇဂြၽမ္အာ ၏နိုင္ငံေရးသေဘာတရား.....
ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ မ်ား၏ဆက္ႏြယ္မႈသည္ စစ္တပ္သဖြယ္ျဖစ္သည္ ၊ နိုင္ငံအတြင္းၿမိဳ႕႐ြာအသီးသီးအၾကားေဒ သတစ္ခုကိုဌါနခ်ဳပ္ပုံစံမ်ိဳးေ႐ြးခ်ယ္သတ္မွတ္ၿပီး ထိုဌါနခ်ဳပ္တြင္အသာလြန္ဆုံးသူတစ္ဦးအား အဓိက ေအမာမ္ ေမဂြၽမ္အာ အျဖစ္ခန႔္အပ္ထားရွိၿပီး အျခားၿမိဳ႕မ်ားမွ ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ မ်ားသည္သူ႕လက္ေအာက္တြင္ရွိရမည္ ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ ဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းသည္ ဝလီေယဖွကီးဟ္ ၏တိုက္ရိုက္အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေအာက္တြင္ရွိၿပီး နိုင္ငံအဝွမ္းရွိ ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ မ်ားအားလုံး၏ တာဝန္ပိုင္းမ်ားကို တိုင္တိုင္ပင္ပင္ႏွင့္ခ်ိတ္ ဆက္ေဆာင္႐ြက္ေစရန္အလို႔ငွာ ထိန္းကြပ္ေပးမည္ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ မ်ားကိုမိမိစိတ္သ ေဘာျဖင့္ စည္းဝါးလြတ္လုပ္ေဆာင္ေဟာေျပာခ်က္မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားၿပီးျဖစ္ကာ တူညီေသာအသိ သတိေပး သတင္းစကားမ်ားႏွင့္ ေဒသနာႏွိုးေဆာ္မႈမ်ားကို အခ်ိန္အခါအလိုက္လူထုအားတင္ျပနိုင္ရန္ျဖစ္သည္။ ၎စနစ္ သည္ စြန္နီ နိုင္ငံမ်ားတြင္က်င့္သုံးေနသည့္ ပုံစံႏွင့္အမ်ားအားျဖင့္တူသည္ဟုဆိုရမည္ ၊ ၎တို႔ အမာမ္ေမ ဂြၽမ္အာ မ်ား၏ ခြသ္ဗာ မ်ားကို ဝကဖွ္ ဝန္ႀကီးဌါနကစီစဥ္ေပးၿပီး ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ မ်ားက ဂြၽမ္အာခြသ္ဗာ တြင္ တင္ျပၾကသည္။
အီရန္ နိုင္ငံ၏ နမားေဇဂြၽမ္အာ.....
အီရန္ နိုင္ငံတြင္ သဲဟ္ရာန္ ၊ ကြမ္း ၊ မရွ္ဟဒ္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားရွိ နမားေဇဂြၽမ္အာ သည္အထူးအဓိကက်သည္။ အီရန္ ၏အျခားၿမိဳ႕အသီးသီး၌လည္း နမားေဇဂြၽမ္အာ ဖတ္႐ြတ္မႈရွိၿပီးမ်ားေသာအားျဖင့္ၿမိဳ႕တိုင္းရွိ မပ္ၥဂ်ိဒ္ေဒဂ်ာ ေမ့အ္ တြင္ဖတ္႐ြတ္ၾကသည္။
ဤနမားဇ္ သည္တစ္ပတ္လွ်င္တစ္ႀကိမ္ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ရွိ မြတ္စလင္မ္ မ်ားစုေဝးရာလည္းျဖစ္သည္။ အီရန္ ၏ အစၥလာမ့္ သမိုင္းတြင္ နမားေဇဂြၽမ္အာကို အလြန္အေလးထားသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ေဟာေျပာတင္ျပခ်က္မ်ား သည္ အစၥလာမ္မစ္ နိုင္ငံေရးမူဝါဒမ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္ၿပီး အလြန္အေရးပါျမင့္မားမႈရွိသည္။
ဆဖွဝီ မင္းဆက္ ရွားဟ္အစၥမာအီလ္ လက္ထက္မွစၿပီး နမားေဇဂြၽမ္အာ သည္အီရန္ ရွိ ရွီအာမဇ္ဟဘ္ တြင္ အေရးပါအရာေရာက္ၿပီး တရားဝင္ခိုင္လုံေသာ ေဟာေျပာတင္ျပရာေနရာျဖစ္လာသည္။ ႐ူဟာနီ မ်ားမွအထူးသ ျဖင့္ မိုဟပ္ကစ္ေကကြရ္ကီး သည္ဤလမ္းတြင္အလြန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္ ၊ ဖွကီးဟ္ အေတာ္မ်ားမ်ား၏လက္ခံအား ေပးမႈျဖင့္ သူသည္ အစၥဖွဟားန္ၿမိဳ႕ မပ္ၥဂ်စ္ေဒဂ်ာေမ့ေအအသီးၠ တြင္ပထမဆုံး ဂြၽမ္အာ ကိုဖတ္႐ြတ္ခဲ့သည္။ ၁၃၅၇ အီရန္ ေတာ္လွန္ေရးၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ နမားေဇဂြၽမ္အာ သည္ပို၍တိုးတက္စည္ကားလာၿပီး လုံၿခဳံေရး မ်ားျဖင့္စနစ္တက်စီစဥ္လာရသည္။ ထိုနမားဇ္ ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အလြန္အေရးပါေၾကာင္းကို အီရန္အစၥလာမ္မစ္ သမၼတနိုင္ငံေတာ္ ၏ ရဲဟ္ဘဲရ္ - ေခါင္းေဆာင္- ႏွစ္ဦးစလုံး၏ေဟာေျပာတင္ျပခ်က္မ်ား၌ေတြ႕ရွိရသည္။ ၁၃၅၈ မြရ္ဒါးဒ္ လ ၅ ရက္=၁၉၇၉ ဂ်ဴလိုင္ ၂၇ ရက္ေန႕ ဂြၽမ္အာ သည္ အစၥလာမ္မစ္အစိုးရဖြဲ႕စည္းၿပီးေနာက္ သဲဟ္ရာန္ ၿမိဳ႕တြင္ပထမဆုံးဖတ္႐ြတ္ခဲ့သည့္ နမားေဇဂြၽမ္အာ ျဖစ္သည္ ၊ ေအမာမ္ေမဂြၽမ္အာ မွာ အာယသြလႅာမာဟ္မူးဒ္ သြာေလကာနီ ျဖစ္ၿပီး ေနရာမွာ သဲဟ္ရာန္ တကၠသိုလ္ကြင္းျပင္တြင္ဖတ္႐ြတ္ခဲ့သည္။
အီရန္ တြင္ပထမဆုံး နမားေဇဂြၽမ္အာ.....
သို႔ပါေသာ္လည္း ၎အရင္ အာယသြလႅာရဟီးမ္အရ္ဗါဗ္ခ်ရ္မ္ဟီးနီး သည္ အစၥဖွဟါးန္ ၿမိဳ႕၌ နမားေဇဂြၽမ္အာ ဖတ္ခဲ့သည္ ၊ သူသည္ နမားေဇဂြၽမ္အာ ကိုအိမ္တြင္ အကာမာ လုပ္ခဲ့သည္။ ၁၃၁၄ ခုႏွစ္တြင္ စိုင္ယိဒ္မိုဟမၼဒ္ ဂ်ဝါးဒ္ဂဲရ္ဝီ ကေတာင္းဆိုသျဖင့္သူ၏အိမ္တြင္ နမားေဇဂြၽမ္အာ ဖတ္ခဲ့သည္။ အာယသြလႅာစိုင္ယိဒ္မိုဟမၼဒ္သကီ ဂဇန္ဖွရီ သည္ ၁၃၁၄ ခုႏွစ္မွ ၁၃၅၀ သူကြယ္လြန္ခ်ိန္အထိ ခြါန္စာရ္ ၿမိဳ႕တြင္ နမားေဇဂြၽမ္အာ ဦးေဆာင္ဖတ္ခဲ့ သည္။ သူကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္သားျဖစ္သူ မိုဟမၼဒ္မဲဟ္ဒီဂဇန္ဖွရီ သည္ နမားေဇဂြၽမ္အာ ကိုဦးေဆာင္ဖတ္႐ြတ္ခဲ့ သည္။
စိုင္ယိဒ္မိုဟမၼဒ္သကီခြါန္စာရီ သည္ ၁၃၁၈ ခုႏွစ္ပိုင္းမ်ားတြင္ ကြမ္း ၿမိဳ႕၌ နမားေဇဂြၽမ္အာ ကိုဖတ္ေပးခဲ့သည္။
အီရန္အစၥလာမ္မစ္ အစိုးရတက္ၿပီးေနာက္ပထမဆုံး နမားေဇဂြၽမ္အာ ဖတ္ခဲ့သည့္ေနရာမွာ သဲဟ္ရာန္တကၠ သိုလ္ ေဘာလုံးကြင္းတြင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေနာက္ပိုင္း၎ေနရာသည္အၿမဲတမ္းအတြက္ နမားေဇဂြၽမ္အာ ဖတ္ရန္ သတ္မွတ္ခဲ့ၿပီး နမားေဇအီးဒ္ မ်ားကိုလည္းထိုေနရာ၌ပင္ဖတ္႐ြတ္ၾကသည္။
နမားေဇဂြၽမ္အာ တြင္ျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာအျဖစ္အပ်က္မ်ား.....
- အစဒြလႅာမဒနီ ၏လုပ္ႀကံမႈ
- အကၠဘဲရ္ဟာရွင္မီရဖွ္စါန္ဂ်ာနီ ကိုတိုက္ခိုက္ျခင္း
- ဝန္ႀကီးမ်ားျဖစ္သည့္ အသြာအြလႅာမိုဟာေဂ်ရာနီ ႏွင့္ အဗၺဒြလႅာႏူရီတို႔ကို ရိုက္ပုတ္ဆဲဆိုျခင္း
- ၁၃၆၃ အစၥဖန္ဒ္ လ ၂၄ တြင္ဗုံးေထာင္ျခင္း
- ခြသ္ဗာေယ မပ္ၥအူလီယသ္ေသခူးန္
- နမားေဇဂြၽန္ဘိရွ္ေရွစဗ္ဇ္
- ၁၃၆၈ အာဘာန္ လ ၁၈ ခြသ္ဗာေယသဂ်မြလ္
_
#wikipedia
🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧
' မူဆလင္ '
ကမာၻ၏ ၅ပုံ ၁ပုံမွ်ေသာ သူမ်ားသည္ အစၥလာမ္ သာသနာဝင္မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး လူမ်ိဳးအသီးသီး နိုင္ငံအသီးသီး ႏွင့္ ကမာၻအရပ္ရပ္ရွိ ယဥ္ေက်းမႈအဖုံဖုံတို႔မွလူမ်ားပါဝင္ၾကပါသည္။ ဖိလစ္ပိုင္ေတာင္ဘက္ပိုင္းမွသည္ နိုင္ဂ်ီးရီးယား ထိတိုင္ေအာင္ပင္ရွိ၏။ ထိုသူတို႔အားလုံးသည္ တူညီေသာ အစၥလာမ္သာသနာအားျဖင့္ တူညီေသာ ယုံၾကည္ခ်က္ ခံယူခ်က္မ်ား ရွိၾက၏။ အာရပ္တိုင္းျပည္မ်ားတြင္ ၁၈%ေသာ မူဆလင္မ်ားရွိၿပီး အင္ဒိုနီးရွားသည္ ကမာၻတြင္ မူစလင္ အမ်ားဆုံးေသာ နိုင္ငံျဖစ္သည္။ အာရွ ႏွင့္ အာဖရိက တြင္ မူဆလင္ အေတာ္မ်ားမ်ားေနထိုင္ၾကသည္။ ႐ုရွား၊ တ႐ုတ္၊ အေမရိကန္ ေတာင္ႏွင့္ ေျမာက္ပိုင္း၊ ဥေရာပတို႔တြင္ မူဆလင္ လူနည္းစုမ်ားေနထိုင္ၾကပါသည္။
ခရစ္ယာန္ဘာသာတြင္ ကက္သလစ္ႏွင့္ အေရွ႕-ေအာက္သေဒါက္ခ္ဟူေသာ ဘာသာေရးဂိုဏ္းႀကီး ႏွစ္ဂိုဏ္းကြဲခဲ့ၿပီး ထိုမွတဆင့္ ပရိုတက္စတင့္ ကဲ့သို႔ဂိုဏ္းမ်ား ထပ္မံကြဲသြားသကဲ့သို႔ အစၥလမ္ဘာသာတြင္လည္း ဆြန္နီမူဆလင္(Sunni)ႏွင့္ ရွီရာမူဆလင္(Shia ) ဟူ၍ ဂိုဏ္းႀကီးႏွစ္ဂိုဏ္း ကြဲခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ မတူညီသည့္ အခ်က္မွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာ ဂိုဏ္းကြဲမႈသည္ ေယရႈခရစ္ ကားစင္ အတင္ခံရၿပီးေနာက္ ႏွစ္ရာေပါင္း မ်ားစြာၾကာမွ အစျပဳခဲ့ေသာ္လည္း အစၥလာမ္ဂိုဏ္းကြဲမႈမွာ တမန္ေတာ္ မိုဟာမက္ ေသဆုံးၿပီးၿပီးျခင္းပင္ အစျပဳခဲ့သည္။
ဆြန္နီမူဆလင္.....
ပေရာဖက္မိုဟာမက္ မရွိေတာ့သည္ေနာက္ သူ၏အရိုက္အရာအားဆက္ခံမည့္ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္အား မူဆလင္မ်ား ေ႐ြးခ်ယ္ရာမွ Abu-Bakr (မိုဟာမက္၏တပည့္သာဝကႀကီးျဖစ္သလို၊ အေစာဆုံးမူဆလင္ျဖစ္လာသူမ်ားထဲမွတစ္ဦး) ကို ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္တင္ေျမာက္ခဲ့ၾကသည္။ထိုသို႔ Abu-Bakr ႏွင့္ သူ႕အားဆက္ခံခဲ့ၾကသည့္ အျခားေခါင္းေဆာင္၃ဦး (အစၥလမ္ဘာသာတြင္ မွန္ကန္သည့္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ၄ ဦးဟူ၍ရွိသည္) အား လက္ခံသူ ေနာက္လိုက္မ်ားကို ဆြန္နီမူစလင္ဟုေခၚၿပီး ကမာၻ႔မူစလင္အေရအတြက္၏ ၉၀ရာခိုင္ႏႈန္းရွိသည္။
ရွီရာမူဆလင္.....
သို႔ရာတြင္ Abu-Bakr ၏ ဆက္ခံမႈအား မေထာက္ခံသည့္ အလီအိုင္ဘင္အဘီတာလိဘ္(Ali-ibn-Abi-Talib) ဦးေဆာင္သည့္ အုပ္စုကိုမူ ရွီရာဟုေခၚၾကသည္။ အလီသည္ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ၄ ဦးတြင္ စတုတၳေျမာက္ဆက္ခံသူေနရာအား ရရွိခဲ့သည္။ ဆိုလိုရင္းမွာ Sunni မ်ားအတြက္ Abu-Bakr သည္ မိုဟာမက္ေနာက္ ပထမဆုံး ဆက္ခံသူေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ၿပီး အလီမွာစတုတၳေျမာက္ဆက္ခံသူျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ရွီရာမူဆလင္မ်ားအတြက္ေတာ့ အလီသည္ မိုဟာမက္ေနာက္ ပထမဆုံး ဆက္ခံသူျဖစ္သည္။
ဆြန္နီ ႏွင့္ ရွီရာတို႔သည္ ကိုးကြယ္က်င့္သုံးရာအျဖစ္ ကိုရ္အာန္က်မ္းအား အဓိကအသုံးျပဳၾကေသာ္လည္း မတူကြဲျပားျခားနားေသာ hadiths ေခၚအစဥ္အလာႏွင့္ ကိုရ္အာန္အား ျပန္လည္အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ဘာသာေရး စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ား မတူညီၾကေခ်။ အေရအတြက္အရလည္း ဆူနီမ်ားသည္ ကမာၻအဝွမ္းတြင္ လူမ်ားစုျဖစ္ၿပီး ရွီရာ မ်ားမွာ အီရန္ႏွင့္ အီရတ္တြင္သာ လူမ်ားစုအျဖစ္ တည္ရွိၾကသည္။
အာရပ္မြတ္စလင္တို႔၏ အမ်ိဳးသားေရးႏွင့္ နယ္ပယ္ခ်ဲ့ထြင္မႈမ်ား......
အာရဗ္မူဆလင္တို႔၏ နယ္ပယ္ခ်ဲ့ထြင္မႈျပေျမပုံ
မိုဟာမက္ကိုဘာသာေရးသာမက နိုင္ငံေရး၊အမ်ိဳးသားေရးႏွင့္ လူမႈေရးတို႔တြင္လည္း ဦးေဆာင္သူအျဖစ္ သတ္မွတ္နိုင္သည္။ အစုစုကြဲျပားေနသည့္ အာရပ္မ်ိဳးႏြယ္စုတို႔ကို ဘာသာေရးဦးေဆာင္မႈျဖင့္ စုစည္းေပးနိုင္ၿပီး မိမိထက္အင္အားျခင္း မယွဥ္နိုင္ေအာင္မ်ားျပားက်ယ္ျပန႔္သည့္ အေရွ႕ဖက္မွ ဆက္ဆန္းနစ္(Sassanids)တို႔၏ ပါရွန္းအင္ပါယာသစ္(Medo-Persian Empire) ႏွင့္ အေနာက္ဖက္မွ အေရွ႕ေရာမအင္ပါယာ(ေခၚ)ဘိုင္ဇန္တိုင္းအင္ပါယာ (Byzantine Empire)တို႔ကို အနိုင္ယူၿပီး အယူဝါဒအသစ္ကို ျပန႔္ပြားရန္အတြက္ လမ္းခင္းေပးခဲ့သည္။ ကိန္းဂဏန္း၊လူဦးေရ အရႏွိုင္းယွဥ္လွ်င္ အာရပ္ႏွင့္ ထိုအင္ပါယာႀကီးႏွစ္ခုၾကားတြင္ အလြန႔္အလြန္ကြာျခားသည္ဟုဆိုရမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ဘာသာေရးယုံၾကည္ခ်က္ျဖင့္ ႏွိုးဆြထားသည့္ အာရပ္တို႔အတြက္မူ ထိုကြာျခားမႈတို႔ကို မမႈေတာ့ေပ။
မိုဟာမက္ေနာက္ဆက္ခံသည့္ အဘူဗကရ္ႏွင့္ အုမရ္အိဗေနအယ္လ္ခတ္တဗ္ (Umar ibn al-khattab)တို႔လက္ထက္မ်ားတြင္ အာရွမွ အာရပ္တို႔ဦးေဆာင္သည့္ မြတ္စလင္တို႔၏ ဘာသာေရးလႈပ္ရွားမႈတစ္ျဖစ္လဲ နယ္ပယ္ခ်ဲ့ထြင္မႈသည္ အလြန္သြက္လက္ျမန္ဆန္သည္ဟုဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ အခ်ိန္တိုအတြင္း မက္ဆိုပိုေတးမီးယား(Metsopoyamia)၊ ဆီးရီးယားႏွင့္ ပါလက္စတိုင္းေဒသမ်ားကို သိမ္းသြင္းၿပီး အယူဝါဒသစ္ကို ျပန႔္ပြားရန္ အားထုတ္ၾကသည္။ ၆၄၂တြင္ အီဂ်စ္ကို ဘိုင္ဇန္တိုင္းအင္ပါယာ လက္မွဖဲ့ယူၿပီး အေရွ႕ဖက္မွ ပါရွားတပ္မ်ားကို ဒီစီယားစစ္ပြဲ(၆၃၇) ႏွင့္ ေနဟာဗင္စစ္ပြဲ(၆၄၂)မ်ားတြင္ အၿပီးသတ္ ေအာင္နိုင္သည္။ဂ်ီဘေရာ္တာေရလက္ၾကားကိုျဖတ္ကာ ဥေရာပကုန္းေျမရွိ စပိန္နိုင္ငံထိ သိမ္းယူနိုင္သည္အထိအင္အားႀကီးခဲ့သည္။ ဥေရာပရွိ မူလခရစ္ယာန္နိုင္ငံမ်ားအားလုံး မူဆလင္တို႔၏ သိမ္းသြင္းမႈခံရေတာ့မည့္ အေနအထားသို႔ ၿခိမ္းေျခာက္လာသည့္တိုင္ ျပင္းထန္လွေပသည္။ သို႔ေသာ္ ရ၃၂ ခု၊ ျပင္သစ္နိုင္ငံအလယ္ပိုင္းတြင္ တိုက္ခိုက္သည့္ နာမည္ေက်ာ္ တိုး(Tours) စစ္ပြဲတြင္ မြတ္စလင္တို႔ ရႈံးႏွိမ့္ၿပီးမွသာ ထိုခ်ဲ့ထြင္မႈရပ္တန႔္ေတာ့သည္။ စပိန္အေနျဖင့္ ေနာင္အႏွစ္ ရ၀၀ေက်ာ္႐ုန္းကန္ၿပီးမွသာ မြတ္စလင္တို႔လက္ေအာက္မွ လြတ္ထြက္ၿပီး ခရစ္ယာန္နိုင္ငံအျဖစ္ ပီပီျပင္ျပင္ျပန္လည္ရပ္တည္နိုင္သည္။ ထို႔အတူ အာဖရိကေျမာက္ပိုင္းေဒသမ်ားလည္း ဆက္တိုက္ပင္ အာရပ္တို႔လက္ေအာက္မွလြတ္ေျမာက္သည္ ဟုဆိုနိုင္ေသာ္လည္း အာရပ္ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ အစၥလာမ္ဘာသာ ႏွစ္မ်ိဳးလုံးကိုပင္ ဆက္လက္ၿပီး လက္ခံက်င့္သုံးၿမဲ၊က်င့္သုံးဆဲပင္ျဖစ္သည္။
_
ရည္ၫႊန္းကိုးကား.....
Neatorama
Wikipedia
ေက်ာ္စြာ၁၀၀-ေဒါက္တာသန္းထြန္း
မူရင္းေရးသားသူ - ဘိုးစိန္
🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧
" ဆြန္နီမူဆလင္(Sunni) ''
ဆြန္နီမူဆလင္(Sunni) သည္ အစၥလာမ္ ဘာသာခြဲမ်ားတြင္ အႀကီးဆုံးျဖစ္သည္။ ဆြန္နီ ဆိုေသာ စကားလုံးမွာ ဆြန္န (Arabic : سنة ) ဆိုေသာ စကားမွလာၿပီး မိုဟာမက္၏ စကားႏွင့္ အျပဳအမူဟု အဓိပၸာယ္ ရသည္။
ပေရာဖက္မိုဟာမက္ မရွိေတာ့သည္ေနာက္ သူ၏အရိုက္အရာအားဆက္ခံမည့္ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္အား မူဆလင္မ်ား ေ႐ြးခ်ယ္ရေတာ့မည့္အခ်ိန္ က်ေရာက္လာေခ်ၿပီ။ ထို႔ေၾကာင့္ ေအဒီ၆၃၂ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၈ရက္တြင္ မဒီနာ(Medina) ၿမိဳ႕တြင္ ေနာက္လိုက္မ်ား စည္းေဝးတိုင္ပင္ၾကရာမွ Abu-Bakr (မိုဟာမက္၏တပည့္သာဝကႀကီးျဖစ္သလို၊ အေစာဆုံးမူဆလင္ျဖစ္လာသူမ်ားထဲမွတစ္ဦး) က သူသာ အမွန္တကယ္ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သင့္ေၾကာင္း ဆိုသည္။ အေၾကာင္းမွာ မိုဟာမက္နာမက်န္းျဖစ္ကာ ဝတ္ျပဳဆုေတာင္းမ်ား ဦးမေဆာင္နိုင္ေတာ့သည့္အခ်ိန္တြင္ Abu-Bakr အား ဦးေဆာင္ေစခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ Abu-Bakr ႏွင့္ သူ႕အားဆက္ခံခဲ့ၾကသည့္ အျခားေခါင္းေဆာင္၃ဦး (အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ မွန္ကန္သည့္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ၄ ဦးဟူ၍ရွိသည္) အား လက္ခံသူ ေနာက္လိုက္မ်ားကို ဆူနီမူစလင္ဟုေခၚၿပီး ကမာၻ႔မူစလင္အေရအတြက္၏ ၉၀ရာခိုင္ႏႈန္းရွိသည္။ က်န္ဂိုဏ္းခြဲကိုမူ အလီ အိုင္ဘင္ အဘီ တာလိဘ္ ကဦးေဆာင္ၿပီး ထိုဂိုဏ္းကြဲကို ရွီရာဟုေခၚသည္။
ဆြန္နီ ႏွင့္ ရွီရာတို႔သည္ ကိုးကြယ္က်င့္သုံးရာအျဖစ္ ကိုရ္အာန္က်မ္းအား အဓိကအသုံးျပဳၾကေသာ္လည္း မတူကြဲျပားျခားနားေသာ hadiths ေခၚအစဥ္အလာႏွင့္ ကိုရ္အာန္အား ျပန္လည္အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ဘာသာေရး စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ား မတူညီၾကေခ်။ အေရအတြက္အရလည္း ဆူနီ မ်ားသည္ ကမာၻအဝွမ္းတြင္ လူမ်ားစုျဖစ္ၿပီး ရွီရာ မ်ားမွာ အီရန္ႏွင့္ အီရတ္တြင္သာ လူမ်ားစုအျဖစ္ တည္ရွိၾကသည္။
🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧
" ရွီယာ မူဆလင္ (Shia) ''
ရွီယာ မူဆလင္ (Shia) သည္ အစၥလာမ္ ဘာသာခြဲမ်ားတြင္ ဆြန္နီ မူဆလင္ ၿပီးေနာက္ ဒုတိယ အႀကီးဆုံးျဖစ္သည္။ ရွီယာ မူဆလင္သည္ မူဆလင္တြင္ အေရအတြက္ အားျဖင့္နည္းေသာ္လည္း အီရန္၊ အဇာဘိုင္ဂ်န္၊ ဘာရိန္း ႏွင့္ အီရတ္ တို႔တြင္ အဓိက ဘာသာ ျဖစ္ၿပီး၊ လက္ဘႏြန္ ႏွင့္ ကူဝိတ္ တို႔တြင္လည္း အမ်ားအျပား ရွိသည္။
ပေရာဖက္မိုဟာမက္ မရွိေတာ့သည္ေနာက္ သူ၏အရိုက္အရာအားဆက္ခံမည့္ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္အား ေ႐ြးခ်ယ္ရန္ မဒီနာ(Medina)ၿမိဳ႕တြင္ ေနာက္လိုက္မ်ား စည္းေဝးတိုင္ပင္ၾကရာမွ Abu-Bakr (မိုဟာမက္၏တပည့္သာဝကႀကီးျဖစ္သူ) ကို တင္ေျမာက္လိုက္ၾကသည္။ထိုအဖြဲ႕ကို ဆြန္နီဟုေခၚသည္။သို႔ရာတြင္ Abu-Bakr ၏ ဆက္ခံမႈအား မေထာက္ခံသည့္အုပ္စုတစ္စုလည္း ရွိေနျပန္ေသးသည္။ ေခါင္းေဆာင္အမည္မွာ Ali-ibn-Abi Talib ျဖစ္ၿပီး မိုဟာမက္ႏွင့္ ညီအစ္ကိုဝမ္းကြဲေတာ္စပ္သလို သားမက္လည္း ေတာ္စပ္သူျဖစ္သည္။ မိုဟာမက္သည္ Ghadir-Khum တြင္ တရားေဟာၾကားစဥ္က အလီ အိုင္ဘင္ အဘီ တာလိဘ္(Ali-ibn-Abi-Talib) အား "mawla" (အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္Master) တစ္ဦးအျဖစ္ ေျပာဆိုသုံးႏႈန္းသြားခဲ့ဖူးျခင္းေၾကာင့္ သူသာဆက္ခံသင့္သည္ဟု ဆိုသည္။ အလီႏွင့္ သူ႕အားေထာက္ခံသူေနာက္လိုက္မ်ားအား Shiat-Ali (အလီ၏ေနာက္လိုက္) the Following -of-Ali) ဟုေခၚၾကၿပီး ယေန႕အခ်ိန္တြင္ေတာ့ ရွီယာ ဟုသာသိၾကေတာ့သည္။ ထို႔အျပင္ အလီသည္ ေနာက္ဆုံးတြင္ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ၄ ဦး၏ စတုတၳေျမာက္ဆက္ခံသူေနရာအား ရရွိခဲ့သည္။ ဆိုလိုရင္းမွာ ဆြန္နီ မ်ားအတြက္ Abu-Bakr သည္ မိုဟာမက္ေနာက္ ပထမဆုံး ဆက္ခံသူေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ၿပီး အလီမွာစတုတၳေျမာက္ဆက္ခံသူျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ရွီယာမ်ားအတြက္ေတာ့ အလီမွာ မိုဟာမက္ေနာက္ ပထမဆုံး ဆက္ခံသူျဖစ္သည္။
ဆြန္နီ ႏွင့္ ရွီယာတို႔သည္ ကိုးကြယ္က်င့္သုံးရာအျဖစ္ ကိုရ္အာန္က်မ္းအား အဓိကအသုံးျပဳၾကေသာ္လည္း မတူကြဲျပားျခားနားေသာ hadiths ေခၚအစဥ္အလာႏွင့္ ကိုရ္အာန္အား ျပန္လည္အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ဘာသာေရး စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ား မတူညီၾကေခ်။ အေရအတြက္အရလည္း ဆြန္နီ မ်ားသည္ ကမာၻအဝွမ္းတြင္ လူမ်ားစုျဖစ္ၿပီး ရွီယာ မ်ားမွာ အီရန္ႏွင့္ အီရတ္တြင္သာ လူမ်ားစုအျဖစ္ တည္ရွိၾကသည္။
🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧🐧
" ၁၂ ပါး ေအမာမ္ကို လက္ခံေသာ ရွီအာ သို႔မဟုတ္ အပၥနာအရွ္ရီ ''
၁၂ ပါး ေအမာမ္ကို လက္ခံေသာ ရွီအာ သို႔မဟုတ္ အပၥနာအရွ္ရီ ဆိုသည္မွာ အစၥလာမ္သာသနာတြင္ မဇ္ဟဘ္ေဘရွီအာ ၏ အမည္ျဖစ္ၿပီး အစၥလာမ့္ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) ၿပီးေနာက္ ဆက္ခံသည့္ ၁၂ ပါး ေအမာမ္အား လက္ခံယုံၾကည္သူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဤသာသနာကို ရွီအာေယဂ်ာ့အ္ဖွရီ (သို႔) ေအမာမီယာ (အဂၤလိပ္: Imamiyyah; အာရပ္: إمامية) ဟုလည္း ေခၚေဝၚသည္။ ရွီအာအပၥနာအရွရီ သည္ ၂၁ ရာစုႏွစ္အစပိုင္းတြင္ အႀကီးမားဆုံး ရွီအာမဇ္ဟဘ္ ျဖစ္သည္။
ေအမာမီယာ.....
ေအမာမီယာ သည္ ဤမဇ္ဟဘ္တြင္ ကလာမ္မီး အသုံးအႏႈန္း၌ ေက်ာ္ၾကားေသာ အမည္နာမ တစ္ခု ျဖစ္သည္။ အာရပ္: إمامية ဟူသည့္ ေဝါဟာရမွျဖစ္ၿပီး အဘိဓာန္တြင္ နာခံရမည့္ ဥေသွ်ာင္ ေရွ႕ေဆာင္ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ائمه သည္ အမ်ားကိန္းျဖစ္ၿပီး ေအမာမ္မ်ားဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ی ယာ အကၡရာသည္ امام ဆိုသည့္ ေဝါဟာရကို ပတ္သက္မႈေပးသည့္ ယာေယနစၥဘသ္ ျဖစ္သည္။ «فرقه» သည္ ဝပၥဖွ္ျဖစ္သည္။ ဖွရ္ကာေဟေအမာမ္မီ ယာ ဟုဆိုျခင္းမွာ (တမန္ေတာ္ျမတ္ (ဆြ) ရဟ္လသ္ ၿပီးေနာက္ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ဘက္မွ ခန႔္အပ္ခဲ့ေသာ ေအမ္မ်ားကို) လိုက္နာလက္ခံေသာအုပ္စုဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။
အစၥေသလာဟ္ ေခၚ အသုံးအႏႈန္းမ်ားတြင္လည္း တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ) ၿပီးေနာက္ခန႔္အပ္ခံရေသာ ေအမာမ္ အား လက္ခံယုံၾကည္သည့္ အုပ္စုမွန္သမွ်ကို ေအမာမီ ဟု ေခၚတြင္သည္။ ထိုအေနအထားတြင္ ရွီအာႏွင့္ ေအမာမီယာ ဆိုသည့္ ေဝါဟာရသည္ အတူတူပင္ျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ရွီအာ ဆိုသည္မွာ ခန႔္အပ္ျခင္းခံရေသာ အလီယိဗ္ေနအဘီသြာလဗ္(အစ)ကို လက္ခံယုံၾကည္ၿပီး ၎ေအမာမ္အား တမန္ေတာ္ျမတ္ (ဆြ) ၏ အျခားေသာ ဆြဟာဘာမ်ားထက္ သာလြန္သည္ဟု လက္ခံယုံၾကည္ထားၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။
အစၥလာမ္တြင္ ေအမာမီယာ ဖွီရ္ကာ မ်ားကြဲျပားမႈ.....
အရွ္အရီ သည္ ရွီအာ ကို (ဂါလီယာ) (ရာဖွစ္ဇာ) (ဇိုင္ဒီယာ) ဟူ၍သုံးအုပ္စုတင္ျပထားသည္။ ေအမာမီယာ ကို ရာဖွစ္ဇာ ႏွင့္အတူ သတ္မွတ္ထားသည္။ သူသည္ ၎စာအုပ္တြင္ ဂါလီယာ သည္ ၁၅ ဖွီရ္ကာ၊ ရာဖွစ္ဇာ သည္ ၂၄ ဖွီရ္ကာ၊ ဇိုင္ဒီယာ သည္ ၆ ဖွီရ္ကာ ရွိသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။
မလ္သီ သည္ ရာဖွီဇာ ကို ေအမာမီယာ ႏွင့္အတူတူဟု သတ္မွတ္ၿပီး ၁၈ ဖွီရ္ကာရွိသည္ဟု ဆိုကာ ဇိုင္ဒီယာ သည္ ၎ ၁၈ ဖွီရ္ကာထဲမွ ျဖစ္သည္ဟု တင္ျပထားသည္။ သူသည္ ေအမာမီယာကို ၿခဳံငုံၿပီးအဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုျခင္းေၾကာင့္ အားလုံးကို ထိုေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ ဆြဲသြင္းလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ စာအုပ္သုေတသနျပဳသူ မိုဟမၼဒ္ဇာဟိဒ္ေကာင္စဲရ္ရီ က ေအမာမီယာ ဆိုသည္မွာ အပၥနာအရွ္ရီမဇ္ဟဘ္ ကိုသာ ေခၚဆိုေၾကာင္း တင္ျပထားသည္။ သို႔ေသာ္ စာေရးသူသည္ မည္သူမဆို ေအမာမသ္ကို ယုံၾကည္ပါက ေအမာမီ ဟု ဆိုထားျခင္းသာ ျဖစ္သည္။
ဘဂ္ဒါဒီး ကရာေဖဇာ တြင္ (ဇိုင္ဒီယာ၊ ကိုင္စာနီယာ၊ ေအမာမီယာ ႏွင့္ ဂလ္လားသ္) ဟူ၍အပ္ၥေလ-အဓိ က-ဖွီရ္ကာ ေလးခုရွိသည္ဟုေဖၚျပၿပီး ဇိုင္ဒီယာ ၌ ၃ ဖွီရ္ကာ၊ ကိုင္စာနီယာ ၌ ၂ ဖွီရ္ကာ၊ ေအမာမီယာ ၌ ၁၅ ဖွီရ္ကာ၊ ဂလ္လာသ္တြင္ ၆ ဖွီရ္ကာရွိသည္ဟုေဖၚျပသည္။
အစ္ၥဖွရာအီနီး ကဂလ္လားသ္ကို ရာေဖဇာ မွမယူစဘဲ ဇိုင္ဒီယာ၊ ေအမာမီယာ၊ ကိုင္စာနီယာ သုံးမ်ိဳးကိုသာ ေဖၚျပၿပီး ေအမာမီယာ တြင္ ၁၅ ဖွီရ္ကာရွိသည္ဟု ဆိုထားသည္။
ရွဲဟ္ရစ္ၥသာနီ က ရွီအာ ကိုဖွီရ္ကာ ၅ ခုရွိသည္ဟုတင္ျပထားသည္၊ ကိုင္စာနီယာ၊ ဇိုင္ဒီယာ၊ ေအမာမီယာ၊ ဂါလီယာ၊ အစ္ၥမာအီလီယာ ဟူ၍ျဖစ္သည္။
အဟ္မဒ္အမီးန္မစ္ၥရီ သည္သ ရွိုင္ယို႔အ္ ၏ အဓိကအေျခခံအေၾကာင္းရင္းကို အလီ (အစ) ႏွင့္ သားစဥ္ေျမး ဆက္တို႔သာလွ်င္ ေအမာမသ္ႏွင့္ ေခလာဖွသ္ကို ထိုက္တန္ေၾကာင္း လက္ခံထားၿပီး တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ) ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ခန႔္အပ္ခဲ့ေၾကာင္း ဝန္ခံယုံၾကည္ထားသည္။ ဇိုင္ဒီယာ မွလြဲ၍ က်န္ရွီအာဖွီရ္ကာ အားလုံးကို ေအမာမီယာ ဟုဆိုထားသည္။ ၎တို႔အထဲမွ အခိုင္မာဆုံးမွာ အပၥ္နာအရွ္ရီ ျဖစ္သည္ဟု လက္ခံယုံၾကည္ထားသည္။
ရွိခ္ေကာင္စဲရ္ရီ ၏ အဆိုအရ ေအမာမီယာ ဟု ဆိုျခင္းသည္ ခန႔္အပ္ျခင္းခံရေသာ အမာမ္ကို ဆိုလိုပါက အစၥလာမ္ ၏ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ ေျပာစမွတ္ျဖစ္ေနသည့္ ဂါလီ မွလြဲ၍ ရွီအာဖွီရ္ကာ အားလုံးသည္ ေအမာ မီယာျဖစ္သည္။ အကယ္၍ ရွီအာမ်ားအၾကား အသုံးအႏႈန္း၏ရည္႐ြယ္ခ်က္အရ အမာမီယာသည္ ရွီအာအုပ္ စုမွျဖစ္ၿပီး အပ္ၥနာအရွ္ရီ ႏွင့္အတူတူပင္ျဖစ္၏။ သို႔ပါေသာေၾကာင့္ ရွိခ္မိုဖွီးဒ္ ကထိုသို႔ဆို၏။ အမာမီယာ သည္ ေအမာမသ္ကို ေအမာမ္အလီ(အစ) ၿပီးေနာက္ ဟစနိုင္းန္(အစ) ထို႔ေနာက္ ဟိုစိုင္နိဗ္ေနအလီ(အစ) မွ ဆင္းသက္ေသာ သားေျမးမ်ား ေအမာမ္ေရသြာ(အစ) ထို႔ေနာက္ ေအမာမ္မဲဟ္ဒီ(အဂ်) အထိလက္ခံယုံၾကည္ ထားသည္။
ဖွခ္႐ြတ္ဒီးေနရာဇီ ကလည္း ထိုလက္ခံယုံၾကည္မႈ၏ ေနာက္လိုက္ျဖစ္သည္။ ေအမာမီယာ သည္ ရွီအာအုပ္စုမ်ားထဲမွျဖစ္ၿပီး တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) ၿပီးေနာက္ အလီယိဗ္ေနအဘီသြာလဗ္(အစ) ထို႔ေနာက္ သူ၏သားေတာ္ ဟစန္(အစ) ထို႔ေနာက္ သားေတာ္ ဟိုစိုင္န္(အစ) ထို႔ေနာက္ သားေတာ္ အလီယိဗ္ေနဟိုစိုင္န္(အစ) ထို႔ေနာက္သူ၏ သားေတာ္ မိုဟမၼဒ္ဘာကဲရ္(အစ) ထို႔ေနာက္သားေတာ္ဂ်ာ့အ္ဖွရ္ဆြာဒစ္က္(အစ) ထို႔ေနာက္ သားေတာ္ မူစာကာဇင္မ္ (အစ) ထို႔ေနာက္ သားေတာ္ အလီယိဗ္ေနမူစဲရ္ေရသြာ (အစ) ထို႔ေနာက္ သားေတာ္ မိုဟမၼဒ္သကီ(အစ) ထို႔ေနာက္သားေတာ္ အလီယြန္နကီ (အစ) ထို႔ေနာက္သားေတာ္ ဟစန္အစၥကရီ (အစ) ထို႔ေနာက္သူ၏သားေတာ္ (ကမာၻတစ္ဝွမ္းကေစာင့္ေမွ်ာ္ေနသည့္) ေအမာမ္ေမကာအင္မ္(အဂ်) ျဖစ္သည္ဟု တင္ျပထားသည္။
ရွိခ္ဆြဒူးက္ ေခတ္ကာလကတည္းက အကာယိဒ္၊ ေမလလ္၊ နဟ္လ္ တို႔သည္ပိုမိုစီးေမ်ာလာခဲ့ရာ ေအမာမီ ယာဆိုသည့္အသုံးအႏႈန္းသည္ အပ္ၥနာအရွ္ရီ အတြက္သာ သုံးႏႈန္းခဲ့သည္။ စအ္ဒိဗ္ေနအဗ္ဒြလႅာအရွ္အရီ ကြမ္မီး သည္ေအမာမ္အပ္ၥကရီ(အစ)၏ အဆ္ဟာဘ္ ျဖစ္ၿပီး ၂၉၉ ခုႏွစ္တြင္ကြယ္လြန္ကာ (မကာလာသြလ္ ေအမာမီယာ) ဆိုသည့္စာအုပ္ကိုေရးသားျပဳစုခဲ့သည္။ ရွိခ္ဆြဒူးက္ (၃၀၆-၃၈၁) သည္ (ေရစာလသိုဖွိဒ္ဒီးန္ ေအမာမီယာ)ဆိုသည့္ စာအုပ္ကို ေရးသားျပဳစုခဲ့ၿပီး ေရစာလဲေယေအ့အ္ေသကာဒါေသဆြဒူးက္ ဟု ေက်ာ္ၾကားခဲ့သည္။ ၎ေနာက္ပိုင္း ေအမာမီယာကို ရွိခ္မိုဖွီးဒ္ ၏(အဝါအိလ္လိုမကာလားသ္) ဆိုသည့္စာအုပ္တြင္ အပ္ၥနာအရွ္ရီ ဆိုသည့္ ေဝါဟာရႏွင့္သာ သုံးႏႈန္းထားေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ အရွ္အရီ ႏွင့္အျခားသူမ်ား၏ သတ္မွတ္မႈသည္ ၿခဳံငုံသတ္မွတ္လိုက္ျခင္းမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး တိက်မႈမရွိေၾကာင္း အားလုံးကေျပာဆိုၾကသည္။
သုေတသနျပဳသူအခ်ိဳ႕က အရွ္အရီ၊ မလ္သီ ႏွင့္အျခားသူတို႔သည္ ေအမာမီယာ ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ဖွီရ္ကာ အမ်ားအျပား ေရတြက္သတ္မွတ္ခဲ့ျခင္းမွာ အမန္တကယ္မရွိခဲ့ပါ ဖန္တီးခဲ့ေသာ ဖွီရ္ကာ မ်ားသာ ျဖစ္သည္ဟုဆိုၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ (ဇိုရာရီယာ) (ဟာရွင္မီယာ) တို႔ျဖစ္ၿပီး ရွိခဲ့မည္ဆိုလွ်င္လည္း တစ္ဦးေကာင္းတစ္ေယာက္ေကာင္း ကလာမီး ဆိုင္ရာယုံၾကည္ခ်က္မ်ားသာ ျဖစ္လိမ့္မည္။ ဖွီရ္ကာမ်ားအေနႏွင့္ မရွိခဲ့ပါ။ ေအမာမီယာ ႏွင့္ပတ္သက္၍ အာမ္- ၿခဳံငုံၿပီး အဓိပၸာယ္ေကာက္ယူေသာ္- ေအမာမသ္ ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ကြဲျပားမႈသည္ ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စားသာရွိခဲ့သည္။ သို႔ပါ၍ ရွီအာမဇ္ဟဘ္ အတြင္းသာ ကြဲလြဲခဲ့သည္မ်ားမွာ (ဇိုင္ဒီယာ) (အစၥမာအီလီယာ) (ဝါေကဖွီယာ) တို႔သာျဖစ္သည္။ ဖွီရ္ကာအေျမာက္အမ်ား ေရတြက္ရျခင္း၏ ေနာက္ထပ္အေၾကာင္းရင္း တစ္ခုမွာ အြမ္မသ္ေသအစၥလာမ္ ၌ ၇၃ ဂုဏ္းကြဲမည္ဆိုသည့္ ေက်ာ္ၾကားေသာ ဟဒီးစ္ ေၾကာင့္ျဖစ္နိုင္ေခ်ရွိသည္။
ဤမဇ္ဟဘ္ ၏ယုံၾကည္မႈမ်ား.....
ေအမာမ္မာ့အ္စူမ္ မ်ား၏ေနာက္လိုက္မ်ားသည္ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး (ဆြ) ဝဖွာသ္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ ဝဆီေယေအလာဟီ ၿပီးဆုံးသြားၿပီဟု ယုံၾကည္ထားျခင္းမရွိပါ။ အလႅာဟိုအရွင္ျမတ္သည္ တမန္ေတာ္မ်ားကို ေ႐ြးခ်ယ္ေစလႊတ္ခဲ့သလို ဝဆီ - ဆက္ခံသူကိုယ္စားလွယ္မ်ားကိုလည္း လူသားမ်ားအား တရားလမ္းမွန္ျပသရန္ ေ႐ြးခ်ယ္ေစလႊတ္ခဲ့ျခင္းမွာ ခိုင္လုံေသာသက္ေသျဖစ္သည္။ ၁၂ ပါး ေအမာမီယာရွီအာမ်ားသည္ ကုရ္အာန္ႏွင့္ တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) ၏ စြန္နသ္ေတာ္ အေထာက္အထားမ်ားအရ မိုဟမၼဒ္(ဆြ) ကိုယ္ေတာ္ျမတ္၏ အဲဟ္ေလဘိုက္သ္ အႏြယ္ေတာ္မြန္မ်ားမွ ၁၂ ပါးေသာမာ့အ္စူမ္ဝဆီ မ်ားကို ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ကိုယ္တိုင္ ခန႔္အပ္ခဲ့သည္ဟု ေကယာမသ္ ေန႕တိုင္ ယုံၾကည္ထားၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ ရွီအာတို႔သည္ ဂ်ာဘီရ္ ၏ဟဒီးစ္၊ အျခားခိုင္လုံေသာဟဒီးစ္မ်ားအရ အလႅာဟိုအရွင္ျမတ္ဘက္မွ ၁၂ ပါးေအမာမ္ကို ခန႔္အပ္ေၾကာင္း တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) သက္ရွိထင္ရွားရွိစဥ္ကာလမွာပင္ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ကိုယ္တိုင္ အမည္ႏွင့္တကြ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
အလီယိဗ္ေနအဘီသြာလဗ္ (အစ)
ဟစန္နိဗ္ေနအလီ (အစ)
ဟိုစိုင္နိဗ္ေနအလီ (အစ)
အလီယိဗ္ေနဟိုစိုင္န္ စပ္ဂ်ားဒ္ (အစ)
မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနအလီ ဘာကဲရ္ (အစ)
ဂ်ာ့အ္ဖွရ္ရိဗ္ေနမိုဟမၼဒ္ ဆြာဒစ္က္ (အစ)
မူစဗ္ေနဂ်ာ့အ္ဖွရ္ ကာဇင္မ္ (အစ)
အလီယိဗ္ေနမူစာ ေရသြာ (အစ)
မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနအလီ သကီ (အစ)
အလီယိဗ္ေနမိုဟမၼဒ္ နကီ (အစ)
ဟစန္နိဗ္ေနအလီ အပၥကရီ (အစ)
မိုဟမၼဒ္ဒိဗ္ေနဟစန္ မဟ္ဒီ(အဂ်) သည္ ရွီအာတို႔၏ ယုံၾကည္ခ်က္၌ သက္ရွိထင္ရွားရွိေနၿပီး ဂိုင္ဘသ္ လူတို႔၏အျမင္မွ အရွင္ျမတ္သည္ ကြယ္ေဖ်ာက္ထားေတာ္မူ၏။
ေအမာမသ္.....
ရွီအာ တို႔ကား ၁၂ ပါးေအမာမ္သည္ အိုဆူေလဒီးန္မွ ျဖစ္သည္ဟု ယုံၾကည္ထားသည္။ ၎ကို သက္ဝင္ယုံၾကည္ျခင္းသည္ အီမာန္ ကို ၿပီးျပည့္စုံေစသည္။ ထိုနည္းတူစြာ နဗူဝသ္ သည္ အရွင္ျမတ္ဘက္မွ ေပးသနားျခင္း ျဖစ္သကဲ့သို႔ ေအမာမသ္ သည္လည္း အရွင္ျမတ္၏ က႐ုဏာေတာ္မွ ေပးသနားျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔မွသာ တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ) မရွိသည့္ေနာက္ပိုင္း လူသားမ်ားအား တရားလမ္းမွန္ၫႊန္ၾကားျပသနိုင္မည္ ျဖစ္၏။ တမန္ေတာ္ျမတ္ (ဆြ) ကဲ့သို႔ သန႔္ရွင္းေကာင္းမြန္ ထိုက္တန္ေသာ ဥေသွ်ာင္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၿပီး ပမာဆိုရေသာ္ လူသားတို႔အေပၚ ဦးေဆာင္နိုင္စြမ္းရွိျခင္း၊ မွ်တေသာ တရားစီရင္မႈမ်ား၊ အၾကမ္းဖက္မႈႏွင့္ ရက္စက္မႈမ်ားကိုလည္း ႏွိမ္နင္းေခ်ဖ်က္နိုင္သူမ်ား ျဖစ္သည္။ သို႔ပါ၍ ေအမာမသ္ သည္ နဗူဝသ္ ၏အကူအညီအေထာက္အပံ့ျဖစ္ၿပီး ထိုအခ်က္မွသက္ေသျပဆိုေနသည္ကား နဗူဝသ္ သည္ မရွိမျဖစ္အေရးႀကီးေသာ္ ေအမာမသ္ သည္လည္း မရွိမျဖစ္ အေရးႀကီးေသာ အရာပင္ျဖစ္သည္။
_
#Wikipedia
Comments
Post a Comment